Chu Văn An, Thân Nhân Trung, Lương Đắc Bằng, Nguyễn Bỉnh Khiêm… là những nhà giáo tiêu biểu trong lịch sử phong kiến nghìn năm của nước ta.
Chu Văn An (1292-1370) là “vạn thế sư biểu” - thầy muôn đời của giáo dục Việt Nam. Ông quê huyện Thanh Đàm (Hà Nội ngày nay). Dù đỗ đạt cao, Chu Văn An từ chối làm quan, về nhà mở trường dạy học. Với ông, “giáo dục là quốc sách hàng đầu” như khi trả lời vua Trần Minh Tông: “Thần đọc sách, chưa thấy nước nào không coi trọng sự học mà có thể tiến lên được. Xin bệ hạ cho thần được về nhà mở trường dạy học, góp phần bồi bổ sự học của nước nhà”. Khi vua Trần Dụ Tông ham chơi, bỏ bê chính sự, dâng sớ góp ý không có kết quả, ông đã treo áo mũ ở cửa Huyền Môn để về quê quy ẩn. Đánh giá về Chu Văn An, Tư đồ Trần Nguyên Đán từng nhận xét: “Nhờ có ông mà bể học xoay làn sóng, phong tục trở lại thuần hậu”.
Nguyễn Phi Khanh (?-1428) quê huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương ngày nay. Xuất thân là học trò nghèo, nhờ học giỏi, ông trở thành đại thần nhà Trần. Nguyễn Phi Khanh được hậu thế xem là nhà cải cách giáo dục lớn của hai triều Trần và Hồ. Sau khi nhà Hồ bị giặc Minh đánh bại năm 1407, ông bị bắt về Trung Quốc. Con trai ông là Nguyễn Trãi theo hầu cha đến ải Nam Quan. Nguyễn Phi Khanh nói với Nguyễn Trãi rằng: “Con là người có học, có tài, nên quay về tìm cách rửa nhục cho đất nước, trả thù cho cha, như thế mới là báo hiếu, đâu phải cứ theo khóc lóc là báo hiếu”. Từ câu nói của cha, Nguyễn Trãi quay về, vào Thanh Hóa giúp Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa, đánh đuổi quân Minh xâm lược, báo được thù nhà, trả nợ nước.
Nguyễn Trực (1417-1474) đỗ trạng nguyên năm 1442 dưới thời vua Lê Thái Tông. Ông trở thành trạng nguyên đầu tiên của nhà Hậu Lê, người đầu tiên được dựng bia ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Có tài liệu chép rằng sau này, khi đi sứ Trung Quốc, gặp kỳ thi của nhà Minh, ông tham dự và đỗ trạng nguyên. Dưới thời Lê, ông từng giữ chức tế tửu (hiệu trưởng) của trường Quốc Tử Giám. Dù làm quan dưới triều vua Lê Nhân Tông hay Lê Thánh Tông, Nguyễn Trực luôn là bậc đại thần được triều đình yêu quý.
Thân Nhân Trung (1419-1499) là người dân tộc Tày, quê ở huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Gia đình ông có truyền thống khoa bảng, nhiều đời đỗ tiến sĩ. Sau khi đỗ đại khoa năm 1469, Thân Nhân Trung ra làm quan dưới thời vua Lê Thánh Tông, trải qua nhiều chức vụ khác nhau, trong đó có thời gian ông được bổ nhiệm làm tế tửu trường Quốc Tử Giám, được giao soạn bài văn bia cho bia tiến sĩ đầu tiên khoa Nhâm Tuất (1442). Khi viết về mục đích các khoa thi nho học, Thân Nhân Trung nêu bật được tầm quan trọng của giáo dục nhân tài đối với việc hưng thịnh của đất nước: "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn. Vì thế các bậc đế vương thánh minh không đời nào không coi việc giáo dục nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí quốc gia làm công việc cần thiết...".
Cuộc đời tiến sĩ, thầy giáo Lương Đắc Bằng gắn liền những giai thoại về con người chính trực, học vấn uyên thâm, thông thạo lý số, có công dạy dỗ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Trong "Trị bình thập sách" của mình, bảng nhãn Lương Đắc Bằng đã khẳng định: Cấm hối lộ để trừ thói tham ô, đó là một trong những đạo lý lớn nhất của phép trị nước. Dưới thời Lê Uy Mục hung bạo, ông thẳng thắn ra hịch phản đối.
Khi chúa Nguyễn Hoàng cho người đến xin ý kiến, Nguyễn Bỉnh Khiêm nói: “Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân” - một dãy Hoành Sơn có thể dung thân muôn đời. Câu nói của Trạng Trình giúp Nguyễn Hoàng mở đầu cho triều đại kéo dài hàng thế kỷ, đó là dòng họ Nguyễn ở Đàng Trong. Khi chúa Trịnh muốn truất ngôi nhà Lê, Nguyễn Bỉnh Khiêm khuyên họ không nên mà hãy gắng sức phò vua để nhân dân tránh chuyện binh đao, cơ đồ chúa Trịnh được bền vững, với câu nói: “Giữ chùa thờ phật thì ăn quả oản”. Khi nhà Mạc suy yếu, ông lại khuyên nên lui lên Cao Bằng, nhờ đó cơ đồ kéo dài được thêm 60 năm nữa.
Bảng nhãn Lê Quý Đôn (1726-1784) từng có lúc mở trường tư để dạy học. Trong Dịch kinh phu thuyết, ông chủ trương học để hành, học phải trở thành phương tiện giúp người ta có năng lực làm nên công ích cho xã hội. Ông đặt câu hỏi: “Mồm đọc, bụng nghĩ trái nhau, sự biết với sự làm khác nhau, sự nghiệp danh tích không có gì là đáng kể, học cho nhiều cũng có làm gì”. Bàn về phương pháp học tập, Lê Quý Đôn đã đưa ra một số lời khuyên cụ thể cho học sinh và sĩ phu rèn luyện nết tốt trong khi học. Ông khuyên: “Dù ngu dốt đến đâu, cũng nên kính giấy, tiếc chữ; dù keo bẩn đến đâu cũng tìm mua sách vở”. Ông cho rằng biết học thì không thể biện lẽ thiếu thì giờ. Cùng Phan Huy Chú, ông được suy tôn là nhà bác học của nước ta thời phong kiến, “túi khôn của thời đại”.
Có tới 2 học trò xưng hoàng đế và một người xưng vương, võ sư Trương Văn Hiến là trường hợp “độc nhất vô nhị” ở Việt Nam. Trong 3 học trò của thầy Trương Văn Hiến, nổi tiếng nhất chính là vua Quang Trung - Nguyễn Huệ. Thầy Trương Văn Hiến dạy cả văn lẫn võ. Với ông, văn võ phải ngang nhau. Khi nhận học trò, thầy giáo này đều kén lựa môn sinh theo hai tiêu chuẩn: Tư chất và đức tính. Tư chất phải thông minh, hiếu học, đức tính phải kiên trì và nhân ái. Học trò các huyện, tỉnh khác đều có người đến xin học. Văn thì chuyên binh thư đồ trận, võ học đủ thập bát ban. Thầy Trương Văn Hiến từng nói với môn sinh: “Có võ mà không có văn thì thường hay cường bạo. Có văn mà không có võ thường nhu nhược. Văn võ phải nương nhau thì đạo làm người mới giữ được vững”. Học trò của thầy sau này hầu hết trở thành tướng lĩnh của nhà Tây Sơn.
La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp (1723-1804) là danh sĩ, nhà giáo giai đoạn cuối thế kỳ XVIII. Ông quê ở Đức Thọ, Hà Tĩnh, được môn sinh suy tôn “phu tử”. Năm 1791, vua Quang Trung thành lập Viện Sùng Chính gần nơi Nguyễn Thiếp ở ẩn, mời ông làm viện trưởng với nhiệm vụ biên dịch các sách chữ Hán sang chữ Nôm, thực hiện biện pháp cải cách giáo dục, đào tạo nhân tài. Khi bàn về quan điểm giáo dục, ông cho rằng nên lấyTiểu họclàm gốc, từ đó mở rộng dạyTứ thư, Ngũ kinh, các bộ sử. "Việc giáo dục tốt thì người tốt nhiều, người tốt nhiều thì triều cương chính và thiên hạ trị".
Nguyễn Đình Chiểu là nhà giáo yêu nước nổi tiếng trong thế kỷ XIX. Khi nước ta bị thực dân Pháp xâm lược, Nguyễn Đình Chiểu dạy học và miệt mài chiến đấu bằng ngòi bút sắc sảo của mình. Với ông, bút cũng là vũ khí chiến đấu: "Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm / Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà".
(Baonghean.vn) - Những tủ sách, thư viện của dòng họ, của làng hay của tư nhân dưới đây đều là những điểm sinh hoạt cộng đồng lý thú, bổ ích, góp phần lan tỏa văn hóa đọc ở địa phương.
(Baonghean.vn) - Ngày 1/4, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Nghệ An đã họp kỳ thứ 12. Đồng chí Lê Văn Giáp - Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy chủ trì kỳ họp. Báo Nghệ An trân trọng giới thiệu toàn văn thông cáo báo chí của kỳ họp.
(Baonghean.vn) - Tìm hiểu vụ mất đất hương hỏa tại xã Văn Thành (Yên Thành), chúng tôi còn nhận được thông tin gia đình ông Nguyễn Thanh Thản còn lấn sang đất của gia đình ông Nguyễn Văn Hoàng, nơi thờ cúng 3 liệt sĩ hy sinh trong phong trào Xô viết Nghệ - Tĩnh cùng 2 Mẹ Việt Nam anh hùng.
(Baonghean.vn) - Theo kế hoạch, ngày 30/6/2023 là hạn chót HĐND tỉnh phê duyệt phương án xử lý sắp xếp tài sản nhà, đất sau sáp nhập đơn vị hành chính khối, xóm và cấp xã. Tuy vậy, tại cơ sở vẫn còn nhiều vấn đề đặt ra và để quản lý, sử dụng các tài sản công cần có phương án xử lý phù hợp, kịp thời.
(Baonghean.vn) - Ông Francois Asselineau, nhà phân tích địa chính trị người Pháp nhận định, việc Mỹ nỗ lực tước quy chế "quốc gia đang phát triển" của Trung Quốc là ý đồ của Washington nhằm củng cố lợi ích và duy trì vai trò lãnh đạo toàn cầu.
Từ tháng 4/2023, một số chính sách liên quan đến kinh tế như quy định về bảo lãnh nhà ở; hướng dẫn hoàn thuế giá trị gia tăng đối với ngành nghề kinh doanh có điều kiện... sẽ có hiệu lực thi hành.
(Baonghean.vn) - Những ngày tháng 3, ở Nghệ An, từ vùng biển đến đồng bằng, trung du hay vùng rẻo cao biên giới đều hiện diện sắc áo xanh tình nguyện và bước chân của đoàn viên, thanh niên trên các nẻo đường.
(Baonghean.vn) - Chia sẻ những tình cảm sâu nặng với quê hương, thông qua kêu gọi, vận động, đồng chí Phan Đình Trạc trao hỗ trợ 11 huyện, thị miền núi của tỉnh; mỗi địa phương được hỗ trợ xây 10 căn nhà cho hộ nghèo, trị giá mỗi căn 50 triệu đồng.
Trong trường hợp xe ô tô của bạn không được trang bị đồng hồ đo áp suất lốp, hoặc đồng hồ đo áp suất lốp trên xe không hoạt động, hãy tham khảo một số cách sau để phát hiện các vấn đề với áp suất lốp xe của bạn.
(Baonghean.vn) - Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh vừa có văn bản đôn đốc công tác trao Giấy chứng nhận đã ký cho người sử dụng đất; đồng thời đề nghị UBND các huyện, thành phố, thị xã đánh giá trách nhiệm các chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai cấp huyện.
Một số thói quen như luôn buộc tóc, lạm dụng nhiệt, thậm chí gội đầu, chải đầu không đúng cách cũng có thể khiến tóc yếu, chẻ ngọn và gãy rụng. Sau đây là cách khắc phục.
(Baonghean.vn) - Sau 5 năm, Hội thi Hát dân ca trong nhà trường đang được khởi động lại hứa hẹn một chương trình hay, ý nghĩa, là nơi phát hiện và bồi dưỡng những hạt nhân hát dân ca của tỉnh nhà.
(Baonghean.vn) - Sau nhiều năm chờ đợi, Quốc lộ 15B (Tuyến đường thị trấn Tân Kỳ đi các xã Nghĩa Dũng, Nghĩa Hợp) đã cơ bản hoàn thành vào năm 2022. Tuy nhiên, người dân bức xúc vì đường vừa làm xong đã hư hỏng, một phần do xe quá khổ, quá tải gây nên.
(Baonghean.vn) - Trong một thập kỷ trở lại đây, bên cạnh tạo ảnh hưởng ở 3 lĩnh vực chính là ngoại giao, quân sự, và kinh tế, thì việc gia tăng quyền lực mềm đã trở thành mấu chốt trong việc mở rộng dấu ấn Trung Hoa trên trường quốc tế.
(Baonghean.vn) - Herbalife Việt Nam tiếp tục đồng hành cùng Giải Vô địch Quốc gia marathon và cự ly dài Báo Tiền Phong lần thứ 64 (Tiền Phong Marathon 2023) diễn ra tại thành phố Lai Châu, tỉnh Lai Châu, từ ngày 25 đến 26 tháng 3 năm 2023.
Bộ Chính trị điều động, chỉ định ông Đoàn Minh Huấn - Ủy viên Trung ương Đảng khóa XIII tham gia Ban Chấp hành, Ban Thường vụ Tỉnh ủy và giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình nhiệm kỳ 2020-2025.
(Baonghean.vn) - Mặc dù lực lượng chức năng đã vào cuộc quyết liệt, nhưng hiện nay, trên địa bàn Nghệ An, tình hình buôn bán, tàng trữ, vận chuyển, nuôi nhốt động vật hoang dã vẫn còn tiềm ẩn nhiều dấu hiệu phức tạp.
(Baonghean.vn) - Thời gian gần đây, hoạt động kinh doanh du lịch trên địa bàn ngày càng sôi động khi có nhiều điểm đến do tư nhân đầu tư xây dựng, phát triển, là mô hình khá mới mẻ ở Nghệ An.
(Baonghean.vn) - Sau 10 năm kể từ ngày chuyển đến nơi ở mới, Kẻo Nam từ một bản kiểu mẫu ở vùng biên đã trở thành bản nghèo nhất tỉnh Nghệ An. Nguyên nhân phần lớn đến từ ma túy. Trong bản chỉ có 57 hộ, nhưng có hơn 50 người nghiện, thậm chí có gia đình vị cán bộ bản, cả 2 vợ chồng đều nghiện.
Bộ Nội vụ đang xây dựng dự thảo 3 nghị định quy định về chính sách tinh giản biên chế; khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung; cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách.
(Baonghean.vn) - Phó Chủ tịch Barca Rafa Yuste thừa nhận đã làm việc với phía Lionel Messi để bàn khả năng đưa anh trở lại thi đấu cho CLB; HLV Park Hang-seo và trợ lý Lee Young Jin có thể đầu quân cho một CLB tại V.League là những tin tức thể thao nổi bật 24h qua.
(Baonghean.vn) - Giá xăng, dầu trong nước dự báo tăng nhẹ vào kỳ điều hành ngày 3/4; Giá thép tăng 51 Nhân dân tệ trên sàn giao dịch; Giá lợn hơi liên tục giảm... là những thông tin về thị trường hôm nay.
Đến nhà bố đẻ đòi đưa sổ đỏ nhưng ông B (bố của Hoàng Mạnh Hùng) không đưa, đối tượng này đã nhẫn tâm dùng dao chém nhiều nhát, sát hại chính bố đẻ của mình.
(Baonghean.vn) - Trái ngược với diễn biến thị trường phân khúc đất đấu giá hay căn hộ cao cấp tại các khu đô thị mới còn khá im ắng, giá các căn hộ chung cư tại vùng trung tâm thành phố Vinh từ cuối năm 2022 lại đây đang có dấu hiệu tăng nhiệt và hút khách.
