Bí ẩn quần thể cây di sản vừa được vinh danh ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Vừa qua, quần thể 56 cây sa mu dầu và 5 cây săng vì thuộc rừng ở Nghệ An đã được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam trao bằng công nhận Cây di sản Việt Nam. Đây là những loài cây rừng quý, gắn liền với đời sống và tâm linh của cộng đồng người dân bản địa. 

Quần thể cây phay sừng thuộc Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt.
Quần thể cây săng vì thuộc Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt.

Cây sa mu dầu, tên khoa học là Cunninghamia konishii Hayata. Họ Hoàng đàn (Cupressaceae). Tên địa phương (tiếng Thái) thường gọi là cây lông lênh.

Sa mu dầu phân bố trong những cánh rừng tự nhiên hùng vĩ chạy dọc biên giới Việt Lào. Ở Nghệ An, sa mu dầu xuất hiện ở địa bàn 3 xã Nậm Giải, Hạnh Dịch, Tri Lễ (Quế Phong) nơi có độ cao so với mặt nước biển từ 1.200 m đến 1.800 m. Số lượng quần thể sa mu dầu phân bố tại đây bước đầu có thể chia thành 7 khu vực với số lượng lên đến hàng nghìn cây.

Trong các khu vực rừng sa mu dầu ấy, nổi lên 56 cây vừa được vinh danh cây Di sản Việt Nam. Cụ thể: Khu vực suối Huồi Chạm, khoảnh 4, 5 tiểu khu 60 xã Hạnh Dịch có 36 cây; Khu vực suối Huồi Có Khướng, khoảnh 19, tiểu khu 59 xã Hạnh Dịch có 18 cây; 3 Khu vực suối Huồi Hạp, khoảnh 2, tiểu khu 61 xã Hạnh Dịch có 2 cây. Trong tổng số 56 cây, cây có đường kính lớn nhất là 3,7m, đường kính bình quân chung là 2,01m; chiều cao vút ngọn của những cây cao nhất là 60m, thấp nhất là 40m, chiều cao vút ngọn bình quân chung của 56 cây là 46,25m.

Cây sa mu dầu trong quần thể rừng sa mu ở Quế Phong.
Cây sa mu dầu trong quần thể rừng sa mu ở Quế Phong.

Về hình thái, sa mu dầu là cây gỗ to, thường xanh, có thể cao đến hơn 50 m, đường kính thân đến hơn 3m. Đặc biệt có những cá thể có đường kính lên đến hơn 5,0m, tán hình tháp. Lá mọc xoắn ốc rất dày đặc, có gốc vặn do đó xếp ít nhiều thành 2 dãy, hình dải, dài 2 - 3cm, rộng 0,25cm, thót thành mũi tù, không cứng ở đầu, hơi có răng cưa ở hai mép lá và có 2 dải lỗ khí chủ yếu ở mặt dưới.

Gỗ của cây sa mu dầu thuộc nhóm I, có vân thớ đẹp, dễ chế biến gia công, có thớ gỗ dọc. Đặc biệt gỗ loại cây này có khả năng chịu nắng mưa rất tốt, gỗ toát ra một mùi thơm dìu dịu, có tính năng xua đuổi ruồi muỗi, làm mỹ phẩm, nước hoa.

Vì những đặc điểm nói trên mà trước đây gỗ sa mu được người dân ráo riết khai thác, hiện không còn nhiều. Cây sa mu dầu được xác định là loại cây gỗ quý cần được bảo tồn.

Cây sa mu dầu thường phân bố ở độ cao từ 1400m đến 1800m. (Ảnh Nhật Lân).
Cây sa mu dầu thường phân bố ở độ cao từ 1400m đến 1800m. (Ảnh: Nhật Lân).

Sa mu dầu là loài cây gắn liền với đời sống đồng bào miền núi và là nét văn hóa của người dân vùng cao. Đối với đời sống người dân nơi đây đồng bào người Mông, Thái sử dụng gỗ loài sa mu dầu vào việc làm mái nhà, ván thưng nhà, làm hàng rào, đóng đồ gia dụng. Trong quan niệm của đồng bào dân tộc vùng cao, gỗ của loài cây này còn là một biểu tượng tâm linh, diệt trừ tà ký, chữa bệnh, giúp cơ thể thải độc tố, lưu thông khí huyết, ngăn ngừa rôm sảy, giúp tinh thần tỉnh táo

Về văn hóa các đồng bào người Mông tại xã Tri Lễ và người Thái tại xã Nậm Giải, Hạnh Dịch, Thông Thụ vẫn còn lưu giữ được nét văn hóa gắn liền với loài cây sa mu dầu thông qua việc lưu giữ và duy trì các nếp nhà sàn, nhà đất với đặc điểm mái lợp Sa mu dầu như khu vực 8 bản người Mông ở Tri Lễ (Quế Phong), các bản thái cổ như Na Xái, Hủa Mương thuộc xã Hạnh Dịch, bản Pục, bản Méo của xã Nậm Giải.

1 trong 5 cây phay sừng được công nhận là cây di sản Việt Nam tại Nghệ An.
1 trong 5 cây phay sừng được công nhận là cây di sản Việt Nam tại Nghệ An.

Ngoài quần thể sa mu dầu, tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt còn có quần thể cây săng vì cũng vừa được vinh danh là cây di sản.

Săng vì còn có tên khác là Phay sừng, Chờ pháy có tên khoa học là: Duabanga grandiflora (Roxb. ex DC.) Walp. Họ Bần (Sonneratiaceae). Ở Pù Hoạt, quần thể Phay sừng tập trung với số lượng tại khoảnh 9, tiểu khu 59 thuộc địa bàn xã Hạnh Dịch, phân bố trong diện tích 20 ha, độ cao phân bố nơi đây có độ cao tuyệt đối so với mặt nước biển là 850m.

Đây là loài cây gỗ lớn, cao trên 30m, có những cây tới 50-60 m, đường kính có thể lớn hơn 2,0m, gốc cây có bạnh vè, thân thẳng, tròn, chiều cao dưới cành 20-25m. Vỏ nhẵn màu xám hồng hay xám trắng. Cành phân ngang, đầu cành rủ xuống, cành non có cạnh...

Cây phay sừng có thể cao tới hơn 50m.
Cây săng vì có thể cao tới hơn 50m.

Cây thuộc gỗ nhóm 6 tuy nhiên vì tính chất gỗ dễ da công, có nhiều tính năng. Là loài cây gắn liền với đời sống văn hóa của đồng bào miền Tây xứ Nghệ trong cuộc sống thường ngày cũng như trong tâm linh, săng vì từ lâu được người dân săn lùng riết ráo. Đặc biệt, loài gỗ này được người dân vùng đồng bào dân tộc xem là loài cây quý, dùng để đóng quan tài tốt nhất với câu truyền miệng ‘nhất săng vì, nhì gỗ lội’. 

Việc những loài cây gỗ quý, hiếm này được công nhận là cây di sản không chỉ là niềm tự hào của Nghệ An, của huyện Quế Phong và Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt mà cũng là niềm vui chung của cộng đồng người dân bản địa. Được biết, trong thời gian tới, các cơ quan chức năng sẽ tổ chức bảo vệ, bảo tồn nguồn gien những loài cây quý hiếm này.

Hồ Phương

tin mới

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Được ví như những người “truyền lửa” thắp sáng những giá trị bản sắc văn hoá các dân tộc thiểu số, hiện những người cao tuổi ở miền Tây xứ Nghệ vẫn ngày đêm trao truyền những giá trị văn hoá của dân tộc mình với mong ước bảo tồn, gìn giữ cho muôn đời sau.

Ông Lang Vi Tịnh kể chuyện xưa của dòng họ cho cháu gái của mình. Ảnh Thành Chung

Chuyện về một dòng họ nổi tiếng ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ở  miền núi tỉnh Nghệ An, dòng họ Lang Vi được xem là "danh gia vọng tộc" với 3 đời liền có thành viên giữ chức Tri phủ phủ Tương Dương. Sau Cách mạng Tháng Tám đến nay, dòng họ Lang Vi cũng đã và đang có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

(Baonghean.vn) - Chiều 30/7, trong chương trình công tác tại Nghệ An, Thượng tướng Trần Quang Phương - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội đã đến thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ, huyện Quế Phong và hộ nghèo tại xã Thông Thụ, huyện Quế Phong.

Điểm tái định cư

Người dân vùng lũ Kỳ Sơn thấp thỏm chờ tái định cư

(Baonghean.vn) - Cơn lũ quét lịch sử vào tháng 10/2022 đã khiến hàng trăm hộ dân Kỳ Sơn bị mất nhà cửa. Sau gần 1 năm chờ đợi, người dân vùng lũ vẫn chưa có nơi ở mới, nhiều hộ buộc phải dựng nhà tạm để sống trong khi mùa mưa lũ lại sắp cận kề.

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.