Nhận xét Kênh Bắc hiện nay “như sông Tô Lịch” là từ chính Phó Chủ tịch UBND thành phố Vinh, ông Trần Quang Lâm. Phó Chủ tịch UBND thành phố Vinh đã có so sánh như vậy khi trao đổi về tình trạng ô nhiễm môi trường tại nhiều hồ, kênh trên địa bàn và những giải pháp thành phố sẽ thực hiện, gồm cả trước mắt và lâu dài.
 |
Tuyến Kênh Bắc nhìn từ trên cao. Ảnh: Thành Cường |
Quả thực, tuyến Kênh Bắc (tính từ cầu Kênh Bắc đến điểm giao với hồ điều hòa Hưng Lộc - Hưng Hòa), hiện là một dải nước đen nặng mùi, đúng với so sánh “như sông Tô Lịch”. Tình trạng phát tán mùi hôi nặng nhất là ở những vị trí nước chảy. Như tại tràn giữ nước (cầu Bưu điện), nước đen chảy trên bề mặt bê tông trông sánh như dầu luyn, mùi hôi bốc lên nồng nặc. Về nguyên nhân, chỉ cần đứng tại cầu Kênh Bắc quan sát cũng có thể nhận ra. Vì nước thải từ đoạn mương kín (từ đường Mai Hắc Đế đến cầu Kênh Bắc) liên tục chảy tràn tự do cả ngày lẫn đêm với lưu lượng khá lớn, khiến Kênh Bắc trở thành hồ chứa nước thải.
 |
Nước thải từ đoạn mương kín đang tràn vào Kênh Bắc (ảnh chụp ngày 10/2/2023). Ảnh: Nhật Lân |
Là đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý công tác vận hành, xử lý nước thải, Công ty cổ phần Quản lý và Phát triển hạ tầng đô thị Vinh khi được hỏi cũng xác nhận Kênh Bắc đang bị nước thải tràn vào. Và tình trạng này, được xác định từ ngày 8/11/2022, khi nhân viên công ty kiểm tra, quản lý vận hành tuyến mương Kênh Bắc.
Tại Phòng Quản lý đô thị thành phố có lưu trữ báo cáo độc lập ngày 9/11/2022 của Công ty cổ phần Quản lý và Phát triển hạ tầng đô thị Vinh; Biên bản kiểm tra hiện trường ngày 11/11/2022 (Công ty cổ phần Quản lý và Phát triển hạ tầng đô thị Vinh, Ban Quản lý dự án đầu tư và xây dựng thành phố Vinh) tình trạng nước thải tràn vào Kênh Bắc. Theo các tài liệu này, nước thải tràn vào Kênh Bắc ở 4 vị trí.
Điểm dưới cầu Kênh Bắc, xác định nước thải tràn qua tràn tách nước với lưu lượng lớn. Nguyên nhân là do bùn cát lắng đọng trong tuyến cống bao và giếng tách ở mức cao làm ách tắc dòng chảy. Cụ thể, giếng tách GT3 có bùn lắng đọng độ cao đến 0,6m; hố ga C4, bùn lắng đọng độ cao 0,5m; còn trong tuyến cống bao C600 và hố ga C5, bùn lắng đọng dày 0,3m.
 |
Nước thải ùn ứ, tràn qua tràn giữ nước (cầu Bưu điện) xuôi về hồ điều hòa Hưng Lộc - Hưng Hòa (ảnh chụp ngày 10/2/2023). Ảnh: Nhật Lân |
Khu vực cầu 3/2 có hai giếng tách GT9 và GT10 và các tuyến cống bao bị bùn cát lắng đọng mức cao dẫn đến ách tắc dòng chảy, dâng tràn nước thải vào Kênh Bắc. Trong đó giếng tách GT9 bùn cát lắng đọng có cao 0,6m; giếng tách GT10 bùn lắng đọng cao 0,5m; các hố ga C33, C36 có bùn cát lắng đọng độ cao từ 0,3 - 0,4m; các tuyến cống bao D600 và D800 có bùn cát lắng đọng độ cao 0,3m.
Tại khu vực cầu Đông y, vị trí giếng tách GT13, nước thải chảy dưới ống cống DN1000. Kiểm tra xác định nguyên nhân thủng bờ tường tách nước thải và rò đáy ống cống DN1000; giếng tách GT15 bị bùn cát bồi lắng với độ cao 0,6m; hố ga C36, C44 và tuyến cống bao D800 đều bị bùn cát lắng đọng có độ cao 0,2m.
 |
Nước thải và bùn thải gây ô nhiễm hồ điều hòa Hưng Lộc - Hưng Hòa. Ảnh: Thành Cường |
Từ kết quả kiểm tra, đã kết luận đây là sự cố cấp bách cần phải được xử lý ngay để vận hành lại hệ thống nước thải tuyến mương Kênh Bắc; nếu chậm trễ, sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường dân sinh của nơi có sự cố và trên toàn tuyến Kênh Bắc. Vì vậy, trong báo cáo và biên bản đều có phần báo cáo UBND thành phố Vinh, đề nghị cho phép lập hồ sơ, dự toán tổ chức thực hiện nạo vét các giếng tách, hố ga và các tuyến cống bao; gia cố các tràn tách nước thải tại các cửa xả, khắc phục sự cố rò rỉ đáy giếng tách GT13.
Vào ngày 9/12/2022, UBND thành phố Vinh có Văn bản số 6666/UBND-QLĐT về việc giao nhiệm vụ kiểm tra, xử lý ách tắc tuyến cống bao dọc theo Kênh Bắc. Trong đó, giao các đơn vị, phòng ban liên quan tổ chức kiểm tra tuyến cống thu gom nước thải dọc theo Kênh Bắc; và nhấn mạnh “nếu phát hiện ách tắc thì lập dự toán, tổ chức nạo vét, thông tắc khẩn trương giải quyết sự cố”.
 |
Trước lễ trồng cây đầu năm 2023 của tỉnh, đã có hàng trăm nhân viên, người lao động của Công ty cổ phần Môi trường và công trình đô thị Nghệ An thực hiện hàng nghìn ngày công thu dọn rác thải ở hồ điều hòa Hưng Lộc - Hưng Hòa. Ảnh: CTV |
Tuy nhiên, đến nay các sự cố chưa được xử lý, nước thải vẫn tràn tự do vào Kênh Bắc. Vì vậy, đã không chỉ ảnh hưởng xấu đến môi trường toàn tuyến Kênh Bắc, mà còn ảnh hưởng cả hồ điều hòa Hưng Lộc - Hưng Hòa. Về lý do, là chưa có kinh phí thực hiện.
Tìm hiểu, để nạo vét, xử lý bùn cát lắng đọng trong tuyến cống bao, giếng tắc, hố ga... dọc theo Kênh Bắc, cần khoản kinh phí hơn 287 triệu đồng. Một cán bộ có trách nhiệm của đơn vị quản lý vận hành, xử lý nước thải thành phố cho biết: “Hiện nay dự toán kinh phí đã được các phòng chức năng của thành phố thẩm định, sẽ được phê duyệt trong thời gian tới…”.
