Theo người dân này, đoạn sông Hiếu bị ngăn dòng có 2 nhánh, ở giữa có một cồn cát sỏi lớn, kéo dài hàng trăm mét; một nhánh sông thuộc địa giới khối Tân Hương (TT Tân Lạc), một nhánh thuộc địa giới bản Kẻ Bọn (xã Châu Hạnh).
 |
| Khu vực khai thác cát sỏi của Doanh nghiệp tư nhân Trường Linh nhìn từ cầu Kẻ Bọn. Ảnh: Nhật Lân |
Vào khoảng cuối tháng 12/2019, người của Công ty Trường Linh (là doanh nghiệp được cấp phép khai thác cát, sỏi lòng sông Hiếu) huy động xe máy xúc đất đá tạo thành một con đê kè chặn dòng chảy nhánh bên khối Tân Hương khiến sông Hiếu bị nắn dòng, chảy xiết về một phía bên bản Kẻ Bọn.
Cũng trong khoảng thời gian này, Nhà máy thủy điện ở Châu Thắng liên tục vận hành sản xuất điện xả nước khiến nước sông Hiếu dâng cao đâm thốc vào vùng đất sản xuất của người dân Kẻ Bọn gây sạt lở nên ai cũng lo lắng, bức xúc. “Chúng tôi đã có ý kiến lên Ban quản lý thôn bản và có đơn kiến nghị lên UBND xã nhưng chưa được giải quyết. Đề nghị Báo Nghệ An lên xác minh, có ý kiến về sự việc này giúp dân…”.
 |
| Vị trí đất sản xuất của người dân bản Kẻ Bọn bị sạt lở. Ảnh: Nhật Lân |
Bản Kẻ Bọn thuộc xã Châu Hạnh, sát kề với các khu dân cư thị trấn Tân Lạc. Người dân nơi đây hầu hết là đồng bào Thái. Họ xác nhận về thông tin mà đường dây nóng Báo Nghệ An nhận được, và bày tỏ sự bức xúc vì “6 – 7 năm trước đây vì nạn đào vàng trên sông Hiếu gây sạt lở khiến nhân dân phải di dời nhà cửa. Nay lại có trình trạng khai thác cát sỏi, ngăn dòng sông tái diễn hệ lụy”.
 |
| Tại vị trí sạt lở, UBND xã Châu Hạnh đặt biển cảnh báo. Ảnh: Nhật Lân |
Quan sát thực tế thì đúng như người dân thông tin. Tại vị trí sông Hiếu bị chặn dòng có một con đê nhỏ được dựng lên trong thời gian chưa lâu. Cũng ở đây, sông Hiếu bị uốn gấp khúc, nước chảy xiết sang địa phận bản Kẻ Bọn, và đã có tình trạng lở đất sản xuất của người dân.
Cách cầu Kẻ Bọn (cầu Quốc lộ 48) khoảng 500 – 600m đang có tàu hút cát đang hoạt động. Cũng tại khu vực này, tại một bãi đất thuộc địa giới khối Tân Hương có một bến cát. Từ bến cát, có một lối đi xuống sông đã được đấu nối với cồn đất giữa sông. Theo người dân, sở dĩ doanh nghiệp thực hiện chặn một nhánh sông là để tạo đường vận chuyển cát từ tàu hút lên bến cát.
 |
| Con đê nhỏ doanh nghiệp chặn dòng sông Hiếu. Ảnh: Nhật Lân |
Hành vi tự ý đắp kè đê trên sông là vi phạm các quy định về bảo đảm sự lưu thông của dòng chảy tự nhiên, gây sạt lở bờ bãi, sẽ bị xử phạt tại Điều 24, Nghị định số 33/2017/NĐ-CP ngày 3-4-2017 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản.
Vậy liệu có phải do doanh nghiệp tự ý, hay họ đã được cơ quan có thẩm quyền cho phép? Theo các anh Lang Văn Hòa, Lữ Xuân Thoại (là người dân bản Kẻ Bọn) thì do doanh nghiệp tự ý làm.
Vì khi nhân dân viết đơn kiến nghị, Chủ tịch UBND xã Châu Hạnh đã cùng cán bộ địa chính xuống kiểm tra và khẳng định đây là việc làm sai của doanh nghiệp. Chỉ có điều, UBND xã Châu Hạnh không giải quyết được do vị trí doanh nghiệp có hành vi ngăn dòng thuộc địa giới thị trấn Tân Lạc. “UBND xã Châu Hạnh đã báo cáo lên huyện về sự việc này…” Anh Lang Văn Hòa thông tin.
 |
| Khúc sông Hiếu bị nắn dòng. Ảnh: Nhật Lân |
Tìm hiểu, ngày 24/12/2019, UBND xã Châu Hạnh có Báo cáo số 298/BC-UBND gửi UBND huyện Quỳ Châu để báo cáo sự việc doanh nghiệp tự ý chặn dòng sông Hiếu. Theo đó, ngày 23/12/2019 thì UBND xã Châu Hạnh nhận được phản ánh của người dân bản Kẻ Bọn.
Thực hiện kiểm tra phát hiện tại khu vực bến sông Hiếu thuộc địa phận khối Tân Hương có Công ty Trường Linh đang tiến hành khai thác cát sỏi đã ngăn dòng sông Hiếu (phần nhánh nhỏ bên phía khối Tân Hương).
Cụ thể, tại khúc sông này được chia thành 2 nhánh, tạo thành một cồn cát sỏi giữa lòng sông (thuộc khu vực khai thác cát sỏi của Công ty Trường Linh). Tại thời điểm kiểm tra phía Công ty Trường Linh đang cho máy múc và xe tải đào đất và sỏi đá để ngăn dòng chảy phía bờ khối Tân Hương, nhằm mục đích dồn nước chảy theo một dòng chính về phần bờ phía bản Kẻ Bọn.
 |
| Nhà của một hộ dân bản Kẻ Bọn đã phải di dời do tình trạng sạt lở bờ sông. Ảnh: Nhật Lân |
Tại Báo cáo số 298/BC-UBND, UBND xã Châu Hạnh khẳng định: “Việc ngăn dòng sẽ gây sạt lở đất khi thủy điện xả nước hàng ngày và vào mùa mưa lũ, nguy cơ ảnh hưởng đến đất sản xuất và an toàn tính mạng cho người dân, làm cho nhân dân lo lắng bức xúc”.
Và vì vị trí chặn dòng vào khu vực mỏ thuộc địa giới hành chính thị trấn Tân Lạc nên cũng tại báo cáo này nêu rõ là UBND xã Châu Hạnh không thể can thiệp, đề nghị UBND huyện Quỳ Châu cùng các phòng ban liên quan giúp đỡ, can thiệp với UBND thị trấn Tân Lạc và Công ty Trường Linh khôi phục hiện trạng, khơi thông dòng chảy như ban đầu, tránh gây hậu quả xấu có thể xảy ra, đòng thời trấn an tinh thần nhân dân.
 |
| Bến kinh doanh cát sỏi của doanh nghiệp có đường xuống cồn cát sỏi giữa sông Hiếu. Ảnh: Nhật Lân |
Theo Chủ tịch UBND xã Châu Hạnh, anh Cao Hoàng Hải, sau khi nhận được báo cáo của UBND xã Châu Hạnh, UBND huyện Quỳ Châu đã giao UBND thị trấn Tân Lạc xử lý. Xã Châu Hạnh đã làm việc với UBND thị trấn Tân Lạc, đề nghị giải quyết kiến nghị của nhân dân.
Hướng xử lý của UBND thị trấn Tân Lạc đưa ra là sẽ yêu cầu Doanh nghiệp Trường Linh múc phá, khai thác cồn cát sỏi giữa sông để tạo dòng chảy giữa lòng sông Hiếu. UBND xã Châu Hạnh đã đề nghị sớm thực hiện phương án này tuy nhiên UBND thị trấn Tân Lạc lại nêu lý do bận nên phải qua Tết âm lịch thì mới thực hiện. “UBND xã Châu Hạnh không thể làm gì hơn. Lý do thì như chúng tôi đã nêu tại báo cáo, những hành vi vi phạm của doanh nghiệp không thực hiện trên địa giới hành chính của xã…”.
 |
| Các anh Lang Văn Hòa, Lữ Xuân Thoại phản ánh tình trạng doanh nghiệp tự ý ngăn một nhánh sông Hiếu với PV. Ảnh: Nhật Lân |
Nắm bắt thông tin từ Sở TN&MT, công ty đã chặn dòng sông Hiếu có tên là Doanh nghiệp tư nhân Trường Linh; được UBND tỉnh cấp giấp phép khai thác khoáng sản số 5501/GP-UBND ngày 13/11/2017.
Doanh nghiệp này được cấp phép khai thác cát, sỏi, cuội làm vật liệu thông thường bằng phương pháp lô thiên tại 2 khu vực bãi bồi sông Hiếu thuộc xã Châu Thắng và thị trấn Tân Lạc. Riêng diện tích khai thác tại thị trấn Tân Lạc, rộng 3ha.
