Bài 6: Đừng để đi trước về sau

(Baonghean) - Trong những ngày này trên tuyến QL1A đi qua địa bàn Nghệ An, nơi đâu, không khí thi công cũng đang diễn ra khẩn trương. Hầu như khắp chiều dài tuyến, mặt bằng đã được phá dỡ hiện trạng. Trên địa bàn các huyện Diễn Châu, Quỳnh Lưu, Nghi Lộc, Thành phố Vinh, cán bộ chính quyền địa phương từ huyện đến cơ sở đều bám sát hiện trường vừa tuyên truyền vận động các hộ dân và chỉ đạo các lực lượng chức năng khẩn trương thực hiện giải phóng mặt bằng dọc tuyến. Đến thời điểm này, việc bàn giao mặt bằng tại các địa phương có quốc lộ 1A đi qua đã gần cán đích. Thế nhưng, ở Thị xã Hoàng Mai, đến chiều ngày 9/4, việc thi công mới được bắt đầu thực hiện tại những điểm vướng mà trước đó chính quyền đã bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công…

So với các địa phương trong tỉnh có tuyến QL1A đi qua, ban đầu Thị xã Hoàng Mai là một trong những đơn vị bàn giao khối lượng mặt bằng tốt nhất. Tuy nhiên, tại các điểm mà trước đây tưởng như thuận lợi trong công tác GPMB, đến nay đã trở thành những “nút thắt” khó tháo.

Lều ốt bỏ hoang xây dựng trái phép trên đất phi nông nghiệp ở khối 10, phường Quỳnh Thiện (TX. Hoàng Mai).

Có phải do Hoàng Mai là thị xã mới thành lập chưa đầy năm, nên còn có nhiều việc khác cần thiết hơn phải thực hiện? Hay bởi ngay từ những ngày đầu mới thành lập, thị xã đã phải hứng chịu thiệt hại nặng nề từ hai cơn lũ lịch sử; nên cán bộ và một số người dân nơi đây cho rằng việc khắc phục khó khăn do bão lũ gây ra mới là quan trọng ? Cũng có thể vì phải làm việc trong điều kiện thiếu thốn về cơ sở vật chất, cán bộ cấp ủy, chính quyền phải “vừa hành quân vừa xếp hàng” nên thiếu nhịp nhàng, đồng bộ trong chỉ đạo, điều hành và triển khai thực hiện những nhiệm vụ chính trị?...

Vì thế vào thời điểm đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh đi kiểm tra, trong khi trên cả tuyến đều triển khai rầm rộ, lãnh đạo các địa phương “ăn đường một, ngủ đường một” thì đoạn qua Thị xã Hoàng Mai lại im ắng. Trao đổi với đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh, ông Phùng Quang Tuyên - Phó giám đốc BOT, đại diện chủ đầu tư không giấu nổi sự lo lắng “Thực tế chúng tôi chỉ mới được bàn giao 9,9km/14,4 km chiều dài tuyến. Trong đó, trên đoạn chỉ 3,4 km đã có tới 5 điểm vướng, vì thế chúng buộc phải thi công theo hình thức “xôi đỗ”, nên việc rải thảm nhựa cho những tuyến đã hoàn thành các hạng mục thi công không thể tiến hành”.

Giải thích về vấn đề này, ông Lê Sỹ Chiến - Phó Chủ tịch UBND, Chủ tịch Hội đồng bồi thường hỗ trợ và tái định cư Thị xã Hoàng Mai cho rằng: Sở dĩ Hoàng Mai vẫn chưa “rầm rộ” là do các nguyên nhân khách quan. Chẳng hạn như đối với phần mặt bằng phải bố trí tái định cư, đến thời điểm hiện nay Hội đồng bồi thường GPMB chưa nhận được mức giá trung bình. Đối với các điểm vướng do người dân thắc mắc về mức giá bồi thường đất và tài sản trên đất là do người dân cố tình chống đối, nên cần có phương án đồng loạt bảo vệ thi công. Một số điểm vướng khác, như việc 18 hộ dân xây dựng trái phép trên phần đất phi nông nghiệp, hay 22 hộ tại khối 10 liên quan đến việc cấp đất trái thẩm quyền của xí nghiệp gạch Trung Đô, không có hồ sơ chứng minh được đã nộp tiền sử dụng đất, nay đòi bồi thường đất và tài sản trên đất là trái với quy định, chính quyền lên kế hoạch “sẽ làm sau”...

Giấy chuyển nhượng bằng viết tay không có giá trị pháp lý của các hộ dân thuộc khối 10, phường Quỳnh Thiện - TX. Hoàng Mai (ảnh trái) và biên lai nộp thuế sử dụng đất phi nông nghiệp được thực hiện từ năm 2012.

Nguyên nhân của những vướng mắc này, một phần là do lịch sử để lại. Theo ông Phạm Văn Hào - Trưởng Phòng Tài nguyên - Môi trường Thị xã Hoàng Mai thì: Vào thời điểm năm 2009 (đang thuộc quản lý hành chính của huyện Quỳnh Lưu), khi có hiện tượng người dân xây dựng lều ốt trái phép trên phần đất phi nông nghiệp thuộc địa bàn khối 10 phường Quỳnh Thiện, với mục đích để nhận bồi thường, chính quyền đã yêu cầu đình chỉ và thực tế từ đó đến nay những lều ốt này đều bỏ không, hoang phế. Đến thời điểm này, thực hiện dự án nâng cấp mở rộng QL1A, Nhà nước đã linh động, vận dụng chính sách (khoản 2 điều 18 quyết định 04 của UBND tỉnh) bồi thường hỗ trợ 50% tài sản trên đất cho các hộ dân. Tuy nhiên, họ vẫn chưa đồng tình với mức hỗ trợ này. Trao đổi với chúng tôi, bà Đậu Thị Kiều – một trong những người có lều ốt xây dựng trái phép cho biết: “Mục đích của tôi lúc đó là xây dựng lều ốt kinh doanh chứ không hề biết có dự án nâng cấp, mở rộng đường QL 1A chạy qua.

Thế nhưng, khi có thông tin nếu có nhà trên phần đất này thì được cấp đất ở, thế nên một số hộ xung quanh cũng đua nhau xây dựng theo”. Trước hết, việc xây dựng lều ốt trên đất phi nông nghiệp do Nhà nước quản lý là vi phạm pháp luật, chưa kể đến việc có hộ còn cố tình xây dựng lều ốt với “mục đích” trục lợi, gây khó khăn, cản trở việc thi công công trình quốc gia, cần phải xử lý theo quy định của pháp luật. Do vậy, nếu việc tuyên truyền vận động và vận dụng “linh hoạt” một số chính sách hỗ trợ theo quy định đã được triển khai nhưng các hộ dân vẫn không thông tỏ, các lực lượng chức năng cần kiên quyết tiến hành tháo dỡ, thu hồi mặt bằng và bảo vệ thi công. Khi đã phải triển khai phương án bảo vệ thi công, cần phải xem xét lại: Có nên vận dụng “linh hoạt” chính sách bồi thường, hỗ trợ cho các hộ cố tình đòi hỏi sai quy định này không?

Trong số các hộ trên, còn có 6 hộ dân là công dân xóm 10 - Quỳnh Lộc (Quỳnh Lưu trước đây) di cư đến đây từ năm 1987 trở lại, nhưng nay họ không đưa ra được giấy tờ gì chứng minh nguồn gốc đất đai của mình, thậm chí nhiều hộ đến ở sau với hình thức mua bán, chuyển nhượng qua nhiều chủ mà chỉ bằng giấy viết tay. Theo bà Hồ Thị Lan, một trong những người tự cho rằng mình là người đầu tiên đến sinh sống tại vùng đất này, cho biết: “Chúng tôi đã sinh sống ở đây 4 thế hệ mà không thuộc quyền quản lý hành chính của địa phương nào, chỉ hai năm trở lại đây chính quyền Quỳnh Thiện mới thu thuế đất phi nông nghiệp, còn các thủ tục liên quan đến hành chính như giấy khai sinh cho con cháu… đều về xã Quỳnh Lộc để được giải quyết. Mong muốn Nhà nước xem xét, xác minh nguồn gốc đất đai để có sự hỗ trợ bồi thường hợp lý, chứ bồi thường 55 ngàn đồng/m² thì không thể xây mới trên phần đất còn lại”.

Theo ông Phạm Văn Hào: “Ngoài việc bồi thường hỗ trợ đất phi nông nghiệp Hội đồng Bồi thường Hỗ trợ GPMB Thị xã còn vận dụng chính sách hỗ trợ thêm 200 ngàn đồng/m² cộng với 55 ngàn đồng/m2 đất phi nông nghiệp đã tương đương với kinh phí hỗ trợ bồi thường theo khung giá diện tích đất vườn. Ngoài ra chúng tôi còn tư vấn cho 6 hộ dân này làm các thủ tục chứng minh việc sinh sống lâu dài tại đây để được hưởng mức hỗ trợ và bố trí di dời TĐC ”. Như vậy, 6 hộ dân đã “nhảy dù” đến sinh sống “vô thừa nhận” suốt một thời gian dài trên địa bàn phường Quỳnh Thiện cần nhận thức rõ: Họ đã vi phạm pháp luật về cư trú, về sử dụng đất. Thậm chí suốt trong thời gian sinh sống, cư trú bất hợp pháp trên địa bàn này họ còn không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ công dân theo quy định của pháp luật như: Đóng nộp các loại thuế, quỹ, khai sinh, chứng thực…

Bảo vệ thi công thu dọn mặt bằng tại khối 8, Quỳnh Thiện (TX. Hoàng Mai) chiều 9/4.

Để xảy ra tình trạng trên, là do sự bất cập, tắc trách trong quản lý đất đai, hộ khẩu của cán bộ chính quyền các cấp qua các thời kỳ (cả nơi người dân đang sinh sống, lẫn địa phương là nguyên quán, quê hương của họ) nên mới dẫn đến tình thế như hiện nay “bỏ thì thương vương thì tội”. Tuy nhiên, việc xem xét, đúng sai, trách nhiệm của cán bộ và người dân ra sao, cần phải có thời gian và không phải là việc có thể thực hiện ngay được tại thời điểm này. Việc trước mắt bây giờ của cả cán bộ và người dân nơi đây là phải bàn giao mặt bằng, để kịp thông tuyến QL 1A đúng thời hạn. Bất cứ ai cản trở việc thực hiện thi công tuyến đường huyết mạch của quốc gia, dù với bất cứ lý do gì cũng là vi phạm pháp luật, cần phải xử lý theo quy định.

Ngoài ra, một số người dân còn cố tình đòi hỏi trái quy định như: thắc mắc về khung giá chi trả bồi thường giữa các hộ bị ảnh hưởng; yêu cầu bồi thường về đất trong phạm vi PMU1 đã giải tỏa; thắc mắc về khung giá đất ở, đất vườn... Vì những lý do trên mà trong chiều dài tuyến 3,4 km có 8 hộ đòi hỏi vô lý, nhưng đã khiến việc thi công không thể tiến hành đồng bộ. Cụ thể, tại vị trí bờ nam cầu Hoàng Mai còn vướng hộ ông Nguyễn Văn Hoàn; khối 16, Phường Quỳnh Xuân còn vướng hộ ông Nguyễn Văn Dụ; Khối 4 Phường Quỳnh Thiện còn vướng hộ ông Nguyễn Bá Tiến… Điều đáng nói, những vướng mắc này đều có thể giải thích, thuyết phục được nếu cán bộ chính quyền địa phương thực sự vào cuộc.

Việc một số cán bộ cốt cán của thị xã cho rằng: Nguyên nhân dẫn đến chậm trễ trong công tác bàn giao mặt bằng, là do họ đang làm các thủ tục về quy trình chi trả, và sẽ lên kế hoạch phương án bảo vệ thi công đồng loạt, trong khi thời điểm 15/4 đã cận kề. Có phải do họ chưa thấu rõ tầm quan trọng của dự án mang tầm quốc gia, hay hiểu chưa đến nơi kết luận của đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh tại Thông báo 147 ? Trước tình hình này, tại buổi kiểm tra thực địa vào ngày 8/4/2014, đồng chí Huỳnh Thanh Điền – Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã thẳng thắn chỉ ra nguyên nhân chậm trễ là do sự vào cuộc thiếu quyết liệt và đồng bộ của cán bộ chính quyền các cấp nơi đây, nhất là lãnh đạo Thị xã. Đồng thời chỉ đạo Thị xã Hoàng Mai phải huy động toàn hệ thống chính trị vào cuộc, xây dựng và triển khai phương án tháo gỡ nhanh các vướng mắc, kiên quyết bàn giao toàn bộ mặt bằng trước thời hạn 15/4/2014.

Ngay sau ý kiến chỉ đạo của đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh, cấp ủy chính quyền các cấp ở Thị xã Hoàng Mai đã vào cuộc, giải quyết những điểm vướng đầu tiên khoảng 1km thuộc địa bàn Quỳnh Thiện. Nhìn chung các hộ dân cơ bản đồng tình, công tác bảo vệ thi công diễn ra thuận lợi. Tuy nhiên, mốc thời gian cam kết bàn giao mặt bằng đã cận kề, các cấp đảng ủy, chính quyền Hoàng Mai cần phải song song vừa triển khai tuyên truyền vận động, vừa tiến hành phương án bảo vệ thi công mới có thể hoàn thành việc ban giao đúng thời hạn. Về phía người dân, cần hiểu rõ và xác định phải đồng thuận, tích cực phối hợp với chính quyền nhanh chóng bàn giao mặt bằng đảm bảo tiến độ thi công của tuyến đường. Mỗi cán bộ và người dân của Thị xã Hoàng Mai cần phải ý thức được rằng: Mình là những công dân đang sống nơi cửa ngõ của tuyến Quốc lộ 1A đi qua địa bàn Nghệ An. Vì thế, hơn bất cứ người dân nào trên quê hương Nghệ An, người Hoàng Mai phải thể hiện được tinh thần “đi đầu dậy trước”; thể hiện tâm thế của những công dân đô thị trong công cuộc xây dựng Nghệ An trở thành trung tâm của khu vực Bắc Trung bộ.

Nhóm PV