'Bùa hộ mệnh' của ngư dân

(Baonghean.vn) - Trong những chuyến vươn khơi bám biển, ngư dân vùng biển Quỳnh vẫn thường mang trước mũi tàu, thuyền một loài cây đặc biệt, được xem như tấm bùa hộ mệnh cho những người trên tàu để xua đi tà ma và những điều không may mắn. Loài cây đặc biệt ấy chính là dứa dại.

Bận rộn để chuẩn bị chuyến ra khơi dài ngày nhưng anh Tô Ngọc Trường, xóm Bình Sơn, xã Tiến Thủy, huyện Quỳnh Lưu (Nghệ An) vẫn không quên tìm một lá dứa đặt trước mũi thuyền. Đó là một thói quen, đúng hơn là tập tục để người dân được yên lòng trước mỗi chuyến vươn khơi và trước khi hạ thủy một con thuyền.

Cùi dứa đã 'đồng hành' cũng người dân suốt chặng vươn khơi, có khi tới gần 10 ngày đêm mới cập bến.

Ngồi trước mũi thuyền anh Trường cười giải thích: “Mặc dù biển nuôi chúng tôi, nhưng thần biển tính khí rất thất thường nên thường xuyên nổi sóng nhấn chìm bất cứ thuyền bè nào. Trước khi ra khơi, chúng tôi thường làm lễ và treo một cây dứa hoặc một lá dứa dại trước thuyền. Đối với ngư dân chúng tôi, dứa dại được xem là một trong những vật may mắn, hay là “tấm bùa hộ mệnh” trước khi vươn khơi”.

Theo đó, cây dứa (người dân vẫn quen gọi là cùi dứa) đối với ngư dân là vật “tống tai nghênh phúc” (xua đi tai ương, đón nhiều may mắn”). Vậy nên, vào những ngày này, đặc biệt đang vào vụ cá Bắc, tàu thuyền cùng ra sức vươn khơi bám biển ta dễ dàng bắt gặp hình ảnh những cùi dứa dại xanh mướt được treo đầu mũi những con thuyền.

Trong vùng có nhiều hộ gia đình bán loại cây này với mức giá chỉ trên dưới 10 ngàn đồng/ cây.

Ông Nguyễn Văn Kế - Nguyên là Chủ tịch Hội Nghề cá Tiến Thủy cho biết: Người dân Tiến Thủy giờ đây đã mạnh dạn đầu tư ngư cụ, tàu thuyền để đánh bắt hải sản ở những vùng xa bờ hơn trăm hải lý. Cả xã có hơn 350 tàu thuyền đánh bắt. Trong đó có 160 tàu từ 300 đến hơn 1.000 mã lực. Hằng năm lại có thêm nhiều tàu thuyền đóng mới.

Tục lệ treo cùi dứa trên tàu, thuyền luôn được người dân duy trì. Khi thuyền mới được hạ thủy, sau khi chọn ngày lành tháng tốt, chủ thuyền sẽ tiến hành lễ cúng, sau đó chọn những cùi dứa xanh tốt nhất để treo ở đầu thuyền. Hoặc có thuyền đi đánh bắt mà bị “chạm nghề”, tức là chuyến khơi không thuận lợi như ý muốn thì người dân lại treo chúng lên để xua đi những điều không may mắn.

Có thể nói, cây dứa mang một ý nghĩa quan trọng trong đời sống tâm linh của ngư dân. KHông chỉ đi biển, mỗi khi trong nhà có việc quan trọng như có người sinh đẻ, ốm đau…thì người dân lại để chúng trước cổng nhà. Ngoài ý nghĩa xua đuổi khí uế, tà ma thì chúng còn được xem như một lời cảnh báo cho những ai qua đây cẩn thận hơn.

Chị Hà (Tiến Thủy, Quỳnh Lưu) chia sẻ, gia đình bán cùi dứa hàng chục năm nay, đó không phải vì lợi nhuận vì cũng chẳng đáng bao nhiêu, quan trọng là bản thân chị muốn duy trì một nét văn hóa đặc trưng của địa phương mình.

Bao đời nay, việc treo cây dứa trên tàu, thuyền vẫn được ngư dân duy trì và xem đó như một nét văn hóa đặc trưng vùng biển. Có lẽ, cây dứa dại có sức sống kiên trường trước nhiều thử thách của thiên nhiên chính là lời động viên tinh thần quý giá trước những bão bùng sóng gió của biển khơi.

Thanh Quỳnh