Cái 'lý' uống rượu 'hai chân' của người Mông

(Baonghean.vn) - Trong các cách uống rượu của người dân vùng cao Nghệ An, mỗi dân tộc đều chứa đựng những nét văn hóa khác nhau. Nếu người Khơ Mú có hát tơm để uống thì người Mông lại có cái “lý” uống rượu bằng “hai chân”.

Một lần, chúng tôi được đến dự đám cưới của đôi trai gái người Mông ở xã Nậm Càn (Kỳ Sơn). Từ sáng sớm, trong ngôi nhà nhỏ lợp bằng gỗ sa mu truyền thống, người làm thịt lợn, người chuẩn bị rau cỏ cho đám cưới của cô gái vừa được bắt vợ tối cách đó mấy hôm.

Vừa đặt chân đến cổng, ông Xồng Chống Thông, bác trai của cô dâu chạy ra đón chúng tôi ngồi vào bàn để “làm phong tục”. Vừa nói chuyện, ông Chống Thông vừa nhanh tay rót 2 chén rượu đầy ắp để vào chiếc đĩa. “Bây giờ tôi là chủ xị, tôi uống trước để anh em theo vòng nhé” - Xồng Chống Thông giải thích.

Trong các cuộc vui của người Mông, chén rượu là thức uống không thể thiếu. Ảnh: Đào Thọ

Tay trái cầm đĩa, tay phải cầm chén rượu, ông nói với người kế bên: “Chớ lò” (rượu về) rồi uống hết. Mặc khách thanh minh rằng, tửu lượng có hạn, Xồng Chống Thông vẫn dõi mắt kiểm tra hết vòng rượu rồi bắt tay từng người một.

Ông cho biết, đây là phong tục của người Mông, chỉ có uống vòng như thế mới thể hiện được sự công bằng giữa những người tham gia cuộc rượu với nhau. Hơn nữa, khi vui phải uống một lần 2 chén để vừa có vợ, vừa có chồng nhằm cầu mong cho cuộc sống hạnh phúc. Người này uống xong rồi rót cho người kế bên phải và mời "chớ lò", cứ thế cho đến hết vòng rượu.

Những chén rượu bằng ống nứa được đặt lên đĩa để chúc nhau. Ảnh: Đào Thọ

Ông Lầu Xái Phia, một già làng có uy tín ở bản Nậm Khiên (Nậm Càn) còn cho chúng tôi biết thêm: Cuộc sống của người Mông chủ yếu dựa vào rừng núi nên đôi chân là bộ phận rất quan trọng.

Do vậy, mỗi cuộc vui có chén rượu, họ thường chúc nhau 2 chén 1 lần để 2 chân được vững vàng không bao giờ nghiêng ngả. Chắc vì lẽ đó, mỗi khi ngồi bên bếp lửa thưởng thức thứ rượu ngô nồng nàn hương vị của người Mông chúng tôi thường được nghe họ bảo rằng: “Phải đi 2 chân chứ”.

Mỗi cuộc vui, người Mông uống 1 lần 2 chén theo vòng mà theo cách nói của họ là "đi 2 chân". Ảnh: Đào Thọ

Cũng theo ông Lầu Xái Phia, chỉ có lúc vui, người Mông mới “đi 2 chân” chứ có đám ma, họ cũng uống rượu theo vòng nhưng chỉ có 1 chén. Điều này để thể hiện sự mất mát của gia đình và sự chia buồn của cộng đồng làng bản.

Trong đám cưới, thầy cúng cúng xong phải dùng chén rượu đó đổ sang bên tay phải để mời ông bà tổ tiên thụ hưởng; còn đám ma, họ đổ sang phía tay trái để cầu mong cho các linh hồn yên ổn về phía bên kia “tủa sò”.

Thực sự, nếu không quen với lối uống rượu của người Mông, nhiều khách lạ dễ dàng bị “sốc” khi phải uống 1 lần 2 chén. Tuy nhiên, hiện nay nhiều người dần nhận ra những tác hại từ rượu nên đã hạn chế và từ bỏ cách uống này.

Đào Thọ