Bài 1: Nhức nhối ma túy, phá rừng

(Baonghean) - Xã Xiêng My (Tương Dương) nằm dọc theo tuyến Quốc lộ 48C, là điểm giáp ranh giữa các huyện Tương Dương, Con Cuông, Quỳ Châu và Quỳ Hợp. Điều kiện vị trí địa lý này đáng lẽ là một cơ hội lớn để Xiêng My mở rộng giao lưu và phát triển kinh tế- xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần. Nhưng thực tế hoàn toàn trái ngược, vùng đất giáp ranh này đang bị "cơn lốc" các tệ nạn xã hội tàn phá.

Ám ảnh "chất trắng"

Chúng tôi dừng chân ở bản Khe Quỳnh (Xiêng My), giáp ranh với bản Tông, xã Bình Chuẩn (Con Cuông). Lấy cớđi đường xa, trời nắng nóng, ghé vào một ngôi nhà trong bản để xin nước và nghỉ ngơi một lúc. Chủ nhà là một phụ nữ trạc tuổi 40, khuôn mặt gầy gò, hốc hác, đôi mắt trũng sâu. Hỏi chuyện, chị buồn rầu cho biết, chị là Kha Thị Duyên, có 3 người con, 2 cô con gái đã lấy chồng, còn cậu con trai Lô Văn Dũng (sinh năm 1992) đã "dính" vào ma túy từ mấy năm nay. Mỗi khi lên cơn nghiện, không có tiền mua thuốc, Dũng về nhà lấy lúa, ngô hay bất cứ thứ gì có thể bán được để hút chích. Bố mẹ lên tiếng, Dũng sΩn sàng lấy dao ra hăm dọa hoặc đập phá đồđạc trong nhà.

Vì thế, vợ chồng anh chịđành bất lực trước đứa con trai hưđốn. Dũng cũng đã từng đi trại cai nghiện, nhưng trở về vẫn chứng nào tật nấy. Thậm chí, ngày đưa Dũng từ trại vềđến bản, Dũng chạy thẳng ra dốc Pù Huột để mua thuốc rồi mới trở về nhà. Đã mấy lần anh chị cho Dũng tiền đểđi làm ăn xa nhưng lần đi lâu nhất cũng chỉđược khoảng 2 tháng lại trở về tiếp tục hành hạ bố mẹ. Kể xong, chị Duyên không nén được tiếng thở dài và nói: "Nhờ cấp trên giúp đỡ gia đình bằng cách đưa thằng Dũng đi cai tiếp, thời gian cai kéo dài bao lâu cũng được".

Nhiều bản làng ở Xiêng My bị tàn phá bởi "cơn lốc" ma túy (ảnh minh hoạ).

Cạnh nhà chị Duyên là gia đình ông Lương Tân Hợi. Ông Hợi có 5 người con (3 trai, 2 gái) thì có tới 2 người con trai nghiện ma túy. Con trai đầu là Lương Văn Hà nghiện từ 15 năm nay, tức là từ khi còn ở xã Luân Mai, chưa vềđây tái định cư theo diện vùng lòng hồ Thủy điện Bản Vẽ. Con trai thứ 2 là Lương Văn Sơn hiện đã bị nghiện nặng. Vì dính vào ma túy nên Sơn phải bán nhà để trả nợ và đang về tá túc tại nhà bố mẹđẻ. Và đau đớn hơn, vì không thể chịu nổi người chồng nghiện ngập suốt ngày hút chích, bán cả gia tài trả nợ, cô vợ của anh đã bỏ nhà ra đi, để lại đứa con gái chưa đầy 7 tuổi. Giờđây, hàng ngày Sơn vào rừng kéo gỗ thuê cho các "đầu nậu" để kiếm tiền hút chích.

Trao đổi với anh Mạc Văn Bửu, Trưởng công an xã Xiêng My, chúng tôi được biết hiện tại toàn xã có 55 con nghiện. Tuy nhiên, anh Bửu cũng xác nhận đây là con số thống kê chưa đầy đủ, trên thực tế số lượng này có thể cao hơn. Còn theo phản ánh của nhân dân, số lượng người nghiện và người sử dụng ma túy trên địa bàn phải lên tới mấy trăm. Một câu hỏi đặt ra là nguồn "hàng trắng" từđâu tuồn vềđể có thể buôn bán và sử dụng tràn lan như vậy? Thượng úy Phan Đình Thái, Công an huyện Tương Dương (phụ trách địa bàn Xiêng My) khẳng định nguồn "hàng" này được vận chuyển từ bản Vẽ, xã Yên Na; bản Xốp Mạt, xã Lượng Minh (Tương Dương) và từ xã Bình Chuẩn (Con Cuông) vềđây tiêu thụ.

Theo nguồn tin từ nhân dân, các đối tượng các vùng khác thường tập kết "hàng" ở khu vực núi Pù Huột, cách bản Khe Quỳnh khoảng 2- 3 km. Lợi dụng địa bàn giáp ranh, núi rừng hiểm trở, nhiều hang động, các đối tượng buôn bán, vận chuyển ma túy dựng lán trại để tổ chức mua bán, trao đổi "hàng trắng". Ông Lương Văn Tiến, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã cho biết: "Thỉnh thoảng, chúng tôi huy động lực lượng hội viên lên núi Pù Huột phá bỏ lán trại của các đối tượng buôn bán ma túy. Mỗi lần thấy động, chúng đều rút vào các hang động hoặc bỏ chạy sang phía bên kia núi. Muốn bắt được các đối tượng này cần phải huy động lực lượng lớn, bất ngờ tấn công, phối hợp chặt chẽ và bao vây tất cả các ngảđường".

Do việc mua bán và sử dụng ma túy diễn ra phức tạp nên tình hình an ninh, trật tự trên địa bàn không được đảm bảo, đoạn Quốc lộ 48C qua khu vực này trở nên rất nguy hiểm. Nơi đây thỉnh thoảng vẫn xảy ra hiện tượng người đi đường bị các con nghiện chặn xe để trấn lột hoặc xin đểu. Khoảng thời gian từ 17h đến rạng sáng hôm sau không ai dám một mình đi qua đoạn đường này. Đặc biệt, tình trạng trộm cắp ở Xiêng My đã trở thành "chuyện thường ngày ở... bản". Anh Lô Văn Ba, Trưởng bản Khe Quỳnh cho biết: "Không có tiền mua thuốc, các con nghiện có thể trộm cắp bất cứ thứ gì có giá trị. Đồđạc trong nhà, gà, lợn trong chuồng, cá dưới ao, lúa ngô ngoài rẫy... nếu sơ hở chốc lát đều không cánh mà bay. Người dân nơi đây đang hết sức bức xúc".

Trao đổi về giải pháp ngăn chặn tình trạng trên, Thượng úy Phan Đình Thái cho biết: "Từđầu năm 2012 đến nay, chúng tôi đã bắt được 3 vụ mua bán, vận chuyển ma túy trên địa bàn. Thời gian tới, chúng tôi tiếp tục thực hiện công tác cai nghiện bắt buộc và tổ chức mật phục các đối tượng mua bán, vận chuyển chất ma túy".

Tiếng kêu cứu của rừng

Xã Xiêng My có diện tích rừng khá lớn thuộc sự quản lý của Ban Quản lý Vườn quốc gia Pù Huống và Ban Quản lý rừng phòng hộ Tương Dương. So với các vùng khác, rừng Xiêng My còn có khá nhiều loại gỗ quý. Do đó, việc khai thác và vận chuyển gỗ lậu ởđây cũng diễn ra khá sôi động. Hẳn mọi người vẫn chưa quên vụ lật xe chở gỗ lậu tháng 12 năm ngoái khiến 10 người tử vong tại dốc Pù Huột thuộc địa bàn xã Bình Chuẩn (Con Cuông). Nguồn gốc của số gỗ này đã được xác định lấy từđịa bàn xã Xiêng My. Theo phản ánh của người dân, trước thời điểm xe bị lật, ngày ngày việc vận chuyển gỗ lậu diễn ra tấp nập với hàng chục lượt xe, đặc biệt là vào đêm khuya, tiếng động cơ của các loại xe trọng tải lớn luôn gầm rú khuấy động các bản làng. Sau khi xảy ra vụ lật xe tình hình có yên ắng một thời gian nay bắt đầu sôi động trở lại.

Khi màn đêm buông xuống cũng là lúc hoạt động vận chuyển gỗ trái phép ở Xiêng My diễn ra rầm rộ. Đi dọc bản Phảy, chúng tôi gặp từng đống gỗđang được tập kết ven đường để chờ xe đến bốc. Rồi cảnh xe trâu, xe lôi và xe công nông cỡ nhỏ vận chuyển từng phiến gỗđến điểm tập kết. Tại bản Cha Hìa, hoạt động vận chuyển gỗ lậu còn tấp nập hơn. Tiếp tục ra các bản nằm ven Quốc lộ 48C (gồm bản Chon, Piêng Ồ, Noóng Mò và Khe Quỳnh), cảnh vận chuyển gỗ càng về khuya càng diễn ra nhộn nhịp. Những chiếc xe tải được nép vào sâu trong bản để "ăn" hàng, sau đó chạy thẳng theo hướng Tương Dương- Qùy Hợp. Một người dân bản Noóng Mò cho hay: "Vận chuyển gỗ bằng xe tải là việc diễn ra thường ngày ở Xiêng My. Lợi dụng đêm tối, địa hình hiểm trở và sự lơ là của các lực lượng chức năng, các đối tượng buôn gỗ mặc sức đưa gỗ ra khỏi địa bàn mà không mấy khi bị bắt giữ".

Cùng với "chiêu" vận chuyển gỗ khai thác, hiện tại ở Xiêng My và nhiều điểm khác còn có một "chiêu" buôn bán gỗ lậu khá tinh vi, đó là vận chuyển gỗđã qua chế biến. Ở Xiêng My hiện có một số cơ sở chế biến gỗ, sản phẩm gỗ chế biến được ưa chuộng và bán "chạy" nhất là cấu kiện nhà sàn. Ởđây, có không ít ngôi nhà sàn "hoành tráng" với khoảng từ 70- 100m3 gỗđược dựng lên để bán. Trong vai những người mua nhà sàn về xuôi, nhờ một người quen ởđây môi giới, chúng tôi đến một cơ sở chế biến gỗđể thăm dò. Chủ xưởng gỗ cho biết giá của một ngôi nhà sàn nằm ở mức trên dưới 800 triệu đồng, tùy thuộc vào chất lượng và chủng loại gỗ. Hỏi về việc vận chuyển, chủ xưởng tiết lộ: "Trước khi chở về xuôi, chúng tôi sẽ cho người dùng lửa đốt sơ qua phía ngoài hoặc lấy bồ hóng làm cho gỗ cũđi sẽ thuận lợi hơn rất nhiều".

Đem vấn đề khai thác gỗ trái phép ở khu vực rừng phòng hộ trao đổi với anh Hồ Sỹ Minh, Phó trưởng Trạm bảo vệ rừng phòng hộ Xiêng My (trực thuộc Ban Quản lý rừng phòng hộ Tương Dương), chúng tôi nhận được câu trả lời: "Nhiệm vụ chính trị của đơn vị là bảo vệ và phòng cháy - chữa cháy rừng. Đến thời điểm hiện nay không có vấn đề gì xảy ra. Còn vấn đề chuyên môn hay các vấn đề khác anh trực tiếp ra gặp lãnh đạo Ban Quản lý". Chúng tôi đưa ra lý lẽ rằng rừng phòng hộ Xiêng My do trạm trực tiếp quản lý và bảo vệ nên các anh phải có nhiệm vụ trả lời, Phó trạm trưởng Hồ Sỹ Minh vẫn nhắc lại y nguyên những lời nói trên.

Một số người dân địa phương cho biết, ở Xiêng My hiện có những "đầu nậu" từ nơi khác đưa người và các loại phương tiện đến đây để khai thác gỗ trái phép. Những đối tượng này thường xuyên ở trong rừng sâu để khai thác, khi có lực lượng chức năng đến kiểm tra sẽ có người báo tin và chúng lập tức rút ra khỏi địa bàn. Những "đầu nậu" này còn tuyển dụng người địa phương, chủ yếu là những con nghiện để thực hiện việc khai thác gỗ trái phép. Cũng cần nói thêm rằng, ở Xiêng My phần lớn các gia đình đều có gỗ tập kết dưới sàn nhà. Cách giải thích của người dân nơi đây là: "Đây là gỗđể dựng nhà" nhưng cũng không ít người tiết lộ rằng khi có người hỏi mua, bà con sΩn sàng bán. Và đây cũng là một cách tiếp tay cho những kẻ buôn bán và vận chuyển gỗ trái phép ra khỏi địa bàn.
(Còn nữa)

Tường Anh