Bài 1: Chất lượng xe đạp điện - Ai quản lý?

(Baonghean) - Đã có mặt ở thị trường Nghệ An khá lâu, với hình thức nhái kiểu dáng các loại xe máy thời thượng, nhưng xe đạp điện (XĐĐ) vẫn vấp phải sự thờ ơ của người tiêu dùng. Chỉ từ gần một năm trở lại đây, thị trường XĐĐ bỗng rầm rộ phát triển, chủ yếu dành cho học trò và bậc cao tuổi. Xung quanh loại xe được mệnh danh là thân thiện với môi trường này, có nhiều chuyện đáng bàn.

Giờ đây, đối với học sinh THCS, THPT trên địa bàn Thành phố Vinh, XĐĐ đã trở thành một phương tiện quen thuộc. Hình ảnh hàng đoàn học sinh cưỡi trên những chiếc xe đạp điện trước và sau giờ đến trường đã không còn xa lạ. Bởi vậy, thị trường cung cấp cho mặt hàng mới mẻ này cũng nhanh chóng tràn ngập các điểm kinh doanh.

Anh Nguyễn Hữu Quang, thợ sửa chữa ở cửa hàng Hải Hương (23- Quang Trung) chuyên bán xe đạp, XĐĐ vừa dẫn chúng tôi đi xem xét các mẫu xe, vừa khẳng định: “Làm gì có xe liên doanh Đài Loan, xe Nhật Bản thì càng mơ. Tất cả đều là xe “Tàu” (Trung Quốc - PV). Chỉ có xe Tàu loại tốt hay không mà thôi”. Tại cửa hàng này, có 1 mẫu XĐĐ nhãn hiệu Honda (HDE 141) treo giá 10 triệu VND, 4 mẫu khác đều chung nhãn hiệu Yamaha các đời, từ 9 đến 9,5 triệu VND. Theo lời Quang, XĐĐ thường có 4 cục pin, bảo hành 6 tháng, riêng thân và khung xe bảo hành 1 năm. Tuy nhiên, nếu pin hỏng, phải mua mới hết 2 triệu VND.

Còn tại cửa hàng xe máy, XĐĐ Thu Thảo, cũng trên đường Quang Trung, chuyên bán 2 loại xe Yamaha (từ 10 - 11,5 triệu đồng/chiếc) và Bridgestone (giá trên 13 triệu VND). Bà chủ tên Xuân khẳng định, xe của cửa hàng đều được nhập từ Đài Loan về, chất lượng “xịn” nên giá cao. Bà bảo, có những chiếc có giá trên 16 triệu đồng (bằng một chiếc xe máy loại vừa), bởi đó là hàng “thật”. Tuy nhiên, khi hỏi đến những nhãn hiệu như Yamaha, Honda có đúng là của Nhật hoặc liên doanh với Nhật Bản không, bà Xuân lắc đầu và lảng tránh câu trả lời. Theo khảo sát của chúng tôi, dọc đường Quang Trung, ngoại trừ những cửa hàng lớn, vốn nhiều chỉ chuyên kinh doanh xe máy, còn nữa có chừng trên 10 cửa hàng bán XĐĐ. Phía bên mặt tiền khu nhà tầng A5 (Quang Trung) nhan nhản các cửa hàng bán XĐĐ như Bảo Lộc, Vân Lý, Mai Cúc... Chủ một trong những cửa hàng này cho biết: “Mặt hàng này chỉ bán chạy nhất vào dịp đầu năm học, khi cha mẹ mua cho con làm phần thưởng hoặc để con có phương tiện đi lại vào đầu năm học mới. Còn bình thường, chỉ bán được rất cầm chừng, vài hôm mới được 1 chiếc”.

Một cửa hàng bán xe đạp điện trên đường Quang Trung (TP Vinh)

Theo khảo sát của chúng tôi, hiện tại trên thị trường có đến 51 nhãn hiệu XĐĐ các loại, trong đó hiệu Yamaha nhiều nhất (154 mẫu xe), đến Honda (36 mẫu), nhãn hiệu xe đạp điện Giant (nhập khẩu nguyên chiếc từ Trung Quốc cũng có 35 mẫu). Tiếp đó là các nhãn hiệu Bridgestone với 22 mẫu, Hitasa 25 mẫu, Dayyang 13 mẫu... Đặc biệt, nhiều nhãn hiệu chỉ có duy nhất 1 mẫu như Davinci (giá chỉ trên 3 triệu đồng), hoặc xe Kamora cũng không có nguồn gốc xuất xứ có giá tương tự. Rồi các nhãn hiệu Lying, Makita, Manbo... đều chỉ có duy nhất 1 mẫu với nguồn gốc hết sức mù mờ. Đặc biệt, có 4 nhãn hiệu mang tên Việt là Tam Kỳ, Phượng Hoàng, Thống Nhất và Nam Á, ngoài xe đạp điện Thống Nhất có nguồn gốc rõ ràng với thương hiệu của xe đạp Thống Nhất có trên 50 năm, sản phẩm đã xuất khẩu ra một số nước, các thương hiệu còn lại cũng chưa có tên tuổi trên thị trường hay được thị trường chấp nhận. Các nhãn hiệu này cũng chỉ trình làng từ 1 đến 4 mẫu xe.

Nếu nhìn từ góc độ giá cả, cũng không khó để nhận thấy sự chênh lệch về chất lượng quá xa nhau. Xe đạp điện Giant (ít tên tuổi) có giá hầu hết trên 11.000.000 VNĐ, trong khi đó, nhãn hiệu quen thuộc Yamaha hầu hết đều dưới 10 triệu đồng, còn nhãn hiệu Jili cũng đều từ 10 triệu đồng trở lên. Riêng nhãn hiệu Honda là thương hiệu rất nổi tiếng của Nhật Bản lại có những mẫu như HDC 16A giá chỉ có 7,2 triệu đồng. Bên cạnh đó, còn có những loại như Asama A-36 giá chỉ 3,5 triệu đồng, Con cá Manbo (4,5 triệu), Yamaha 202 (6,9 triệu)... Sự “bát nháo” này của giá các loại xe, thú thực chúng tôi cũng không biết loại nào tốt, loại nào xấu. Bởi những nhãn hiệu như Honda giá lại thấp hơn nhãn hiệu Jili (xuất xứ Trung Quốc). Đó là chưa kể đến những loại như Asama A - 36 giá chỉ có 3,5 triệu với 3 cục pin thì không biết “chất lượng” như thế nào?

Để đi tìm câu hỏi về chất lượng cho loại phương tiện này, chúng tôi đã tìm đến Sở KH - CN và Chi cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng. Tuy nhiên, những cơ quan này đều không quản lý về XĐĐ. Tại phòng quản lý phương tiện và người lái (Sở GT-VT), nơi được coi là “ngành dọc” nhất đối với loại phương tiện này, một cán bộ phòng cho hay: “Thực ra, nếu để phòng chúng tôi ra văn bản về việc quản lý XĐĐ thì hoàn toàn không có cơ sở nào. Xe máy còn phải có giấy đăng ký, người điều khiển phải có bằng lái, bảo hiểm. Trong khi đó, XĐĐ chỉ là xe đạp gắn thêm máy, mua là đi, thế thôi. Việc ra một chế tài để quản lý XĐĐ là không có cơ sở phù hợp. Còn về chất lượng loại xe này, thì do người mua và người bán thỏa thuận với nhau thôi. Tuy nhiên, chúng tôi cũng đồng ý nên có sự quản lý cụ thể đối với XĐĐ, bởi tốc độ tương đối cao, không có tiếng động, người sử dụng hầu hết là học sinh, ý thức chưa hoàn thiện, nên rất dễ gây ra những hệ lụy khó lường”.

Theo thiết kế cơ bản, XĐĐ đều có tốc độ dưới 40km/giờ. Bởi thế, toàn bộ kết cấu khung sườn, bánh xe... chỉ có thể chịu được đến mức giới hạn đó. Tuy nhiên, theo điều tra của chúng tôi, một số xe đã được người sở hữu “hô biến” bằng các bộ “kích” tốc độ xuất xứ từ Trung Quốc (dao động từ 1,5 đến 2 triệu đồng/bộ); đẩy tốc độ xe lên đến trên 50km/giờ. Điều này càng gây ra thêm nhiều nguy hiểm. Đêm 8/5/2013, chúng tôi đã đi cùng XĐĐ để biết thêm về loại phương tiện này. Tai nghe nhạc, những lời nói khá khó nghe là những điều chúng tôi chứng kiến từ các bạn học sinh khi bị lực lượng chức năng yêu cầu giải trình việc vi phạm...
(còn nữa)

Bài, ảnh: Trần Hải