Bình lặng sau 'giấc mộng' vàng

(Baonghean.vn) - Những tàu khai thác rời đi và vàng sa khoáng cũng dần cạn kiệt. Chỉ sau đó ít lâu, đồng tiền cuối cùng có được từ khai thác vàng sa khoáng đã hết... Người dân phải nhận gạo muối từ chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Những ngôi nhà sàn ít ỏi trong bản Ngọn. Ảnh: Hồ Phương
Những ngôi nhà sàn ít ỏi trong bản Ngọn (Yên Hòa- Tương Dương). Ảnh: Hồ Phương

Bản Ngọn, xã Yên Hòa, huyện Tương Dương (Nghệ An) nằm dọc Quốc lộ 48C. Khách vãng lai dễ nhầm xóm nhỏ người Thái này với một làng kinh tế mới dưới xuôi lên lập nghiệp. Phần lớn nhà cửa bên đường đều xây cất nom khá khang trang. Nhìn kỹ mới thấy những ngôi nhà sàn nép mình sau nhà xây ở phía sau. Ngay giữa bản là một nhà nghỉ với những quán cà phê càng khiến cho nơi đây thêm "sầm uất" với những bản làng lân cận.

Bản Ngọn từng phồn thịnh bậc nhất mấy xã vùng trong của huyện Tương Dương. Các xã Yên Hòa, Yên Thắng, Yên Na, Yên Tĩnh được gọi chung là vùng “4 Yên”, là “rốn vàng” của miền Tây xứ Nghệ và bản Ngọn từng là nơi khai thác vàng nhộn nhịp nhất. Bến Văng Hón ngay cạnh bản còn gọi là bến “vàng”.

Chiếc máy dùng để khai thác vàng giờ đây chỉ còn là vật kỷ niệm với người dân bản Ngọn. Ảnh: Hữu Vi
Chiếc máy dùng để khai thác vàng giờ đây chỉ còn là vật kỷ niệm với người dân bản Ngọn. Ảnh: Hữu Vi

Người vùng “4 Yên” rất tự hào về những thứ trời phú cho làng bản. Họ hát rằng “Mường Xiềng Yên, nhặt vàng dễ như nhặt tằm trong rổ”. Sau giờ làm rẫy người bản Ngọn xuống suối đãi vàng đem bán. Tiền bạc, tiêu pha chẳng phải nghĩ ngợi gì.

Ông Lô Văn Mận, nguyên là Xã đội trưởng xã Yên Hòa kể rằng: Từ những năm 1990, khi những tàu vàng còn chưa ồ ạt kéo đến, chỉ bằng những công cụ thô sơ, một ngày, một người có thể dễ dàng kiếm được từ 5 phân đến một chỉ vàng.

Tiền kiếm dễ, tiêu cũng dễ. Trừ một vài nhà có ý thức tích trữ nên cho đến giờ họ vẫn có bát ăn bát để. Còn nữa phần lớn, tiền của đều lần lượt ra đi. Đến rồi đi như một giấc mộng. Không ít người dính vào cờ bạc, nghiện nghập. Tiền kiếm được từ đãi vàng sa khoang đều nương vào những làn khói trắng và mấy trò đỏ đen thâu đêm suốt sáng.

Chiếc xúc để người dân bản Ngọn dùng để lấy đất trong việc khai thác vàng. Ảnh: Hồ Phương
Chiếc xúc để người dân bản Ngọn dùng để lấy đất trong việc khai thác vàng. Ảnh: Hồ Phương

“Trời nó không cho mình mãi được. Cái gì rồi cũng sẽ cạn kiệt.” – sau khi rít xong điều thuốc lào, ông Mận tiếp tục câu chuyện. Từ cuối những năm 90, những tàu khai thác vàng đến từ Thái Nguyên, Nam Định, từ T.P Vinh và trên địa bàn huyện Tương Dương đồng loạt kéo đến.

Có thời điểm, chỉ riêng ở khúc sông Hội Nguyên qua bản Ngọn có đến cả chục tàu vàng. Những người thức thời nhất ở địa phương cũng nhìn thấy cơ hội làm ăn, họ cũng đua theo hùn vốn mua máy hút đãi vàng. Bản Ngọn trở thành công trường khai thác vàng thực sự, hoạt động suốt ngày đêm.

Bản nhỏ chỉ trên dăm chục hộ dân bỗng chốc trở nên nhộn nhịp chưa từng thấy. Người xa kẻ gần đua nhau đào bới. Dòng sông Hội Nguyên suốt một thời gian dài luôn đỏ quạch một màu chết chóc. Chẳng cá tôm nào có thể tồn tại được. Ruộng nương từ đó bỏ hoang. 

Công trường vàng càng dễ bề hoạt động hơn khi Quốc lộ 48C thông tuyến vào năm 2003. Đó cũng là thời kỳ bản Ngọn và những làng bản lân cận giàu lên trông thấy. Họ đua nhau sắm xe, làm nhà. Một chủ bưởng vàng ở gần đó sở hưu cả một nhà nghỉ, quán karaoke, cà phê, ô tô, máy đào. Nhà cửa đua nhau mọc lên.

Đàn ông ở bản Ngọn ngày nay trở lại việc lên rừng trồng cây, đan lát... Ảnh: Hữu Vi
Đàn ông ở bản Ngọn ngày nay trở lại việc lên rừng trồng cây, đan lát... Ảnh: Hữu Vi

Chỉ mới cách đây dăm năm, việc khai thác vàng ở bản Ngọn diễn ra sôi động lắm. Cho đến giữa thập niên đầu tiên của thế kỳ 21, lòng sông Hội Nguyên vẫn ngầu đỏ, đặc quánh. Lúc đó chính quyền địa phương dường như bất lực trước vấn nạn khai thác vàng diễn ra trên địa bàn. Những tàu vàng chỉ rút đi vào từ năm 2012 khi chính quyền địa phương đẩy mạnh việc trấn áp những đối tượng khai thác vàng trái phép diễn ra trên địa bàn.

Đó cũng là lúc vàng đã cạn kiệt. Người ta rời đi đơn giản chỉ vì không còn vàng sa khoáng để khai thác.

Bản Ngọn và các quần cư lân cận trở lại vẻ yên tính vốn dĩ của nó. Những tàu vàng bỏ đi để lại một dòng sông chết kéo dài trên 20km từ xã Yên Hòa ra xã Tam Quang. Suốt một vài năm sau đó, người ta mới có thể đánh cá trở lại.

Những năm tháng phồn thịnh qua nhanh như một giấc mộng. Chỉ sau đó ít lâu người ta tiêu đến đồng tiên cuối cùng có được từ việc đãi vàng. Những quán cà phê và ngôi nhà nghỉ dần vắng khách. Người ta bắt đầu giảm giá đặt phòng xuống; Mỗi giờ hát karaoke chỉ còn lại 100.000 đồng những vẫn rất ít người tìm đến.

Phụ nữ bản Ngọn trở về với việc chăn trồng rau, chăn nuôi gia súc, gia cầm. Ảnh: Hồ Phương
Phụ nữ bản Ngọn trở về với việc chăn trồng rau, chăn nuôi gia súc, gia cầm. Ảnh: Hồ Phương

Ông Nguyễn Văn Toàn, từng sở hữu một máy khai thác vàng giờ ngồi đan gùi nứa đem bán. Chiếc máy nổ công suất lớn đặt cạnh đống củi đã han rỉ. Ông bảo trước đây mấy năm còn dùng để phát điện. Nhưng nay máy đã hỏng, chỉ còn chờ bán phế liệu. Đó cũng là một trong những kỷ vật cuối cùng của một thời kỳ thịnh vượng của một bưởng vàng còn giữ lại được.

Mỗi ngày, ông Toàn đan được 3 chiếc gùi. Người ta mua 30.000 đồng mỗi chiếc. Nếu ngày nào cũng bán được gùi thì mỗi thu nhập của ông Toàn còn qua ngày, đoạn tháng.

Một góc của bản Ngọn. Ảnh: Hữu Vi
Một góc của bản Ngọn. Ảnh: Hữu Vi

Trong một buổi chiều muộn, bản Ngọn giờ bình lặng như bao nhiêu bản làng người Thái khác. Ông Lương Văn Tấn - Trưởng bản chia sẻ, cả bản giờ còn 65 hộ dân với 240 nhân khẩu. Gần đây nhiều dân bản đã phải nhờ vào chính sách hỗ trợ gạo, muối từ nhà nước.

Hữu Vi – Hồ Phương

tin mới

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Được ví như những người “truyền lửa” thắp sáng những giá trị bản sắc văn hoá các dân tộc thiểu số, hiện những người cao tuổi ở miền Tây xứ Nghệ vẫn ngày đêm trao truyền những giá trị văn hoá của dân tộc mình với mong ước bảo tồn, gìn giữ cho muôn đời sau.

Ông Lang Vi Tịnh kể chuyện xưa của dòng họ cho cháu gái của mình. Ảnh Thành Chung

Chuyện về một dòng họ nổi tiếng ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ở  miền núi tỉnh Nghệ An, dòng họ Lang Vi được xem là "danh gia vọng tộc" với 3 đời liền có thành viên giữ chức Tri phủ phủ Tương Dương. Sau Cách mạng Tháng Tám đến nay, dòng họ Lang Vi cũng đã và đang có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

(Baonghean.vn) - Chiều 30/7, trong chương trình công tác tại Nghệ An, Thượng tướng Trần Quang Phương - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội đã đến thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ, huyện Quế Phong và hộ nghèo tại xã Thông Thụ, huyện Quế Phong.

Điểm tái định cư

Người dân vùng lũ Kỳ Sơn thấp thỏm chờ tái định cư

(Baonghean.vn) - Cơn lũ quét lịch sử vào tháng 10/2022 đã khiến hàng trăm hộ dân Kỳ Sơn bị mất nhà cửa. Sau gần 1 năm chờ đợi, người dân vùng lũ vẫn chưa có nơi ở mới, nhiều hộ buộc phải dựng nhà tạm để sống trong khi mùa mưa lũ lại sắp cận kề.

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.