Báo động văn hóa ứng xử trên mạng tại Việt Nam: Cần làm gì?

Thực trạng đáng báo động về văn minh mạng tại Việt Nam

Theo một báo cáo từ Microsoft, Việt Nam được xếp vào nhóm 5 quốc gia có chỉ số văn minh mạng thấp nhất. Tình trạng này phản ánh mức độ phổ biến của thông tin sai lệch, ngôn từ thù ghét và các hành vi tiêu cực đang diễn ra trên không gian mạng trong nước.

Trong kỷ nguyên số, mạng xã hội đã trở thành một diễn đàn quan trọng để bày tỏ quan điểm và tranh luận. Tuy nhiên, một bộ phận không nhỏ người dùng, đặc biệt là giới trẻ, đang có xu hướng phản ứng thiếu chuẩn mực, dễ dàng sa vào công kích cá nhân thay vì đối thoại mang tính xây dựng.

Khi những hành vi lệch chuẩn này trở nên phổ biến, chúng có nguy cơ làm xói mòn các giới hạn đạo đức, hình thành thói quen giao tiếp thiếu đồng cảm và thiếu kiểm soát cảm xúc, từ đó tạo ra một môi trường xã hội thiếu sự gắn kết và tôn trọng lẫn nhau.

Giải pháp từ cơ quan quản lý và chuyên gia

Trước thực tế này, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đưa ra lấy ý kiến dư luận về Dự thảo lần hai Bộ Quy tắc ứng xử trên không gian mạng. Mục tiêu của bộ quy tắc là góp phần xây dựng một môi trường mạng văn minh, nơi mọi người hành xử có trách nhiệm và tôn trọng lẫn nhau.

Chia sẻ về vấn đề này, nhà báo Hoàng Anh Tú cho rằng: “Nếu chúng ta chỉ đưa ra những lệnh cấm không thôi thì đương nhiên sẽ dừng lại ở việc là mọi thứ xảy ra rồi thì mới xử lý được... Vì thế, tất cả những quy tắc ứng xử hãy tập trung vào những thứ ngăn chặn từ xa. Tôi nghĩ rằng điều quan trọng nhất là giáo dục ý thức số, văn minh số và đưa nó vào trong trường học”.

Các chuyên gia cũng nhận định, dù không mang tính pháp lý bắt buộc, bộ quy tắc này vẫn là một bộ khung văn hóa quan trọng, giúp định hướng hành vi và xây dựng một không gian mạng an toàn, giàu tính nhân văn.

Trách nhiệm của mỗi cá nhân trong kỷ nguyên số

Để xây dựng một môi trường mạng tích cực, mỗi cá nhân cần ý thức được sức mạnh và trách nhiệm trong từng phát ngôn của mình. Một cuộc tranh luận văn minh cần dựa trên hai nền tảng cốt lõi: tuân thủ pháp luật và phù hợp với chuẩn mực đạo đức xã hội.

Những điều nên làm

• Kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ.
• Tôn trọng quyền riêng tư của người khác.
• Lắng nghe, trao đổi một cách có văn hóa, ngay cả khi không đồng quan điểm.
• Sử dụng ngôn từ lịch sự, bình luận có trách nhiệm và lan tỏa năng lượng tích cực.

Những điều cần tránh

• Sử dụng mạng xã hội để xúc phạm, bôi nhọ hay công kích cá nhân.
• Tung tin giả, thông tin sai sự thật.
• Chia sẻ nội dung phản cảm, kích động thù hận.
• Tham gia "ném đá tập thể" hoặc bình luận theo tâm lý đám đông.

Trong thế giới ảo, mỗi hành động đều để lại dấu ấn thật. Mạng xã hội không chỉ là nơi thể hiện cảm xúc mà còn là thước đo văn hóa và nhân cách trong kỷ nguyên số. Hãy cân nhắc kỹ trước mỗi lần tương tác, bởi đằng sau mỗi tài khoản là một con người với những cảm xúc riêng.