Bản Na vui nghề thổ cẩm

(Baonghean) - Từ bao đời nay, đồng bào người Thái ở bản Na, xã Hữu Lập, huyện Kỳ Sơn ngoài làm nương rẫy, còn có nghề dệt thổ cẩm. Những sản phẩm tạo nên bằng sợi lanh, bông, như áo, váy, khăn piêu, túi… được chị em nơi đây trân trọng, miệt mài, với tâm nguyện giữ lấy nghề...
Chị Lô Thị Mai giới thiệu sản phẩm  thổ cẩm.
Chị Lô Thị Mai giới thiệu sản phẩm thổ cẩm.
Bước vào phòng làm việc ở UBND xã, ông Lô Như Nam - Phó Chủ tịch UBND xã Hữu Lập cấn cá, phân vân mãi với chúng tôi: “Các anh về làng nghề vào thời điểm này, chắc chẳng có ai ở nhà mà gặp gỡ, tìm hiểu thông tin. Bởi thời điểm này, ngô trên nương đã đến kỳ thu hoạch, thời tiết nắng ráo, đồng bào lên nương hết rồi”. Tuy vậy, ông Nam vẫn nhiệt tình dẫn đường đưa chúng tôi về Làng nghề dệt thổ cẩm bản Na. Một không gian khá tĩnh lặng, cho thấy sự phân vân của ông Nam lúc nãy là có cơ sở. Song, chúng tôi may mắn gặp được chị Lô Thị Mai, Tổ trưởng làng nghề. Hôm nay, chị ở nhà trông cháu nội, cho vợ chồng con trai lên nương thu hoạch ngô.
Hỏi về nghề dệt thổ cẩm của bản, chị Mai bộc bạch: Nghề dệt có ở bản Na từ khi nào, không ai biết! Chỉ biết rằng, nghề này đã gắn bó với đồng bào Thái từ nhiều đời nay. Với đồng bào Thái, con gái lên 12 - 13 tuổi đã được mẹ tập cho ngồi dệt vải bên khung cửi, 15 - 16 tuổi đã làm thành thạo. Với chị Mai, khi mới lên 13 tuổi chị đã biết ngồi vào khung cửi, dệt vải. Trước đây, bà con làm ra sản phẩm, trước hết phục vụ cho chính nhu cầu gia đình mình, dư dả thì bán lấy tiền trang trải cuộc sống. Con gái thạo nghề dệt thổ cẩm, khi lấy chồng sẽ được cha mẹ chồng yêu quý, được xem là người nết na, chăm chỉ, chịu khó. Bởi thế, vào thời điểm hưng thịnh nhất, làng nghề có gần 100% gia đình có khung cửi. Năm 2011, bản được UBND tỉnh công nhận là “Làng nghề dệt thổ cẩm bản Na”. Từ ngày đó, các thành viên tích cực hoạt động, vì thế nghề ngày càng phát triển hơn, sản phẩm làm ra được nhiều nơi biết đến.
Chị Lô Thị Mai mang ra một số sản phẩm, giới thiệu với chúng tôi. Những tấm vải đủ các loại màu, được dệt bằng sợi lanh, bông, với nhiều nét hoa văn rực rỡ. Tiếp đó là váy, áo, khăn piêu, thắt lưng, túi các loại... Mỗi sản phẩm được bố trí hoa văn, đường chỉ khá bắt mắt. Chị Mai, cho biết: Toàn bộ sản phẩm này do chính bàn tay của chị làm ra. Cả làng nghề này có 63 thành viên, trong đó chỉ có 3 - 4 chị biết làm ra sản phẩm hàng hóa, số thành viên còn lại chỉ biết dệt vải. Sản phẩm làm ra đến đâu, đều do bước chân chị rong ruổi đến các thôn bản bán rong. Ở đâu có đồng bào Thái là mình đến, vừa giới thiệu, vừa bán hàng. Có ngày, chị bán được hết hàng, nhưng cũng có ngày không bán được chiếc nào. Tuy thế, lần nào về chị cũng vui vẻ, bởi mình đã có cơ hội để đến với bản người Thái xa xôi hơn, giới thiệu sản phẩm của mình làm ra. Lần đầu chưa bán được, chắc lần sau sẽ có người mua. Cảnh đi bán rong là vậy, chị thấu hiểu rồi. Có vất vả như thế, sản phẩm của mình mới có cơ hội mở rộng địa bàn tiêu thụ. Chị Mai xác định, đây là một phần trách nhiệm của mình, ngoài tăng thu nhập cho bản thân, điều cốt yếu là tiêu thụ sản phẩm cho làng nghề. Có như vậy, chị em mới bám lấy nghề, làng nghề càng thêm phát triển.
Chị Kha Thị Thuyên, năm nay 32 tuổi, đã có 20 năm làm nghề dệt thổ cẩm. Chị là một trong những người có tay nghề dệt vải nhanh nhất trong làng. Trao đổi, chị Thuyên bộc bạch: “Dù bận bịu đến mấy, ngày nào tôi cũng tranh thủ ngồi bên khung cửi ít nhất 30 phút để dệt vải. Ví như dịp này, ban ngày vợ chồng lên nương thu hoạch ngô. Tuy vất vả, nhưng tối về, tôi vẫn chong điện ngồi đến 10 giờ mới nghỉ. Mình làm nghề đã đành, còn tạo điều kiện cho các con ngồi học bài. Con cái học hành, tốn kém lắm, nếu nhìn vào mỗi nương ngô thì không đủ trang trải. Sợi mình mua về, tranh thủ thời gian dệt thành tấm vải, bán lấy tiền nuôi con ăn học. Một lạng sợi lanh, sợi bông, mua ở chợ Mường Xén với giá 20 nghìn đồng. Để có 1 m vải khổ rộng 40 cm, dài 1 m, thì phải sử dụng 2 lạng sợi mới đủ. Nếu trời mưa, ngồi được cả ngày mới dệt xong 1 m vải. Bán cho chị tổ trưởng với giá 160 nghìn đồng. Như vậy, nếu chăm chỉ ngày cũng kiếm được trên 100 nghìn đồng tiền lãi. Mong rằng, nghề dệt thổ cẩm của làng ngày càng phát triển để chị em có việc làm, tăng thu nhập. Công việc này, nhẹ nhàng, phù hợp với chị em phụ nữ. Đối với đồng bào vùng cao, thời gian nông nhàn trong năm chiếm nhiều nghề phụ đối với chị em càng cần thiết...”.
Nghề dệt thổ cẩm ở bản Na, thời điểm làm ra sản phẩm nhiều nhất là từ tháng 10 năm nay đến tháng 3 năm sau. Chị Lô Thị Mai giải thích: Đồng bào vùng cao, sản xuất chủ yếu dựa vào nương rẫy, trên 1 diện tích, mỗi năm gieo trồng 1 vụ ngô, hoặc 1 vụ lúa. Gieo từ tháng 5 đến tháng 9 thu hoạch. Thu hoạch xong cây trồng trên nương rẫy, bà con mới có nhiều thời gian miệt mài bên khung cửi dệt vải. Bởi thế, thời gian 6 tháng này sản phẩm của làng nghề dệt thổ cầm bản Na khá nhiều. Bình quân mỗi chị dệt được 50 - 60 mét vải. Toàn bộ vải của các thành viên dệt được bán cho chị Mai để làm ra sản phẩm. Dịp này sản phẩm làm ra của làng nghề khá nhiều, mặc dù không có nơi nhập hàng, song không sợ ế, bởi dịp cuối năm, chị em phụ nữ Thái khắp nơi chuẩn bị đón Tết Nguyên đán, lễ hội đầu năm, ai cũng muốn sắm cho mình và con gái, một bộ váy, chiếc khăn, túi… mới, nên hàng rất dễ bán. Chị Mai cho biết: Mỗi ngày chị may được 2 chiếc túi, bán với giá 120 nghìn đồng/chiếc, trừ tiền mua vải 50 nghìn đồng, lấy công làm lãi được 70 nghìn đồng. Nghề dệt thổ cẩm đòi hỏi bàn tay khéo léo, sự cần cù, chịu khó, nên đàn ông trong nhà không tham gia làm nghề, nhưng các ông chồng nhận thức được, nghề dệt thổ cẩm mang tiền về cho gia đình, nên nhiệt tình làm việc nhà, chị em mới có thời gian ngồi bên khung cửi. 
Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, các mặt hàng dệt thổ cẩm của bản Na đến nay vẫn chưa chủ động được đầu ra, hoàn toàn bị động trong khâu tiêu thụ sản phẩm. Hầu hết các hộ làm nghề không có nhiều vốn, do vậy khi không tiêu thụ được là coi như không có vốn quay vòng, đành phải ngồi không. Trong khi các công đoạn sản xuất sản phẩm, hoàn toàn bằng thủ công, nên năng suất lao động không cao, giá trị ngày công thấp, chính yếu tố này không hấp dẫn đối với lớp trẻ. Chất lượng sản phẩm tuy đã được nâng lên, song chưa đa dạng, sản phẩm vẫn còn đơn điệu... Một số thành viên của làng nghề, gặp hoàn cảnh khó khăn, không có vốn đầu tư, chị Mai sẵn sàng bỏ tiền mua sợi về cho họ làm. Sản phẩm làm ra, chị thu mua hết. 
Trước khi chia tay với làng nghề, tôi biết thêm bao nỗi niềm người dân ở đây muốn gửi gắm. Đó là, làng nghề đã có nhà làm nghề tập trung tại trung tâm bản, nhưng phần gỗ bị hư hỏng, mối mọt, không ai dám vào ngồi. Mang tiếng là làng nghề, nhưng từ trước đến nay Nhà nước mới hỗ trợ được 10 khung cửi và tổ chức tập huấn nâng cao tay nghề, còn máy khâu không có, vốn liếng cũng không, không có nơi tiêu thụ sản phẩm ổn định. Nhiều thành viên có hoàn cảnh khó khăn, muốn đầu tư mua sợi cũng khó. Chị Mai bộc bạch: “Chúng tôi đang cố gắng duy trì sự hoạt động của làng nghề, nhưng để phát triển mạnh trong tương lai, thì cần phải có sự quan tâm hơn nữa của các cấp, ngành. Mong muốn của làng nghề là được Nhà nước, chính quyền địa phương làm lại căn nhà làm nghề tập trung, tạo điều kiện cho các thành viên có nơi làm nghề, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau; tạo điều kiện cho vay vốn lãi suất thấp; hỗ trợ máy khâu cho chị em làm ra sản phẩm nhanh hơn, đẹp hơn. Giá như có đơn vị nào đó đứng ra cung ứng nguyên liệu, tiêu thụ sản phẩm thì tin rằng làng nghề dệt thổ cẩm bản Na có cơ hội phát triển tốt hơn...  
Sự duy trì và phát triển được làng nghề dệt thổ cẩm cũng là duy trì nét đẹp văn hóa của người Thái. Hy vọng trong tương lai, làng nghề dệt thổ cẩm là điểm đến cho khách du lịch tham quan, khám phá, giao lưu, đây cũng là cơ hội để làng nghề dệt thổ cẩm bản Na nói riêng, các làng nghề thổ cẩm khác nói chung, ở vùng miền núi phát triển mạnh hơn!
Xuân Hoàng

tin mới

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Được ví như những người “truyền lửa” thắp sáng những giá trị bản sắc văn hoá các dân tộc thiểu số, hiện những người cao tuổi ở miền Tây xứ Nghệ vẫn ngày đêm trao truyền những giá trị văn hoá của dân tộc mình với mong ước bảo tồn, gìn giữ cho muôn đời sau.

Ông Lang Vi Tịnh kể chuyện xưa của dòng họ cho cháu gái của mình. Ảnh Thành Chung

Chuyện về một dòng họ nổi tiếng ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ở  miền núi tỉnh Nghệ An, dòng họ Lang Vi được xem là "danh gia vọng tộc" với 3 đời liền có thành viên giữ chức Tri phủ phủ Tương Dương. Sau Cách mạng Tháng Tám đến nay, dòng họ Lang Vi cũng đã và đang có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

(Baonghean.vn) - Chiều 30/7, trong chương trình công tác tại Nghệ An, Thượng tướng Trần Quang Phương - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội đã đến thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ, huyện Quế Phong và hộ nghèo tại xã Thông Thụ, huyện Quế Phong.

Điểm tái định cư

Người dân vùng lũ Kỳ Sơn thấp thỏm chờ tái định cư

(Baonghean.vn) - Cơn lũ quét lịch sử vào tháng 10/2022 đã khiến hàng trăm hộ dân Kỳ Sơn bị mất nhà cửa. Sau gần 1 năm chờ đợi, người dân vùng lũ vẫn chưa có nơi ở mới, nhiều hộ buộc phải dựng nhà tạm để sống trong khi mùa mưa lũ lại sắp cận kề.

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.