Bên kia màn hình, trẻ em cần gì nhất?

Tôi nhớ có lần, một người bạn tâm sự về con trai học lớp 5. Cậu bé đam mê chơi game trực tuyến và thỉnh thoảng hay lặng im trong thế giới riêng của mình khi cầm chiếc điện thoại. Người bạn ấy nói, vừa muốn giữ con khỏi những điều xấu trên mạng, lại vừa sợ trở thành người “cấm đoán” khiến con tách biệt. Câu chuyện ấy tôi nghĩ, chẳng phải của riêng ai - nó là bức tranh thu nhỏ của một hiện thực đang diễn ra hằng ngày trong mỗi gia đình Việt Nam hôm nay.

Mạng xã hội và công nghệ kỹ thuật số đang mở ra cho trẻ em một cánh cửa rộng lớn, đầy hứa hẹn và cơ hội. Nhưng cũng chính cánh cửa ấy dẫn lối vào một thế giới phức tạp, đôi khi đầy những điều không dễ thấy, không dễ hiểu, và càng khó kiểm soát. Nếu thế giới thật, cha mẹ có thể nhìn thấy vết thương trên da, có thể cầm tay dỗ dành con; thì trong thế giới ảo, những tổn thương thường vô hình, âm thầm len lỏi vào tâm hồn trẻ bằng những tin nhắn lừa lọc, những hình ảnh phản cảm, những lời mời kết bạn giả dối, hay sự cô đơn lạc lõng khi bị bắt nạt mạng.

Bảo vệ trẻ em vì thế không đơn giản chỉ là đặt ra những luật lệ, không phải là việc giám sát một cách gắt gao từng phút con ở trên mạng. Nó là hành trình của sự thấu hiểu, của sự đồng hành thật sự. Con trẻ cần được lắng nghe, không chỉ những câu hỏi “Con đang làm gì?”, mà còn là những nỗi niềm mà con chưa nói ra. Bởi trong thế giới mạng, sự ngần ngại, e dè có thể là rào cản lớn nhất khiến trẻ không tìm đến cha mẹ khi gặp nguy hiểm.

Chúng ta từng bảo trẻ em rằng “đừng nói chuyện với người lạ”, nhưng trong thế giới số, đâu là người lạ, đâu là bạn? Chúng ta từng dạy con “đừng tin người lạ”, nhưng khi mọi thông tin đều có thể giả mạo, làm sao con có thể phân biệt được? Mỗi câu hỏi đó không chỉ là câu hỏi dành cho trẻ, mà còn là thách thức với cha mẹ, nhà trường, xã hội. Chúng ta phải trang bị cho trẻ không chỉ kiến thức mà còn cả sự tỉnh táo, sự tự tin, và kỹ năng phản biện để đối mặt với thông tin trên mạng.

Tôi tin rằng, để bảo vệ trẻ em một cách bền vững, chúng ta cần làm nhiều hơn là chỉ kiểm soát. Phụ huynh, thầy cô, những người lớn trong xã hội phải trở thành những người bạn đồng hành, người thầy hướng dẫn tinh tế, giúp trẻ xây dựng được “bức tường” bảo vệ tâm hồn mình từ bên trong. Một đứa trẻ hiểu về quyền riêng tư, biết khi nào cần nói “không”, biết cách từ chối những lời mời không an toàn, sẽ là đứa trẻ vững vàng hơn trong cuộc sống số đầy cạm bẫy.

Song song với sự đồng hành từ gia đình, cộng đồng mạng cũng cần những quy định và cơ chế bảo vệ rõ ràng hơn cho trẻ em. Những nền tảng mạng xã hội, ứng dụng trò chơi không thể tiếp tục là “miền đất hoang” với những nội dung độc hại, với những kẻ xấu lợi dụng sự ngây thơ của trẻ. Nhà nước, các tổ chức xã hội và các doanh nghiệp công nghệ phải cùng nhau xây dựng môi trường số lành mạnh, an toàn, có bộ lọc thông minh, có hệ thống phản hồi hiệu quả. Chỉ khi ấy, việc bảo vệ trẻ em mới không còn là trách nhiệm đơn độc của gia đình mà là sự chung tay của cả xã hội.

Có một điều tôi luôn suy ngẫm: Bảo vệ trẻ em là bảo vệ tương lai. Nhưng tương lai ấy không phải là những lời hứa suông hay khẩu hiệu rỗng tuếch. Nó bắt đầu từ từng ngày, từng giờ, từ những hành động cụ thể, kiên nhẫn và thấu cảm. Một cuộc trò chuyện nhẹ nhàng với con, một lời hỏi han chân thành, một sự đồng hành không bỏ rơi khi con bước vào thế giới số… Những điều tưởng chừng nhỏ bé ấy lại có sức mạnh kỳ diệu, xây dựng nên chiếc cầu nối giữa thế giới thật và thế giới ảo, giữa người lớn và trẻ em.

Chúng ta yêu thương trẻ em, không chỉ thể hiện bằng việc tổ chức những trò chơi, những bữa tiệc nhỏ, mua sắm thật nhiều đồ tiện ích đắt tiền... mà còn phải thường xuyên tự hỏi mình đã làm gì để con em mình được an toàn và hạnh phúc. Chúng ta có đủ kiên nhẫn để nghe con nói không? Có đủ kiến thức để đồng hành cùng con không? Có dám đối mặt với sự thật rằng thế giới mạng không chỉ là nơi vui chơi, mà còn ẩn chứa những thử thách phức tạp mà con phải biết cách vượt qua?

Bảo vệ trẻ em trên mạng không phải là một công việc đơn lẻ, không phải là chuyện của riêng ai. Đó là hành trình bền bỉ của cả gia đình, nhà trường, cộng đồng và xã hội. Mỗi chúng ta đều là người giữ chìa khóa cho sự an toàn, cho sự trưởng thành lành mạnh của những mầm non tương lai. Đừng để việc bảo vệ chỉ là câu nói đẹp, mà hãy biến nó thành những hành động thật sự - từ việc dạy con cách đặt giới hạn, cho đến việc thúc đẩy luật pháp bảo vệ trẻ em trên môi trường số, và hơn hết là tạo nên một môi trường yêu thương, thấu hiểu, không để trẻ em nào bị bỏ lại phía sau.

Trong thế giới phức tạp này, trẻ em không cần chúng ta xây cho một bức tường ngăn cách, mà cần một bàn tay vững chắc để nắm lấy, một trái tim đủ lớn để đồng hành và một trí tuệ sáng suốt để dẫn đường.