Choáng với vùng đất có giọng nói 'lạ nhất Việt Nam'

(Baonghean.vn)- Tiếng Nghệ vốn đã trọ trẹ, khó nghe nhưng với tiếng của người dân xã Nghi Đức, TP Vinh (Nghệ An) thì nhiều người chỉ biết nghe chứ rất khó để hiểu...

“Chét ơi, vìa en cơm” (Chắt ơi, về ăn cơm), “ Chéo ơi, đeo reng đó” (Cháu ơi, đau như thế nào đó”, “Reng mịa lậy phô rứa” (Sao mẹ lại nói thế), “Tai mi bậy reng rứa” (Tay mày bị sao vậy), “Cơn phêu” (Cây tre)...Đó là một số ít trong những phát âm của người Nghi Đức khi nói chuyện với nhau.

Từ xa xưa đến nay, 2/3 người dân Nghi Đức vẫn sử dụng những câu nói như trên để nói chuyện cùng nhau. Không một người dân nào ở đây giải thích được lý do vì sao người dân quê mình lại nói giọng “khác lạ” như thế.

Xã Nghi Đức có 12 xóm và được chia thành “Đông Đức” và "Tây Đức". Người Tây Đức gồm 3 xóm Xuân Đức, Xuân Hoa, Xuân Đồng nói giọng giống như những người Nghệ An khác. Còn người Đông Đức bao gồm các xóm Xuân Tín, Hương Tín, Xuân Hương, Xuân Trung, Xuân Thịnh, Xuân Bình 13 và 14, Xuân Mỹ, Xuân Trang 100% nói giọng 'lạ' như trên.

1
Gọi nhau uống nước chè, hàn huyên câu chuyện vào đầu buổi sáng là việc thường ngày của người dân nơi đây

Người Nghi Đức gọi giọng nói của mình là “tiếng quen”, và khi nói giọng phổ thông bình thường như bao người Nghệ An khác được gọi là “tiếng lạ”. Khi trò chuyện với nhau, người Nghi Đức luôn sử dụng “tiếng quen” của mình. Nhưng khi nói chuyện với những người ngoài xã, người dân ở mảnh đất này lại chuyển sang dùng “tiếng lạ” – giọng nói bình thường như những người khác.

Điều đặc biệt, rất nhiều người Nghi Đức có khả năng vừa “đánh” giọng Bắc, vừa “nhái” giọng Nam rất chuẩn.

Người ở vùng khác đến đây, khi nghe người bản địa nói chuyện, hầu như tất cả mọi người đều mắt tròn mắt dẹt với giọng nói của người Nghi Đức. Không một ai hiểu họ đang nói về điều gì. Nhiều người ví von, xã ven đô này có giọng nói lạ nhất Việt Nam.

Lâu nay đã xảy ra nhiều tình huống hài hước đối với người ngoài khi chứng kiến những người Nghi Đức nói chuyện với nhau. Hầu như mọi người đều nghĩ rằng họ đang nói tiếng Anh hoặc tiếng dân tộc với nhau?! Những phát âm vừa lạ, vừa khó hiểu ở xã ven đô thành phố Vinh thực sự rất thú vị.

2
Những từ loọng (nghĩa là lạng), reo (rau).. là những thổ ngữ của người dân nơi đây

Cùng theo dõi một đoạn đối thoại của người Nghi Đức: 

Theo lịch sử địa phương, xã Nghi Đức trước đây thuộc huyện Nghi Lộc, ngôn ngữ người dân nơi đây vì thế thuộc vùng “Nghi Lộc ngữ”. Người già ở xã Nghi Đức là những người phát âm giọng khó nghe, khó hiểu nhất. Bởi họ sống lâu đời với tập tục, quen thuộc với nếp sống từ xưa.

Cụ Phạm Thị Kiên (80 tuổi, xóm Xuân Hương, Nghi Đức) thường nói chuyện với đứa chắt của mình: “Chét ơi, chét mằn chi đó? Bòa hun chét cấy hè”, dịch ra nghĩa là “Chắt ơi, chắt làm gì đó? Bà thơm chắt cái nào”. Hay khi bà hỏi một người hàng xóm về tình hình lúa năm nay: “Tềnh hềnh ló móa nem ni a reng ênh?”, nghĩa là “Tình hình lúa má năm nay thế nào anh?” Bà Kiên gọi anh Nguyễn Anh Tuấn, con trai út của mình về ăn cơm “Tún ơi, vìa en cơm” nghĩa là “Tuấn ơi, về ăn cơm”...

Trẻ con ở đây, được tiếp xúc nhiều với người ngoài vùng, đi học đây đó nên giọng nói đã có phần thay đổi nhiều. Giờ đây, hầu như trẻ em Nghi Đức đã đổi thành giọng Nghệ bình thường, còn một số ít vẫn nói đặc giọng Nghi Đức như người bà, người mẹ của mình. Nhưng khi về quê, hay gặp người cùng xã ở nơi nào đó xa xôi, người Nghi Đức vẫn không bao giờ nói giọng nào khác ngoài giọng Nghi Đức của mình.

Những người thuộc tuổi trung niên và thế hệ 8x, 9x ở đây vẫn nói giọng Nghi Đức như các thế hệ đi trước. Cái chân được gọi là “cấy chưn” hoặc “cấy kéng”, tay thì được gọi là “tai”, tao thì gọi là “teo”, con gà gọi là “con goa”, mẹ nghĩa là “mịa”, cha có nghĩa là “ch...oa”, con lợn sẽ được “biến” thành “con lạn”..., cục đá thành “cộc đóa”. Và rất nhiều từ nữa được người Nghi Đức nói rất khó hiểu, và giọng nói của họ rất khó hoặc thậm chí không thể nào viết ra được thành chữ phổ thông.

5
Nhoọc (mệt nhọc), mằn cho cậy (làm cho kỹ)... 

Ông Nguyễn Đình Tuyển – Chủ tịch Hội người cao tuổi xã Nghi Đức cho biết: “Người Nghi Đức từ xưa đã nói giọng như vậy rồi, tôi cũng không rõ nguồn gốc nó như thế nào. Tư liệu cũng chưa tìm thấy sử sách nào ghi chép lại”.

Hiện nay, đang có nhiều bàn luận, nghiên cứu xung quanh vấn đề giọng Nghi Đức nói riêng và “Nghi Lộc ngữ” nói chung nhưng vẫn chưa có một kết luận nào khẳng định nguồn gốc đặc biệt của thổ ngữ này. Và giọng Nghi Đức bấy lâu nay đã ngẫu nhiên trở thành một đặc thù khó quên với những ai đã từng đến đây, đã từng được quen biết, làm bạn người nơi này.

Người Nghi Đức có bài vè về giọng nói của quê mình rất hài hước:

“Nghi Đức hai tiếng thân thương

Tiếng quê học mãi tỏ tường như ri

Tên “mày” thì gọi là “mi”

Tôi–teo, hắn-hấn, gì-giầy, cô-o

Còn “bòa” đích thị là “bò”

Trâu thì “tru” đó, “đoòn bòa”(đàn bò) hiểu không

“Khu” thì nghĩa là mông,

Tai-tay, kéng-cẳng, lậc lèa - cẳng chân

Hai hai thì gọi “hâm hoai”

Khoai thì gọi “cú khuôi” đúng rồi

“Choạc cơn” "mằn vỏng”(làm võng) “teo ngòi”(tao ngồi)

“Tróa chuối” (lá chuối) nút “rợu”(rượu) “đạu mòi”(đồ mồi) “nhém”(nhắm) luôn.

Đường quan thì gọi “đoàng quôn”

“Quốc lọo” đích thị là Đường 1A

Con gà thị gọi “cuôn goa”

Cá-cúa, lợn-lạn, hoa-hua thật tài!

Rảnh tay vác kiếm ra mài

Chặt cây “chọong nỏong” đi “cài”(cày) với choa (cha)

“Cu đoọp” “cối đích” chưa mua

Tiền còn mấy “trảư” (đồng) “mằn” (làm)vua mấy “hòi”(hồi).

“Con troi” đích thị con giòi

Ceo(cau), trầu, chìa(chè), thuốc “họọc”(học) đòi “mằn”(làm) chi

Lá khoai thì gọi là “di”

Mạ non gọi “mọong” “lạt pheo ri”(lạt từ cây tre) buộc vào"

                                                                                                                                Thiên Thiên

tin mới

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.

Du lịch

Khát vọng phát triển du lịch miền Tây

(Baonghean.vn) - Miền Tây Nghệ An tiếp tục được quan tâm định hướng phát triển du lịch với các chương trình, dự án nhằm mang lại thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân theo tinh thần Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

(Baonghean.vn) - Ngày Tết càng đến gần cũng là dịp người Mông ở Nghệ An bắt đầu vào mùa làm bánh "lua dúa". Những chiếc bánh dẻo của cộng đồng này chủ yếu dùng để ăn trong gia đình và cũng là vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng của một số dòng họ.