Vị tri phủ cuối cùng của dòng họ danh gia vọng tộc ở miền tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, cựu Tri phủ Quỳ Châu Sầm Văn Viên có cuộc sống yên bình. Ông là vị tri phủ cuối cùng của dòng họ Sầm danh gia vọng tộc bậc nhất miền Tây xứ Nghệ.

 » Linh mục Nguyễn Đình Thục kích động giáo dân
 

Di ảnh tri phủ Sầm Văn Viên và vợ. Ông Viên là tri phủ cuối cùng của phủ Quỳ Châu cũ bao gồm các huyện Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp và Nghĩa đàn (Nghệ An) ngày nay.
Di ảnh Tri phủ Sầm Văn Viên và vợ. Ông Viên là Tri phủ cuối cùng của phủ Quỳ Châu cũ bao gồm các huyện Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp và Nghĩa Đàn (Nghệ An) ngày nay.

Dòng họ Sầm (còn gọi là Lo Căm) phát tích ở bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu. Đây là một danh gia vọng tộc người Thái quyền lực nhất miền Tây Nghệ An dưới thời phong kiến. Một số tài liệu nói rằng từ khi nắm quyền, dòng họ Sầm có 17 người làm tri phủ, trong có 3 vị được mọi người nhắc đến. Đặc biệt, câu chuyện về vị tri phủ cuối cùng Sầm Văn Viên còn được nhiều người kể lại. Người bản địa quen gọi là phủ Viên.

Ông Lô Đức Mậu, 60 tuổi, là trung tá quân đội nghỉ hưu kể lại: Suốt nhiều chục năm sau cách mạng tháng Tám, phủ Viên sống trong bình yên có phần lặng lẽ. Đến năm 1986 ông qua đời.

Hậu duệ của phủ Viên giờ không còn ai. Người nhớ được nhiều nhất về lai lịch dòng họ cũng như cuộc đời của các vị tri phủ họ Sầm ở bản Hoa Tiến chỉ còn ông Sầm Văn Cảm, gọi phủ Viên bằng bác. Gia đình ông Cảm hiện đảm đương việc thờ phụng, hương khói cho vợ chồng ông Sầm Văn Viên. Ngoài 2 bức di ảnh cũ kỹ, gia đình chẳng còn giữ được tư liệu gì về cuộc đời của vị tri phủ cuối cùng của dòng họ Sầm ở Quỳ Châu.

 Ông Sầm Văn Cảm, cháu họ của phủ Viên.
Ông Sầm Văn Cảm, cháu họ của phủ Viên.

Theo ông Cảm thì phủ Viên có 3 con đều là trai. Hai người chết yểu khi còn ấu thơ. Con trai thứ 2 là Sầm Văn Đạo, năm lên 20 tuổi đi lính cho Pháp rồi tử trận ở đồn Sầm Tớ, tỉnh Hủa Phăn (Lào) vào năm 1946. Chính vì thế mà ông Cảm nghiễm nhiên trở thành người thờ phụng vợ chồng ông Viên.

Khi mất, ông Viên thọ 91 tuổi. Vợ phủ Viên là con gái của viên tri phủ tiền nhiệm - Sầm Văn Nguyên. Tri phủ trước ông Nguyên là ông Sầm Văn Phòng, cũng là bố của ông Sầm Văn Viên. 

Những cao niên ở bản Hoa Tiến chia sẻ rằng phủ Viên là người giỏi chữ Quốc ngữ và tiếng Pháp. “Ông Sầm Văn Nguyên kế vị ông Sầm Văn Phòng được chừng 4 hay 5 năm gì đó thì buộc phải nghỉ hưu vì dân tình không còn tín nhiệm. Lúc đó ông Viên đang dạy học ở phủ Tương Dương được gọi về kế vị” - ông Sầm Văn Cảm cho biết. Cũng như dòng họ Lang Vi phủ Tương Dương, là hai thế lực lớn nhất miền núi Nghệ An lúc bấy giờ. Tước vị chỉ truyền trong nội tộc.

Trong họ cũng chẳng còn ai nhớ ông Sầm Văn Phòng sinh năm bao nhiêu, giữ chức tri phủ trong bao lâu. Con cháu chỉ nhớ là ông mất vào năm 1944 và được chôn cất trong một phần mộ nằm giữa bản Hoa Tiến. Trước khi mất từ rất lâu, Tri phủ Phòng đã chuẩn bị phần mộ cho mình. Nơi đây hiện nay thành nhà thờ họ của gia tộc họ Sầm.

Khu mộ của tri phủ Sầm Văn Phòng. Theo những người trong gia tộc thì ông là là người Thái đầu tiên là tri phủ phủ Quỳ Châu.
Khu mộ của tri phủ Sầm Văn Phòng. Theo những người trong gia tộc thì ông là người Thái đầu tiên làm Tri phủ phủ Quỳ Châu.

Ông Lô Đức Mậu cho biết: Quan phủ Sầm Văn Phòng là người được lòng dân. Theo lời kể của các thế hệ trước đây, sau khi nhậm chức vụ ông đã khảo sát sông Nậm Hạt và các sông suối lớn nhỏ  trên địa bàn, sau đó huy động người dân đào mương dẫn nước vào đồng ruộng. Hiện nay, nhiều tuyến kênh mương trên địa bàn các xã Châu Tiến, Châu Hạnh (Quỳ Châu) có từ thời phủ Phòng. Nó chỉ được khơi thông và bê tông hóa lại.

Theo truyền thuyết của gia tộc thì dòng họ Sầm ở bản Hoa Tiến vốn có nguồn gốc từ người Kinh ở huyện Diễn Châu ngày nay. Chẳng ai còn nhớ là vào thời nào có người đàn ông tên Lê Hồng Nam lên vùng Châu Tiến ngày nay làm nghề thợ rèn. Về sau ông lấy vợ và lấy họ Sầm người Thái. Tri phủ Phòng là là cháu nội của ông Lê Hồng Nam.

Dòng họ Sầm bản Hoa Tiến ngày nay có 15 hộ. Họ vẫn là một gia tộc nổi bật trong việc phát triển kinh tế trong vùng.

Hữu Vi – Hùng Cường

tin mới

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Được ví như những người “truyền lửa” thắp sáng những giá trị bản sắc văn hoá các dân tộc thiểu số, hiện những người cao tuổi ở miền Tây xứ Nghệ vẫn ngày đêm trao truyền những giá trị văn hoá của dân tộc mình với mong ước bảo tồn, gìn giữ cho muôn đời sau.

Ông Lang Vi Tịnh kể chuyện xưa của dòng họ cho cháu gái của mình. Ảnh Thành Chung

Chuyện về một dòng họ nổi tiếng ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ở  miền núi tỉnh Nghệ An, dòng họ Lang Vi được xem là "danh gia vọng tộc" với 3 đời liền có thành viên giữ chức Tri phủ phủ Tương Dương. Sau Cách mạng Tháng Tám đến nay, dòng họ Lang Vi cũng đã và đang có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

(Baonghean.vn) - Chiều 30/7, trong chương trình công tác tại Nghệ An, Thượng tướng Trần Quang Phương - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội đã đến thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ, huyện Quế Phong và hộ nghèo tại xã Thông Thụ, huyện Quế Phong.

Điểm tái định cư

Người dân vùng lũ Kỳ Sơn thấp thỏm chờ tái định cư

(Baonghean.vn) - Cơn lũ quét lịch sử vào tháng 10/2022 đã khiến hàng trăm hộ dân Kỳ Sơn bị mất nhà cửa. Sau gần 1 năm chờ đợi, người dân vùng lũ vẫn chưa có nơi ở mới, nhiều hộ buộc phải dựng nhà tạm để sống trong khi mùa mưa lũ lại sắp cận kề.

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.