Hồi sinh một miền thổ cẩm

(Baonghean) - Cữ này, chị em phụ nữ bản Xiềng, xã Môn Sơn (Con Cuông) đang bước vào mùa dệt cửi, bởi mùa cưới, lễ tết, hội hè đang đến gần, nhu cầu mua sắm các mặt hàng thổ cẩm rất lớn. Khắp bản rộn ràng tiếng thoi đưa và tiếng nói cười, gợi nếp thanh bình của một vùng đất nơi biên cương…

Cánh đồng Mường Quạ đã qua vụ gặt, từng đàn trâu, bò thong dong gặm cỏ. Trong cái lạnh đầu Đông, những người đàn ông tranh thủ cày ải những thửa ruộng chờ mùa gieo cấy, phụ nữ cũng tất bật nghề phụ lúc nông nhàn để có thêm nguồn thu nhập, trang trải cuộc sống gia đình. Người thì tranh thủ lên rừng kiếm củi, hái măng về bán, người xuống suối xúc cá tôm, người đi làm thuê, chạy chợ...

Riêng chị em bản Xiềng, những lúc ngơi nghỉ việc nông thì không phải vất vả lên rừng, xuống suối hay chạy vạy khắp nơi tìm kế sinh nhai, bởi từ mấy năm nay, nghề dệt thổ cẩm truyền thống đã giúp giải quyết việc làm và tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống. 

Sản phẩm dệt thổ cẩm của HTX Thủ công mỹ nghệ Môn Sơn (Con Cuông).
Sản phẩm dệt thổ cẩm của HTX Thủ công mỹ nghệ Môn Sơn (Con Cuông).

Người già bản Xiềng thường kể rằng, bản mình ngày xưa là trung tâm của vùng Mường Quạ, là nơi ở của các quan lang, phìa tạo. Vì địa thế của bản rất đẹp, lưng tựa vào dãy núi cao, mặt hướng ra cánh đồng bát ngát, bên cạnh là con sông Giăng hiền hòa. Các cô gái Thái bản Xiềng thường đẹp người, đẹp nết, cần cù và chăm chỉ, ai cũng biết dệt cửi, thêu thùa.

Ngày lên rẫy, ra đồng, đêm về miệt mài bên khung cửi, những công việc ấy đã giúp các cô gái có được thân hình uyển chuyển, trai mường luôn mong ước lấy được con gái bản Xiềng làm vợ. Ngoài muốn lấy được người vợ đẹp người, đẹp nết, chăm chỉ và siêng năng, các chàng trai còn thích thú với các món hồi môn là những chiếc chăn, gối và nệm xinh xắn được dệt nên bởi những đôi bàn tay khéo léo và tinh tế của con gái bản Xiềng. Cứ thế, cái nghề dệt cửi được truyền từ đời này qua đời khác, mẹ truyền cho con, bà truyền cho cháu, và bộ trang phục truyền thống của phụ nữ Thái đã trở thành một nét văn hóa đặc sắc.

Nhưng, cũng có lúc cứ ngỡ cái nghề của tổ tiên bao đời truyền lại sẽ mai một, vì lẽ bà con không còn ưa dùng các loại trang phục truyền thống, tình trạng này không chỉ diễn ra ở riêng bản Xiềng mà ở khắp các bản làng người Thái. Đó là khi các mặt hàng vải vóc công nghiệp tràn vào tận bản, mẫu mã và màu sắc phong phú, giá cả lại mềm, rất tiện lợi cho các bà, các chị.

Vì tính ra, để hoàn thành một chiếc váy thổ cẩm, nếu nguyên liệu sẵn có thì nhanh lắm phải mất một tuần, còn quần áo trên thị trường chỉ cần bỏ ra một khoản tiền vừa phải là có thể mua ngay bất cứ lúc nào. Rồi thời gian ngồi dệt váy có thể dành làm những việc khác có thu nhập cao hơn, mua được những mấy bộ quần áo. Vậy là, khung cửi trước hiên lâu ngày không dùng để nhện chăng tơ, nhiều nhà dỡ ra sắp dưới sàn, tiếng thoi cũng vắng dần từ đó.

Người già buồn lòng lắm, vì con cháu không còn thiết tha với khung cửi, cũng không mấy mặn mà với váy áo truyền thống. Và buồn vì những thứ ấy ngày một khan hiếm, đắt đỏ, muốn sắm bộ váy áo mới để làm đám cưới cho con, cho cháu phải chạy tất tả khắp nơi. Như thế là có lỗi với tổ tiên, ông bà lắm!

Gian hàng dệt thổ cẩm của HTX Thủ công mỹ nghệ Môn Sơn (Con Cuông) thu hút khách tại Lễ hội Môn Sơn.
Gian hàng dệt thổ cẩm của HTX Thủ công mỹ nghệ Môn Sơn (Con Cuông) thu hút khách tại Lễ hội Môn Sơn.

Phụ nữ bản Xiềng, từ người già đến người trẻ, nhiều người muốn khơi dậy sức sống cho nghề dệt thổ cẩm nhưng chưa biết phải bắt đầu từ đâu. Thật may, lúc ấy chị Hà Thị Hằng (SN 1966) là người có niềm đam mê và tâm huyết với nghề dệt thổ cẩm truyền thống đã đứng ra vận động chị em trong bản thành lập tổ dệt. Rồi từ tổ dệt được nâng cấp thành HTX Thủ công mỹ nghệ Môn Sơn, nòng cốt xã viên vẫn là chị em bản Xiềng. Ngoài sản phẩm dệt thổ cẩm, HTX còn kinh doanh những thứ đặc sản như cơm lam, cá mát, thịt lợn đen phục vụ khách du lịch và những ngày lễ hội. Tham gia HTX, hàng tháng mỗi xã viên có thêm gần 1 triệu đồng từ việc tranh thủ thời gian nhàn rỗi để dệt cửi, thêu váy, dịp lễ hội và du khách về đông số tiền ấy còn cao hơn… 

Mùa Đông đã về, tiếng thoi lách cách, tiếng cười giòn tan đã xua đi cái lạnh đang “gõ cửa” từng ngôi nhà ở bản làng vùng biên. Bản Xiềng hiện có gần 180 hộ, trong đó khoảng 50% gia đình có khung cửi. Nghề dệt thổ cẩm đã đem lại cho chị em nơi đây thêm nguồn thu nhập đáng kể, giúp trang trải cuộc sống gia đình, hướng tới sự ổn định và phát triển.

HTX Thủ công mỹ nghệ đã đầu tư xây dựng được một gian nhà gần đập Phà Lài để trưng bày sản phẩm. Những mặt hàng như khăn lụa tơ tằm, túi xách, ví, túi đựng điện thoại bằng chất liệu thổ cẩm được nhiều du khách lựa chọn. Với họ, đó là những sản phẩm đặc trưng của vùng đất Mường Quạ, là nét văn hóa của cộng đồng người Thái nơi Pù Mát - sông Giăng.

Trước khi chúng tôi rời bản Xiềng, chị Hà Thị Hằng thông báo thêm một tin vui: “Sắp tới, tỉnh sẽ lên thẩm định tiến tới công nhận Làng nghề dệt thổ cẩm bản Xiềng, hy vọng mọi việc sẽ suôn sẻ để động viên bà con giữ và phát triển được nghề truyền thống”. Hy vọng trở lại nơi đây trong ngày vui đón danh hiệu làng nghề, và được thấy nghề dệt hồi sinh trên “miền thổ cẩm”.

Công Khang

tin mới

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Được ví như những người “truyền lửa” thắp sáng những giá trị bản sắc văn hoá các dân tộc thiểu số, hiện những người cao tuổi ở miền Tây xứ Nghệ vẫn ngày đêm trao truyền những giá trị văn hoá của dân tộc mình với mong ước bảo tồn, gìn giữ cho muôn đời sau.

Ông Lang Vi Tịnh kể chuyện xưa của dòng họ cho cháu gái của mình. Ảnh Thành Chung

Chuyện về một dòng họ nổi tiếng ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ở  miền núi tỉnh Nghệ An, dòng họ Lang Vi được xem là "danh gia vọng tộc" với 3 đời liền có thành viên giữ chức Tri phủ phủ Tương Dương. Sau Cách mạng Tháng Tám đến nay, dòng họ Lang Vi cũng đã và đang có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

(Baonghean.vn) - Chiều 30/7, trong chương trình công tác tại Nghệ An, Thượng tướng Trần Quang Phương - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội đã đến thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ, huyện Quế Phong và hộ nghèo tại xã Thông Thụ, huyện Quế Phong.

Điểm tái định cư

Người dân vùng lũ Kỳ Sơn thấp thỏm chờ tái định cư

(Baonghean.vn) - Cơn lũ quét lịch sử vào tháng 10/2022 đã khiến hàng trăm hộ dân Kỳ Sơn bị mất nhà cửa. Sau gần 1 năm chờ đợi, người dân vùng lũ vẫn chưa có nơi ở mới, nhiều hộ buộc phải dựng nhà tạm để sống trong khi mùa mưa lũ lại sắp cận kề.

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.