Thánh có mắt, tiền có gai

(Baonghean) - Sự kiện Di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại hôm 1/12/2016 có ý nghĩa lớn đối với việc bảo tồn, phát huy các  giá trị  văn hóa truyền thống. Tuy nhiên, với đặc thù là gắn liền với niềm tin tôn giáo, thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu (mà hạt nhân là hát Chầu văn, hầu đồng) đang đứng trước nguy cơ bị biến tướng, ít nhiều mang màu sắc mê tín dị đoan, bị trục lợi vì mục đích cá nhân.
Trên nền tảng của tín ngưỡng thờ nữ thần, thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt hình thành và phát triển mạnh mẽ. Từ thế kỷ 16, việc thực hành tín ngưỡng này trở thành một sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng có ảnh hưởng sâu rộng trong đời sống xã hội và tâm thức người dân.
Thánh Mẫu Liễu Hạnh được thờ cúng cùng với các vị Thánh Mẫu cai quản miền trời, núi rừng, sông nước, những nhân vật lịch sử hoặc huyền thoại có công với nước, với dân thường được phối thờ ở các đền theo đạo Mẫu.
Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt - mà hạt nhân là nghi thức hát văn hầu đồng, là sự hỗn dung giữa tôn giáo bản địa của người Việt và một số yếu tố du nhập từ các tôn giáo bên ngoài như Đạo giáo, Phật giáo.
Các Thánh Mẫu, các vị thần trong điện thần Tam phủ có nguồn gốc không chỉ của người Kinh, mà còn của các dân tộc thiểu số như Mường, Tày, Nùng, Dao... thể hiện sự giao lưu văn hóa, mối quan hệ bình đẳng, gắn bó mật thiết giữa các dân tộc ở Việt Nam. 
Nghi lễ hầu đồng ở đền Ông Hoàng Mười.
Nghi lễ hầu đồng ở đền Ông Hoàng Mười. Ảnh minh họa: Thanh Sơn
Thông qua việc kết hợp một cách nghệ thuật các yếu tố văn hóa dân gian như trang phục, âm nhạc, hát chầu văn, múa, diễn xướng dân gian trong lên đồng và lễ hội, Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ như một “bảo tàng sống” lưu giữ lịch sử, di sản và bản sắc văn hóa của người Việt.
Vì vậy, một khi chính thức được công nhận là Di sản phi vật thể của quốc gia và quốc tế, Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ sẽ có cơ hội được nhìn nhận, đánh giá đúng giá trị.
Tuy nhiên, nỗi lo của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, nhà quản lý văn hóa và dư luận xã hội về sự biến tướng của loại hình sinh hoạt tín ngưỡng này không phải là không có lý, khi gần đây, hoạt động hầu đồng, dâng thánh diễn ra tràn lan khắp các đền to phủ lớn với những biểu hiện thương mại hóa, mê tín dị đoan.  
 Diễn xướng hầu đồng đặc sắc tại lễ hội đền.
Diễn xướng hầu đồng đặc sắc tại lễ hội đền.
Người hầu đồng bây giờ không phải ai cũng có “căn đồng số lính", mà nhiều khi, có tiền sắm lễ là ra hầu đồng.Người hám danh, kẻ muốn giàu sang cũng ra hầu đồng để cầu quan chức, tài lộc.
Thậm chí người chẳng làm sao chỉ muốn khoe mình lắm của nhiều tiền, lễ hay múa giỏi, cũng hầu đồng ở đền to, phủ lớn để được mượn tay thánh thần vung tiền phát lộc trong một phút lãng đãng khói hương giữa tiếng nhạc lời ca khi rộn rã, khi dặt dìu của các cung văn. 
Cái đó dân gian gọi là đồng đua, đồng đú. Tức là thấy người ta đi hầu, mình có tiền, cũng ra hầu, chỉ đơn giản là để giải tỏa những dồn nén trong cuộc sống, được thể hiện mình biết chơi.  
Không có tín ngưỡng, tôn giáo nào dạy con người làm điều xấu. Chỉ có con người lợi dụng nó cho những mục tiêu xấu xa mà thôi.
Vì vậy, việc công nhận Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu là di sản văn hóa phi vật thể đặt ra nhiều vấn đề về công tác quản lý, phát huy văn hóa truyền thống, về quyền tự do tín ngưỡng của công dân.
Ranh giới mong manh giữa nghi thức thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu (hát văn hầu đồng) với hoạt động mê tín dị đoan, khuyến khích đại chúng say sưa trong một niềm tin siêu thực vào thánh thần có thể biến một bộ phận không nhỏ người dân thành kẻ mê muội, không tin vào thực tại mà chỉ cầu mong vào sự xin xỏ, hối lộ thánh thần.  
Vì vậy, việc vinh danh các giá trị văn hóa dân gian liên quan đến tín ngưỡng tôn giáo nếu không có sự ứng xử phù hợp, rất dễ bị lợi dụng trở thành mê tín dị đoan. 
"Đồng tiền có gai, mà Thánh thì có mắt". Nghi thức hầu đồng có thực sự là thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu hay bị biến tướng thành hoạt động mê tín dị đoan, nơi để các ông đồng, bà cốt mượn hơi thánh thần lòe bịp thiên hạ nhằm hại người lợi mình! Tất cả đều bắt đầu từ cái tâm của mỗi con người.
Vân Thiêng

tin mới

Ảnh đại diện Biến đặc sản thành hàng hóa

Biến đặc sản thành hàng hóa

(Baonghean.vn) - Nghệ An nổi tiếng với rất nhiều loại đặc sản ở khắp các vùng, miền. Tuy nhiên, việc biến đặc sản trở thành hàng hóa, góp phần phát triển sinh kế bền vững cho người dân bản địa thì vẫn đang dừng lại ở dạng tiềm năng...
mục đích cuối cùng

Mục đích cuối cùng

(Baonghean) - Suy cho cùng, người ta bán hàng đểu hay đánh thuế kiểu tận thu cũng đều nhắm tới một cái đích duy nhất là túi tiền của người dân.
Phòng thủ

Phòng ngự

(Baonghean.vn) - Phá đi “sự phòng ngự” chính là “vượt qua chính mình”, tự khẳng định mình và thể hiện vai trò, trách nhiệm, lương tâm, tình cảm của mình với Đảng, với Nhân dân.
báo chí điện tử đăng tải liều lượng mặt trái, mặt xấu

Liều lượng!

(Baonghean) - Phải có những hình thức phê bình, kiểm điểm, đánh giá và nhận xét xác đáng đối với những tờ báo, những địa chỉ báo chí điện tử đăng tải liều lượng mặt trái, mặt xấu.
Người tiêu dùng ở huyện Tương Dương hiện đang chỉ được một chọn lựa duy nhất là dùng xăng A95. Ảnh: Hồ Phương

Xăng E5 không lên núi?

(Baonghean.vn) - Ngược huyện núi 30a Tương Dương dịp này, lạ kỳ khi thấy ở các cửa hàng xăng dầu vắng bóng xăng sinh học E5. Chỉ duy nhất xăng A95 được bán với giá ngất ngưởng 20.690 đồng/lít.
Kiềm chế 'nhân tai'

Kiềm chế 'nhân tai'

(Baonghean) - Đợt mưa lũ đang diễn ra đã gần ở mức thảm họa; bởi diện ảnh hưởng rộng lớn từ miền Trung ra tới miền Bắc, thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Đau đớn nhất là có gần 100 người chết và mất tích.
Đôi điều về ý thức 'chung tay'

Đôi điều về ý thức 'chung tay'

(Baonghean.vn) - Ở quê, sau bão người dân tự giác dọn dẹp, mọi thứ đều sạch sẽ, gọn gàng. Ở phố, có nơi người dân chung tay thì công nhân môi trường bớt mệt, có nơi họ coi đó là việc của người khác.
Đi thảo cầm viên

Đi thảo cầm viên

(Baonghean) - Ngày lễ 2/9 vừa qua, gia đình mình không đi đâu xa mà chỉ loanh quanh trong thành phố. Cứ nghĩ mọi người đi chơi hết nên thành phố sẽ vắng, mọi người quyết định đưa bé Bim đi thảo cầm viên chơi. 
'Góp gió' để thành 'bão'

'Góp gió' để thành 'bão'

(Baonghean) - Nhiều người nói là công cuộc phòng chống tham nhũng của ta chưa khi nào làm mạnh và đạt được kết quả to lớn như thời gian vừa qua, ông thấy thế nào?
Để 'tàu 67' không rỉ

Để 'tàu 67' không rỉ

(Baonghean) - Phải nói ngay rằng: Nghị định 67 của Chính phủ về việc hỗ trợ ngư dân đóng tàu vỏ thép để đánh bắt xa bờ là một chủ trương đúng khi tình hình Biển Đông có những diễn biến phức tạp. Vấn đề là trong khi chúng ta không hề thiếu những chuyên gia hàng hải được đào tạo bài bản, nhưng suốt từ ngày có Nghị định 67, chưa hề thấy một chuyên gia nào cảnh báo về việc chuyển từ tàu thuyền đánh cá truyền thống sang tàu vỏ sắt thì sẽ như thế nào?
'Vô tính'

'Vô tính'

(Baonghean) - Trong đội ngũ có không ít người sống kiểu 'mũ ni che tai” phó mặc tất cả. Ai muốn làm gì thì làm, đúng hay sai mặc kệ miễn là không ảnh hưởng đến cá nhân mình. 
'Trích ngang' có quan trọng?

'Trích ngang' có quan trọng?

(Baonghean) - Có một thời quá nặng về “chủ nghĩa lý lịch”, dẫn đến một số địa phương, một số cơ sở… thực hiện “chủ nghĩa lý lịch” một cách máy móc, làm cho không ít người gặp khó khăn, vướng mắc.
Để nông nghiệp tỉnh nhà vượt qua thách thức hội nhập

Để nông nghiệp tỉnh nhà vượt qua thách thức hội nhập

(Baonghean) - Là một địa phương có diện tích tự nhiên lớn nhất cả nước, dân số đông, phần lớn sống ở nông thôn và còn dựa nhiều vào sản xuất nông nghiệp, những năm qua, sản xuất nông nghiệp của Nghệ An đạt được những tiến bộ cả về sản lượng, năng suất, chất lượng. Tuy vậy, nhìn chung, năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp của Nghệ An chưa cao, chưa có thương hiệu mạnh, sức cạnh tranh còn nhiều hạn chế, thị trường tiêu thụ chưa ổn định, xuất khẩu ra thị trường ngoài nước còn yếu.
Thi nhau… nhận khuyết điểm!

Thi nhau… nhận khuyết điểm!

(Baonghean) - Tránh tình trạng thi đua nhận khuyến điểm, nhưng sau đó là im lặng, các khuyết điểm không những không hạn chế, khắc phục, mà lại có nguy cơ tăng thêm.
Để huyện quê Bác phát triển xứng tầm, bền vững

Để huyện quê Bác phát triển xứng tầm, bền vững

(Baonghean) - Để Nam Đàn phát triển, cần phải thay đổi tư duy, tầm nhìn tạo ra bước đột phá trong phát triển du lịch; cùng đó là cần có cơ chế, thể chế để thay đổi “đẳng cấp” cho Nam Đàn, Tiến sỹ Trần Đình Thiên - Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhấn mạnh.
Tẩu tán nhân sự

Tẩu tán nhân sự

Trong lịch sử tư pháp của nước ta, có lẽ đây là lần đầu tiên người ta nghe đến cụm từ “tẩu tán nhân sự”.
Hãy vì đại cục

Hãy vì đại cục

(Baonghean) - Đề xuất của Bộ Nội vụ về việc sáp nhập một số sở, ngành trong dự thảo Nghị định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND các tỉnh, thành phố đã trở thành tâm điểm của dư luận.
Tội phạm 'chống lưng'

Tội phạm 'chống lưng'

(Baonghean) - Cách đây hơn một tuần, trong hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, đồng chí Phó Thủ tướng phụ trách lĩnh vực nội chính đã yêu cầu xử lý nghiêm những hành vi bảo kê, “chống lưng” cho tội phạm. Nhưng qua những sự việc xảy ra gần đây cho thấy, cũng cần xử lý kiên quyết những hành vi “chống lưng” cho sai phạm.
Cần có cơ quan độc lập giám định quỹ BHYT

Cần có cơ quan độc lập giám định quỹ BHYT

(Baonghean) - Giải trình vấn đề thông tuyến khám chữa bệnh BHYT trước Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội trong ngày 1/3/2017, Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam, bà Nguyễn Thị Minh đã nêu lên một thực trạng buồn về sự cạnh tranh không lành mạnh của các cơ sở khám chữa bệnh (KCB), nhất là các cơ sở tư nhân như khuyến mãi, thu hút người bệnh bằng quà tặng, chỉ định nhiều dịch vụ kỹ thuật... khiến nhu cầu KCB tăng ảo. 
Phát triển doanh nghiệp gắn với nông nghiệp

Phát triển doanh nghiệp gắn với nông nghiệp

(Baonghean) - Trong điều kiện của nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế hiện nay doanh nghiệp là cơ sở, là một trong những động lực quyết định tốc độ và chất lượng của phát triển. Nguyên lý này càng có ý nghĩa đối với tỉnh Nghệ An, hay nói cách khác, phát triển doanh nghiệp gắn với kinh tế nông nghiệp, nông thôn là sự lựa chọn cần thiết trong chiến lược phát triển của Nghệ An.