BHXH bắt buộc với người đi xuất khẩu lao động: Còn thiếu khả thi

(Baonghean) - Từ ngày 1/1/2016, Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi 2014 chính thức có hiệu lực, bắt buộc người lao động (NLĐ) đi làm việc ở nước ngoài phải đóng BHXH. Tuy được đánh giá là nhân văn, góp phần bảo đảm an sinh sau này cho người lao động nhưng sau gần một năm triển khai, chính sách này đã bộc lộ nhiều bất cập và khó thực hiện. 

Nhiều khó khăn

Theo Luật BHXH sửa đổi, quy định về BHXH bắt buộc đối với người lao động đi làm việc ở nước ngoài khá cụ thể. NLĐ tham gia BHXH bắt buộc ở 2 chế độ hưu trí và tử tuất. Với NLĐ đã từng tham gia BHXH bắt buộc thì mức đóng hàng tháng bằng 22% tiền lương tháng đóng BHXH của NLĐ trước khi đi làm việc ở nước ngoài. Với người chưa tham gia BHXH bắt buộc thì mức đóng bằng 22% của 2 lần mức lương cơ sở tại Việt Nam. NLĐ có thể đóng 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng/lần hoặc đóng trước một lần theo thời hạn hợp đồng đi làm việc ở nước ngoài. NLĐ đóng trực tiếp cho cơ quan BHXH nơi cư trú trước khi đi xuất khẩu lao động (XKLĐ) hoặc đóng qua doanh nghiệp, tổ chức phái cử. Các doanh nghiệp không phải hỗ trợ tiền đóng BHXH cho NLĐ mà chỉ thu hộ. 

Tuy nhiên, đã xảy ra những bất cập trong quá trình thực hiện luật. Qua tìm hiểu tại Phòng thu BHXH Nghệ An, bà Trần Thị Hà - quyền trưởng phòng cho biết: Đến nay, vẫn chưa có lao động Nghệ An nào đi xuất khẩu lao động đăng ký nộp BHXH tại cơ quan BHXH. Trong khi đó, các doanh nghiệp đưa lao động đi làm việc chịu trách nhiệm thu hộ thì lúng túng không biết phải thu BHXH bắt buộc của NLĐ theo hình thức nào, mức thu cụ thể bao nhiêu, trong trường hợp NLĐ cố tình không đóng thì giải quyết theo hướng nào?

Ông Nguyễn Trường Giang - Giám đốc Công ty cổ phần Quốc tế Nhật Minh (thành phố Vinh), đơn vị đưa người lao động đi làm việc có thời hạn ở các nước Malaysia, Đài Loan, Trung Đông cho rằng: Hiện nay phần lớn người đi lao động ở nước ngoài là lao động trẻ, chưa từng tham gia làm việc, hay đóng BHXH ở Việt Nam, công ty đã thông báo, giới thiệu về việc tham gia BHXH nhưng hầu như người lao động không muốn tham gia. Họ ít hiểu về chính sách BHXH mà chỉ quan tâm đến các nội dung, kỹ năng khi đi xuất khẩu lao động và các khoản bảo hiểm buộc phải đóng ở nước sở tại. 
Người lao động tìm hiểu về XKLĐ Hàn Quốc tại Trung tâm Dịch vụ việc làm Nghệ An.
Người lao động tìm hiểu về XKLĐ Hàn Quốc tại Trung tâm Dịch vụ việc làm Nghệ An.

Còn anh Trần Ngọc Hùng ở xã Nghi Vạn (Nghi Lộc), hiện đang làm việc tại Hàn Quốc chia sẻ, anh đi xuất khẩu lao động được gần ba năm, nhưng trước đây ở nhà chỉ là lao động tự do cho nên không đóng BHXH, nay thời hạn lao động sắp hết nếu có đóng BHXH bắt buộc theo quy định cũng không biết để làm gì. Chỗ làm của anh có gần chục lao động người Việt Nam, có người mới sang, có người được gia hạn lần hai, nhưng cũng chưa thấy ai tham gia đóng BHXH…

Bên cạnh đó, nhiều NLĐ cũng bày tỏ thắc mắc về mức thu cào bằng 22% trên mức lương cơ sở. Bởi NLĐ làm việc ở các thị trường có mức thu nhập thấp như các nước Trung Đông, Malaysia lại đóng BHXH như người lao động ở các thị trường có thu nhập cao như Nhật Bản, Hàn Quốc... là chưa công bằng.

Chị Hồ Thị Vân - quê ở huyện Hưng Nguyên, đang làm việc tại Đài Loan cho biết: Chi phí ban đầu đi XKLĐ đã tốn kém nay lại gánh thêm khoản BHXH cũng là gánh nặng. Sau 3 năm hết hạn hợp đồng trở về nước, nếu công việc thuận lợi thì bỏ trên 20 triệu đồng để đóng BHXH cũng không đáng lo ngại. Nhưng nếu không suôn sẻ, chưa trả hết nợ vay ban đầu cho việc chi phí đi XKLĐ thì đóng BHXH lại là chuyện vô cùng khó khăn. 

Ngoài ra, mỗi nước tiếp nhận lao động nước ngoài có những quy định về đóng chế độ bảo hiểm khác nhau nên NLĐ phải tuân thủ nguyên tắc. Chẳng hạn, lao động Việt Nam làm việc tại Nhật Bản, Đài Loan, Malaysia đều phải đóng các loại bảo hiểm, trừ vào lương hàng tháng.  Trong khi đó, nếu làm việc ở Hàn Quốc, NLĐ phải đặt cọc 450 USD để đóng bảo hiểm hồi hương, bảo hiểm rủi ro, thất nghiệp. NLĐ khi phải đóng thêm khoản BHXH bắt buộc này sẽ có suy nghĩ đóng hai lần bảo hiểm, tăng thêm gánh nặng và đó là lý do khiến họ "ngại" tham gia. Hoặc có NLĐ lại lo ngại việc đóng BHXH bắt buộc trong 3 năm đi XKLĐ, khi về nước sẽ gặp rắc rối về thủ tục làm sổ BHXH sau này. 

Thiếu chế tài ràng buộc

Theo ông Lê Văn Thúy - Trưởng phòng Lao động Tiền lương BHXH (Sở Lao động - Thương binh và Xã hội), chính sách về BHXH cho người đi xuất khẩu lao động được thiết kế thuận lợi, linh hoạt về cách đóng để không tạo gánh nặng cho người lao động. Nếu tham gia BHXH khi đi xuất khẩu lao động, khi trở về nước, NLÐ có thể tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện với mức họ lựa chọn phù hợp với khả năng để khi hết tuổi lao động có đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí. Hoặc, khi về nước NLÐ không muốn và không có khả năng đóng tiếp BHXH tự nguyện thì họ có thể nhận BHXH một lần.

Còn những loại bảo hiểm mà NLÐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài phải đóng tại nước sở tại thường là: Bảo hiểm lao động, bảo hiểm hồi hương, bảo hiểm rủi ro, bảo hiểm y tế…, để được chi trả các chi phí liên quan khi gặp rủi ro, tai nạn, ốm đau trong quá trình làm việc tại nước ngoài. Loại bảo hiểm này sẽ được thanh toán một lần khi hết hạn hợp đồng lao động, không phải là loại hình BHXH để hưởng lương hưu, tử tuất như ở Việt Nam.

Tuy vậy, ông Thúy cũng thừa nhận: Luật BHXH và nghị định hướng dẫn cũng chưa có bất cứ điều kiện nào quy định, ràng buộc trách nhiệm của lao động đi làm việc ở nước ngoài về việc tham gia BHXH. Hiện cũng chưa có chế tài nào cưỡng chế số lao động này thi hành quy định tham gia BHXH bắt buộc. Do đó, rất khó yêu cầu NLÐ tham gia BHXH.

Thực tế, các doanh nghiệp cũng như cơ quan chức năng luôn đón nhận các quy định mới hướng đến an sinh xã hội, bảo đảm quyền lợi chính đáng cho NLĐ đi làm việc ở nước ngoài. Tuy nhiên, khi luật được thực thi thì lại vướng nhiều khó khăn khi NLĐ không muốn tham gia BHXH, doanh nghiệp ngại thu hộ. Đây là lý do khiến việc thực hiện BHXH bắt buộc đối với XKLĐ khó thực hiện và hiệu quả không như mong đợi.

Theo báo cáo của Vụ BHXH (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), trong 9 tháng đầu năm 2016 chỉ có khoảng 1.500 người lao động (NLÐ) làm việc ở nước ngoài tham gia BHXH trên tổng số mấy chục nghìn lao động xuất cảnh. Còn thống kê của BHXH Việt Nam cho thấy, sau gần một năm triển khai quy định của Luật BHXH, hiện có tất cả 4.878 NLÐ ở nước ngoài tham gia BHXH. Con số này quá thấp so với số lượng hơn 100 nghìn lao động xuất cảnh đi làm việc ở nước ngoài mỗi năm, và rất thấp so với mấy trăm nghìn lao động Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài.

Minh Quân

tin mới

Hội thảo khoa học 'Chiến thắng Điện Biên Phủ - Giá trị lịch sử và tầm vóc thời đại'

Hội thảo khoa học 'Chiến thắng Điện Biên Phủ - Giá trị lịch sử và tầm vóc thời đại'

(Baonghean.vn) - Sáng 27/3, tại thủ đô Hà Nội, Học viện Chính trị (Bộ Quốc phòng) phối hợp với Báo Quân đội Nhân dân và Viện Lịch sử Đảng (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) tổ chức Hội thảo khoa học: “Chiến thắng Điện Biên Phủ - Giá trị lịch sử và tầm vóc thời đại”.

Lao động may Nghệ An

Đẩy mạnh các giải pháp nâng cao tay nghề cho người lao động, đáp ứng nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp

(Baonghean.vn) - Năm 2023, công tác giải quyết việc làm của Nghệ An tiếp tục vượt chỉ tiêu kế hoạch khá cao. Tuy nhiên, việc kết nối cung - cầu về lao động - việc làm giữa doanh nghiệp và người lao động chưa chặt chẽ; mặt bằng trình độ tay nghề người lao động còn thấp...

Những trải nghiệm thú vị ở Cửa Lò lúc rạng đông

Những trải nghiệm thú vị ở Cửa Lò lúc rạng đông

(Baonghean.vn) - Mua hải sản tươi sống ngay khi thuyền vừa cập bến, ghé tay đẩy thuyền cùng ngư dân, dõi mắt nhìn ngư dân nhanh tay gỡ những con cá, con ghẹ trên mắt lưới; thưởng thức món cá nướng thơm lừng ngay bên bếp than nơi bến cá… là những trải nghiệm thú vị của du khách khi đến với Cửa Lò.

Tạo động lực để người trẻ dấn thân và cống hiến

Tạo động lực để người trẻ dấn thân và cống hiến

(Baonghean.vn) - Nhân kỷ niệm 93 năm ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (26/3/1931 - 26/3/2024), Báo Nghệ An có cuộc trò chuyện với đồng chí Lê Văn Lương - Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đoàn, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Bí thư Tỉnh đoàn Nghệ An.

'Phép màu' ở Bệnh viện Ung bướu Nghệ An

'Phép màu' ở Bệnh viện Ung bướu Nghệ An

(Baonghean.vn) - “Trước đây, để tìm đến và hỗ trợ cho những hoàn cảnh khó khăn, chúng tôi thường phải về tận các địa phương, nhất là vùng sâu vùng xa. Nhưng bây giờ, chúng tôi chỉ cần đến Bệnh viện Ung bướu Nghệ An, ở đó luôn có những bệnh nhân khổ nhất, những con người cần hỗ trợ nhất”.

Độc đáo hội thi quăng chài ở miền Tây Nghệ An

Độc đáo hội thi quăng chài ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ngày 24/3, tại xã Châu Kim (Quế Phong) đã diễn ra Hội thi quăng chài lần thứ nhất năm 2024. Đây là hoạt động nhằm duy trì và phát triển nghề chài của địa phương cũng như góp phần làm phong phú thêm các hoạt động trong Lễ hội Đền Chín Gian năm 2024.

Tháng 3 yêu thương nơi biên giới Na Ngoi

Tháng 3 yêu thương nơi biên giới Na Ngoi

(Baonghean.vn) -  Xây dựng đường giao thông, tổ chức bữa cơm yêu thương, tặng quà cho học sinh khó khăn… là những hoạt động của đoàn viên thanh niên xã Na Ngoi và các lực lượng vũ trang đóng quân trên địa bàn, góp phần xây dựng hình ảnh đẹp về màu áo xanh tình nguyện nơi biên cương Tổ quốc.

Nghệ An tham dự Hội nghị 'Gặp gỡ Indonesia 2024'

Nghệ An tham dự Hội nghị 'Gặp gỡ Indonesia 2024'

(Baonghean.vn) - Ngày 22/3, tại thành phố Nha Trang, Bộ Ngoại giao phối hợp với Đại sứ quán Indonesia tại Việt Nam và Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa tổ chức Hội nghị "Gặp gỡ Indonesia năm 2024". Hội nghị là hoạt động hướng tới kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Indonesia.