Báo chí dữ liệu là hướng đi không thể tách rời dòng chảy báo chí Việt Nam

Chiều 15/3, phiên thảo luận thứ 3 với chủ đề “Báo chí dữ liệu và Chiến lược nội dung vượt trội”được Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức. Tham luận tại diễn đàn có ông Kah Whye Lee - Giám đốc khu vực Châu Á, Hiệp Hội báo chí xuất bản thế giới; PGS,TS. Trần Quang Diệu - Giám đốc Trung tâm Ứng dụng CNTT Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; ThS. Ngô Việt Anh - Phó trưởng Ban Nhân dân điện tử Báo Nhân Dân và ThS. Trần Lệ Thùy - chuyên gia báo chí truyền thông.

Tham gia tọa đàm tại diễn đàn có các nhà báo: Ngô Đức Kiên - Tổng Biên tập Báo Nghệ An; Vũ Minh Việt - Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp Việt Nam; Bùi Thị Thu Hương - Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh và Trần Anh Tú - Phó Tổng Biên tập Phụ trách Tạp chí Thông tin và Truyền thông.

Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, mạng xã hội và gần đây là trí tuệ nhân tạo (AI) đã tác động đến hành vi người dùng Internet và xu thế phát triển của báo chí hiện đại. Theo nghiên cứu của Quỹ Báo chí Hàn Quốc (KPF), số lượng người tiếp nhận thông tin qua các phương tiện truyền thông truyền thống đang sụt giảm mạnh. Các cơ quan truyền thông Hàn Quốc hiện nay đều phát triển nội dung, hình thức phù hợp với phương tiện truyền thông mới, trong đó mạng xã hội được tận dụng triệt để.

Theo báo cáo xu hướng báo chí - truyền thông năm 2024 của Viện Nghiên cứu Báo chí Reuters (Anh), có 3 xu hướng chính đang tác động đến báo chí truyền thông: Thứ nhất, nhiều loại thiết bị mới ra đời. Thứ hai, các nền tảng số, mạng xã hội chuyên biệt về sáng tạo âm thanh và video phát triển bùng nổ. Thứ ba, làn sóng trí tuệ nhân tạo. Một số tòa soạn gọi sự thay đổi này là “giai đoạn thứ hai” trong cuộc cách mạng kỹ thuật số, đòi hỏi các cơ quan báo chí phải có chiến lược nội dung khác biệt, vượt trội để giữ chân công chúng.

Trên thế giới, ấn phẩm New York Times là một trong những ví dụ thành công về xây dựng chiến lược chuyển đổi số dựa vào giá trị cốt lõi, thế mạnh nền tảng là kho dữ liệu không giới hạn của họ kết hợp với công nghệ hiện đại để sản xuất, phân phối nội dung. Tại Việt Nam, một số cơ quan báo chí đang thúc đẩy chiến lược nội dung đa phương tiện, kết hợp báo chí dữ liệu với khoa học công nghệ và các ý tưởng sáng tạo; một số cơ quan báo chí tập trung vào chiến lược nội dung chuyên sâu vào các thị trường ngách…

Phiên thảo luận “Báo chí dữ liệu và chiến lược nội dung vượt trội” giới thiệu xu hướng đổi mới, sáng tạo trong không gian báo chí toàn cầu, những kinh nghiệm phát triển nội dung vượt trội của một số cơ quan báo chí tại Việt Nam, qua đó gợi mở cho các tòa soạn lựa chọn, triển khai chiến lược phát triển nội dung phù hợp, khác biệt.

Diễn đàn cũng tập trung giới thiệu về một trong những chiến lược nội dung vượt trội đang được nhiều cơ quan báo chí triển khai thành công đó là phát triển báo chí dữ liệu, kết hợp thông tin, dữ liệu chính thống với khoa học công nghệ và các ý tưởng sáng tạo, nhằm thu hút, giữ chân bạn đọc, tăng nguồn thu.

Tại diễn đàn, đại biểu tham dự được nghe các diễn giả sẽ trình bày tham luận về Chiến lược nội dung báo chí vượt trội: Xu hướng và kinh nghiệm thế giới; Kinh nghiệm xây dựng chiến lược và vai trò của báo chí dữ liệu, Phương thức tổ chức, thực hiện báo chí dữ liệu ở các cơ quan báo chí tại Việt Nam; Ứng dụng khoa học dữ liệu để phát triển nội dung báo chí vượt trội…

Các diễn giả, khách mời đã trao đổi, làm rõ khó khăn, thách thức, chia sẻ kinh nghiệm triển khai báo chí dữ liệu, xây dựng chiến lược nội dung vượt trội tại chính tòa soạn mình. Qua đó, đề xuất giải pháp và các kiến nghị nhằm xây dựng một hệ sinh thái báo chí truyền thông chuyên nghiệp, hiện đại.

Kết quả thảo luận cho thấy, các cơ quan báo chí muốn thực hiện chiến lược nội dung vượt trội đều phải phát triển báo chí dữ liệu. Nguồn dữ liệu mở, dữ liệu liên kết, dữ liệu tự thân của các cơ quan báo chí, đặc biệt là dữ liệu cho việc phân tích xu hướng báo chí sẽ là cơ sở cho việc chọn lọc và làm giàu dữ liệu, phân tích đánh giá, trực quan hoá dữ liệu là những thao tác cơ bản để ứng dụng báo chí dữ liệu trong kể chuyện đa phương tiện, tạo tính đặc sắc và vượt trội của nội dung báo chí.

Để phát triển báo chí dữ liệu, cần hiểu rõ bản chất, vai trò, điều kiện thực thi nó, có giải pháp tổng thể trên cơ sở lý thuyết và thực tiễn năng lực, nguồn lực, xu hướng thế giới, đặc thù công chúng của từng cơ quan báo chí. Chỉ có nội dung vượt trội khi cơ quan báo chí đổi mới sáng tạo cả 4 lĩnh vực: chiến lược sản phẩm dịch vụ, lĩnh vực hoạt động nghiệp vụ, lĩnh vực công chúng - khách hàng và kinh tế báo chí truyền thông.

Báo chí dữ liệu là hướng đi không thể tách rời dòng chảy báo chí Việt Nam. Để có một sự phát triển bền vững, ngoài tự thân các cơ quan báo chí chủ động nghiên cứu, tìm kiếm cho riêng mình mô hình báo chí dữ liệu và chiến lược nội dung vượt trội thì cần xây dựng một hệ sinh thái báo chí truyền thông chuyên nghiệp, hiện đại, hướng tới báo chí số. Thông qua hệ sinh thái này, các cơ quan báo chí có khả năng sẵn sàng chia sẻ, kết nối dữ liệu. Để thực hiện điều này, vai trò của các cơ quan có tính định hướng, quản lý, dẫn dắt như Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội nhà báo Việt Nam rất quan trọng. Theo đó, Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông cần tham mưu, hoàn thiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước; Hội Nhà báo có vai trò dẫn dắt, tư vấn xây dựng các mô hình quản lý và mô hình nghiệp vụ của các cơ quan báo chí trong xây dựng hệ sinh thái này.

Phiên thảo luận gợi mở cho mỗi chúng ta có thêm những ý tưởng mới, tác phẩm báo chí và những dự án báo chí sáng tạo mới, góp phần cho sự đổi mới sáng tạo hiệu quả đang diễn ra không ngừng trên khắp báo giới Việt Nam!