Tướng Cương: Viếng đền Cuông và không quên nỗi đau mất nước

(Baonghean.vn) - Dựa trên các cứ liệu lịch sử, bài viết thể hiện những quan điểm và nỗi trăn trở của Thiếu tướng, PGS - TS Lê Văn Cương, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược & Khoa học Bộ Công an

Sơ đồ thành cổ loa. Nguồn ảnh: Internet
Sơ đồ thành Cổ Loa. Nguồn ảnh: Internet

Sử ký Tư Mã Thiên xác nhận: “Năm 218 TCN, Tần Vương (tức Tần Thủy Hoàng) sai Đỗ Thư thống lĩnh 50 vạn quân, chia làm 5 đạo xuống phương Nam bình Bách Việt. Nhưng khi đến đất Văn Lang thì bị 2 bộ tộc Văn Lang và Âu Việt chống trả quyết liệt... Chiến tranh kéo dài hơn 10 năm. Quân Tần tiến đánh lâu ngày, lương thực bị tuyệt. Đóng ở đất vô dụng, tiến không được, thoái không xong. Tần quân luôn mặc áo giáp đề phòng bị tấn công. Đói khổ, bệnh tật, người chết trận, người bị thương không kể xiết. Phu theo phục dịch treo cổ chết ở trên cây dọc các đường đi nhiều đến nỗi không đếm hết được. Tướng Đỗ Thi bị giết tại trận. Quân Tần phải rút về... Kể từ khi nhà Tần xưng đế, cướp chiếm thiên hạ, đây là lần đầu tiên nhà Tần bị đánh bại ở đất Âu Lạc”. 

Cuối thế kỷ thứ III TCN, nhà Tần suy vong; các chư hầu nổi lên cát cứ, xưng bá. Vùng phía Bắc Việt Nam (Quảng Đông ngày nay), Triệu Đà làm vua nước Nam Việt. Trong Sử ký, Tư Mã Thiên đã nói rõ: “Vua Nam Việt họ Triệu, tên Đà, người huyện Châu Định (nay thuộc tỉnh Hà Bắc - Trung Quốc), trước làm quan úy... Thời Tần, Đà được làm lệnh ở huyện Long Xuyên thuộc quận Nam Hải (nay là vùng Quảng Đông – Trung Quốc).

Thất bại nặng nề trong cuộc xâm lược Âu Lạc, năm 210 TCN, Triệu Đà lập mưu giả vờ hòa hiếu, cho con trai là Trọng Thủy sang làm rể An Dương Vương để tìm hiểu cấu trúc của thành Cổ Loa, cách bố phòng lực lượng của An Dương Vương và đánh cắp bí mật của nỏ thần Liên Châu. 

Dấu tích thành Cổ Loa (Hà Nội). Nguồn ảnh: Internet
Dấu tích thành Cổ Loa (Hà Nội). Nguồn ảnh: Internet

“Trọng Thủy là một tên gián điệp lợi hại được cài vào triều đình nhà Thục. Y còn dùng của đút lót cho các quan để chia rẽ nội bộ triều đình Âu Lạc. Chính An Dương Vương đã nuôi ong tay áo và bi kịch mất nước không nên đổ hết cho Mỵ Châu”.

Cha con Triệu Đà - Trọng Thủy dùng của cải để hối lộ, đút lót cho các quan lại tại triều đình An Dương Vương nhằm mua chuộc và chia rẽ triều đình, làm cho An Dương Vương có mắt như mù, có tai như bị điếc không còn phân biệt được thù bạn. Tư Mã Thiên cũng đã đề cập đến vấn đề này trong Sử ký: “Đà nhân đó dùng vũ lực uy hiếp nơi biên giới, đem của cải đút lót Mân Việt, Tây Âu Lạc để bắt họ lệ thuộc vào mình”.

Đền Cuông được nhân dân lập nên để thờ An Dương Vương. Nơi đây được cho là vị trí Vua An Dương Vương tự vẫn sau khi đã giết chết con gái Mỵ Châu. Ảnh: Sách Nguyễn
Đền Cuông được nhân dân lập nên để thờ An Dương Vương. Nơi đây được cho là vị trí Vua An Dương Vương tự vẫn sau khi đã giết chết con gái Mỵ Châu. Ảnh: Sách Nguyễn

Khi Triệu Đà đề nghị cho Trọng Thủy ở rể trong triều đình nhà Thục (210 TCN), An Dương Vương hỏi tướng quân Cao Lỗ (người thiết kế và chỉ huy xây thành Cổ Loa): mấy năm nay nhà Triệu với Âu Lạc giao hảo thuận hòa. Nay con trai họ là Trọng Thủy muốn cầu hôn với Mỵ Châu, ông nghĩ thế nào? Riêng ta muốn chấp thuận lời cầu hôn cốt để hòa hiến, tránh nạn binh đao?

Ba ngày sau, tướng quân Cao Lỗ tâu:

- Xưa nay chưa thấy kẻ bại trận lại xin cho con trai ở gửi rể. Chẳng qua họ muốn biết cách bố phòng của Loa Thành mà thôi. Việc ngàn lần không nên.

An Dương Vương nổi giận:

- Nhà Triệu đánh mãi Âu Lạc không thắng, muốn mượn chuyện cầu hôn để xóa hiềm khích, ta lẽ nào không thuận? Ông già rồi, ta cho ông về nghỉ. (5)

Trong hai năm (210 - 208 TCN) được An Dương Vương cho đi lại tự do trong triều đình nhà Thục, Trọng Thủy đã nắm bắt được cấu trúc Loa Thành, cách bố phòng của nhà Thục, ăn cắp được bí mật của nỏ thần Liên Châu.

Năm 208 TCN khi nắm chắc mọi bí mật của Loa Thành và nỏ thần Liên Châu, Triệu Đà phát động chiến tranh thôn tính Âu Lạc.

Vì không nghe lời can gián của tướng quân Cao Lỗ, An Dương Vương đã để mất nước và đẩy nước Việt cổ - Âu Lạc phải đắm chìm trong máu và nước mắt ngót ngàn năm Bắc thuộc.

Do ngu dốt và không nghe lời can gián của trung thần, An Dương Vương để mất nước. An Dương Vương đã mắc tội lớn với xã tắc, với dân tộc, với quốc gia và để lại một vết đen trong lịch sử Việt Nam.

Du khách tham gia Lễ hội đền Cuông. Ảnh: Hồ Đình Chiến
Du khách tham gia Lễ hội đền Cuông. Ảnh: Hồ Đình Chiến

Viếng đền Cuông (Diễn Châu - Nghệ An) rút ra 2 điều thuộc triết lý trị quốc:

Một là, một tri huyện ngu dốt và không nghe lời nói phải chỉ gây tai họa trong một phạm vi nhỏ. Một ông vua ngu dốt và không nghe lời can gián của trung thần chắc chắn sẽ làm đất nước suy vong, thậm chí mất nước.

Hai là, bài học rút ra từ hơn 2.000 năm chế độ phong kiến Việt Nam là: mọi ông vua không nghe lời can gián của trung thần đều có chung kết cục: đất nước suy vong và thậm chí sinh mệnh của quân vương cũng không được bảo toàn.

Năm 208 TCN, vì không nghe lời can của tướng quân Cao Lỗ, An Dương Vương để mất nước và tự kết liễu đời mình và kết thúc triều đại do chính mình xây dựng.

1.585 năm sau khi An Dương Vương để mất nước, vào năm 1377, lịch sử Việt Nam lại có một vết đen thứ hai. Do không nghe lời can gián của các quan trung thần như quan Ngự sử Trung tán Lê Tích, Ngự sử đại phu Trương Đỗ và Đại tướng Đỗ Lễ, lại nghe theo lời phỉnh nịnh, sàm tấu của Hành khiển Đỗ Tử Bình, nên ngày 24 tháng 1 năm Đinh Tị (1377) vua Trần Duệ Tông đã tử trận trong cuộc chinh phạt quân Chiêm Thành tại kinh đô Chà Bàn (thuộc Bình Định ngày nay).

Về sự việc này, Đại Việt sử ký toàn thư ghi:

“Vua là người ương bướng, tự theo ý mình, không nghe lời can, khinh thường quân giặc nên tai vạ đến mình chứ không phải là bất hạnh”. 

Cách nhau 1.585 năm, hai vị vua nước Việt có 3 điếm giống nhau: Ngu dốt; Không nghe lời can gián của trung thần; Cùng chết thê thảm: An Dương Vương tự sát, Trần Duệ Tông bị giặc giết tại trận.

Viếng đền Cuông chớ quên nỗi đau mất nước và hãy soi gương cũ, tự biết mình phải làm gì để bảo vệ non sông gấm vóc do cha ông để lại.

Đền Cuông được nhân dân dựng nên để thờ Thục Phán An Dương Vương. Đền nằm trên núi Mộ Dạ, thuộc xã Diễn An, huyện Diễn Châu (Nghệ An) sát với Quốc lộ 1A. Tương truyền đây là nơi Vua An Dương Vương giết chết con gái Mỵ Châu và tự vẫn sau khi thành Cổ Loa rơi vào tay Triệu Đà.  Ngày nay, Đền Cuông vừa là một thắng cảnh, vừa là nơi tín ngưỡng linh thiêng bậc nhất của xứ Nghệ. Hàng năm, vào tháng 2 âm lịch, nhân dân địa phương lại tổ chức Lễ hội đền Cuông với nhiều hoạt động văn hóa, tín ngưỡng, tâm linh.

PGS - TS Lê Văn Cương

tin mới

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.

Du lịch

Khát vọng phát triển du lịch miền Tây

(Baonghean.vn) - Miền Tây Nghệ An tiếp tục được quan tâm định hướng phát triển du lịch với các chương trình, dự án nhằm mang lại thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân theo tinh thần Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

(Baonghean.vn) - Ngày Tết càng đến gần cũng là dịp người Mông ở Nghệ An bắt đầu vào mùa làm bánh "lua dúa". Những chiếc bánh dẻo của cộng đồng này chủ yếu dùng để ăn trong gia đình và cũng là vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng của một số dòng họ.