Bao lâu bạn nên đổi mật khẩu một lần?

Mật khẩu thường là lớp phòng vệ đầu tiên và đôi khi là duy nhất để bảo vệ người dùng khỏi các cuộc tấn công mạng. Nhưng đáng tiếc, ngay cả những mật khẩu mạnh cũng không hoàn toàn đảm bảo an toàn. Đó là lý do vì sao các chuyên gia luôn khuyến nghị người dùng nên tăng cường bảo mật bằng cách kích hoạt xác thực hai yếu tố (2FA) và thiết lập mã khóa bổ sung.

Nhiều người vẫn tin rằng việc thay đổi mật khẩu thường xuyên sẽ giúp tài khoản an toàn hơn. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, đây là một quan niệm sai lầm. Tiến sĩ Jennifer Golbeck - nhà khoa học máy tính và Phó Giáo sư tại Đại học Maryland (Mỹ) cho biết, thói quen đổi mật khẩu liên tục có thể phản tác dụng. Lý do là người dùng thường chỉ thay đổi một vài ký tự nhỏ, như thêm số hoặc chữ cái, trong khi vẫn giữ nguyên phần lớn mật khẩu cũ, điều này khiến chúng dễ bị đoán ra hơn.

Vậy, bạn nên đổi mật khẩu bao lâu một lần? Không có một mốc thời gian cố định cho tất cả. Câu trả lời phụ thuộc vào nhiều yếu tố như liệu bạn đã từng bị rò rỉ dữ liệu chưa, mật khẩu của bạn mạnh đến đâu, và bạn có đang sử dụng trình quản lý mật khẩu hay không.

Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Golbeck, cách bảo vệ hiệu quả nhất vẫn là tạo ra một mật khẩu mạnh, duy nhất cho từng tài khoản và chỉ thay đổi nó khi có dấu hiệu cho thấy tài khoản có thể đã bị xâm phạm.

Khi nào bạn nên thay đổi mật khẩu?

Không ít người có thói quen thay mật khẩu định kỳ, ví dụ mỗi tháng hoặc mỗi quý. Tuy nhiên, theo các chuyên gia an ninh mạng như Lorrie Cranor, cách làm này không còn được khuyến khích. Thay vào đó, điều quan trọng hơn là biết khi nào thực sự cần thiết phải đổi mật khẩu và hành động càng sớm càng tốt.

Một trong những thời điểm rõ ràng nhất là khi bạn nhận được thông báo từ một trang web về việc rò rỉ dữ liệu. Nếu tài khoản của bạn nằm trong danh sách bị ảnh hưởng, việc cập nhật mật khẩu ngay lập tức là điều bắt buộc.

Tương tự, nếu bạn cảm thấy có dấu hiệu lạ như hoạt động đăng nhập bất thường, thông báo “thiết bị mới đăng nhập” mà bạn không nhận ra, hoặc email yêu cầu đặt lại mật khẩu không do bạn thực hiện, đó có thể là dấu hiệu cho thấy tài khoản đang bị kẻ xấu nhắm tới.

Thậm chí, một vài thay đổi nhỏ trong cài đặt mà bạn không nhớ từng thực hiện cũng là điều đáng ngờ. Dù có thể chỉ là báo động giả, nhưng đổi mật khẩu ngay lúc đó vẫn là lựa chọn an toàn và khôn ngoan.

Ngoài ra, bạn cũng nên thay mật khẩu sau khi chia sẻ thông tin đăng nhập với người khác, dù chỉ một lần. Các chuyên gia an ninh mạng cảnh báo rằng, ngay cả việc chia sẻ ngắn hạn cũng có thể làm tăng rủi ro rò rỉ dữ liệu, đặc biệt với các tài khoản nhạy cảm như email, ngân hàng hoặc mạng xã hội. Trong mọi trường hợp, tốt nhất là không chia sẻ mật khẩu ngay từ đầu, và nếu đã lỡ chia sẻ, hãy đổi mật khẩu sớm nhất có thể.

Cuối cùng, đừng chờ đến khi tài khoản của bạn bị chiếm quyền kiểm soát mới nghĩ đến việc bảo vệ nó. Hãy chủ động thay các mật khẩu yếu bằng những chuỗi ký tự mạnh, duy nhất và khó đoán. Việc sử dụng trình quản lý mật khẩu cũng là cách đơn giản, hiệu quả để bảo vệ bạn trước nguy cơ bị tấn công hàng loạt trên nhiều tài khoản.

Chuyên gia gợi ý cách tạo mật khẩu mạnh mà vẫn dễ nhớ

Làm thế nào để tạo ra một mật khẩu vừa mạnh mẽ, vừa dễ nhớ? Theo các chuyên gia bảo mật, bí quyết nằm ở sự cân bằng giữa độ phức tạp và khả năng ghi nhớ.

Thay vì dùng chuỗi ký tự ngẫu nhiên khó nhớ thì bạn nên sử dụng những cụm mật khẩu dài và có ý nghĩa riêng với mình. Kiểu mật khẩu này không chỉ khó bị bẻ khóa mà còn dễ ghi nhớ hơn rất nhiều.

Bạn nên đặt mục tiêu tạo mật khẩu từ 12 đến 16 ký tự, kết hợp linh hoạt giữa chữ cái, số và ký hiệu đặc biệt. Quan trọng nhất là đừng sử dụng thông tin cá nhân như tên, ngày sinh hay số điện thoại - những dữ liệu mà tin tặc có thể dễ dàng tìm thấy. Và tuyệt đối không nên dùng một mật khẩu cho nhiều tài khoản khác nhau, vì chỉ cần một tài khoản bị lộ, toàn bộ hệ sinh thái số của bạn có thể gặp nguy hiểm.

Tuy nhiên, dù mạnh đến đâu, một mình mật khẩu cũng không đủ để bảo vệ bạn trước các mối đe dọa tinh vi ngày nay. Vì thế, các chuyên gia luôn khuyến nghị bật xác thực hai yếu tố (2FA), ví dụ như mã xác minh gửi về điện thoại hoặc quét vân tay.

Theo Richard Meeus từ hãng bảo mật Akamai (Mỹ), lớp bảo vệ bổ sung này sẽ khiến tin tặc khó tấn công hơn nhiều, ngay cả khi chúng đã có được mật khẩu của bạn.

Vấn đề còn lại là làm sao nhớ hết hàng chục mật khẩu dài và phức tạp? Câu trả lời là hãy sử dụng trình quản lý mật khẩu. Những công cụ này không chỉ giúp bạn tạo mật khẩu mạnh mà còn lưu trữ chúng một cách an toàn, mã hóa cao.

Tuy nhiên, với các tài khoản quan trọng như email, ngân hàng hay mạng xã hội, bạn vẫn nên kích hoạt xác thực đa yếu tố, kể cả khi đã có trình quản lý mật khẩu.

Tóm lại, mật khẩu mạnh là lớp phòng thủ đầu tiên nhưng thói quen bảo mật thông minh mới là chìa khóa giữ an toàn cho bạn trong thế giới số./.