Căng thẳng Kyrgyzstan và Tajikistan nguy cơ leo thang tại biên giới tranh chấp

Căng thẳng vẫn âm ỉ ở khu vực biên giới tranh chấp giữa Kyrgyzstan và Tajikistan. Ảnh: DW

Theo trang tin Eurasianet.org ngày 20/10, Kyrgyzstan và Tajikistan lại một lần nữa đưa ra cáo buộc nhau triển khai lực lượng vũ trang một cách bí mật dọc theo khu vực biên giới đang tranh chấp, làm dấy lên lo ngại rằng một đợt bất ổn mới có thể xuất hiện.

Trong một tuyên bố hôm 19/10, cơ quan an ninh Tajikistan cáo buộc Kyrgyzstan triển khai thiết bị quân sự và đào chiến hào dọc biên giới, cũng như liên tục xâm phạm không phận của Tajikistan bằng máy bay không người lái.

“[Đây] là một xác nhận rõ ràng về các kế hoạch nguy hiểm của phía Kyrgyzstan”, Ủy ban An ninh Quốc gia Tajikistan (GKNB), cho biết trong một tuyên bố.

Lực lượng biên phòng Tajikistan cũng cáo buộc Kyrgyzstan triển khai nhiều khí tài quân sự sát biên giới, cho rằng chính quyền Kyrgyzstan đang thực hiện "các hành động được tính toán trước nhằm mục đích làm leo thang tình hình ở các khu vực sát biên giới".

Đáp lại, Kyrgyzstan bác bỏ những tuyên bố của Tajikistan, nói rằng chúng "hoàn toàn không phù hợp với tình hình thực tế". Cơ quan an ninh Kyrgyzstan, còn được gọi là GKNB, cho rằng Lực lượng biên phòng Tajikistan đang “cố tình phát tán thông tin xuyên tạc nhằm kích động người dân ở khu vực biên giới thực hiện các hành động bất hợp pháp”.

Theo GKNB, các lực lượng vũ trang Tajikistan đã bố trí các công sự, đào hào trên toàn bộ khu vực biên giới và thực hiện các cuộc xâm nhập bằng máy bay không người lái: “Kể từ ngày 25/9, đã có hơn 10 trường hợp máy bay không người lái [Tajikistan] tiến hành các hoạt động do thám và vi phạm không phận của Kyrgyzstan".

Trong khi đó, Lực lượng biên phòng Kyrgyzstan cho biết trong một tuyên bố rằng chính quyền Tajikistan đang vi phạm các thỏa thuận ngừng bắn khi triển khai mìn sát thương trên các vùng lãnh thổ tranh chấp và đào chiến hào ở đó.

Trước những diễn biến mới trên, Bộ trưởng Quốc phòng Kyrgyzstan Baktybek Bekbolotov cho biết đã đề nghị CSTO (Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể) triển khai một số lượng "nhỏ" quân tại các khu vực biên giới tranh chấp" với Tajikistan", lưu ý rằng "sẽ không có hòa bình cho đến khi một nhà trung gian hòa giải giữa hai bên".

Theo đại diện phía Kyrgyzstan, động thái điều động binh sĩ CSTO là cần thiết để đảm bảo một lệnh ngừng bắn giữa hai quốc gia Trung Á thuộc Liên Xô cũ. Nhưng các nhà phân tích và quan sát đang đặt câu hỏi liệu Moskva, vốn đang bị cuốn vào cuộc xung đột với Ukraine, có đủ năng lực quân sự và động lực chính trị để giải quyết những rắc rối như vậy ở “sân sau” của mình hay không.

Hai ngày trước, Kyrgyzstan cho biết Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đồng ý cung cấp cho Kyrgyzstan các bản đồ thời Liên Xô được lưu trữ để giúp giải quyết tranh chấp biên giới với Tajikistan. Putin nói rằng có nhiều thông tin "đúng sự thật" về biên giới giữa các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ trong kho lưu trữ ở Moskva hơn là ở chính các nước này.

Hôm 13/10, ông Putin cùng các tổng thống Kyrgyzstan Sadyr Japarov và Tajikistan Emomali Rahmon, đã thảo luận về các vấn đề biên giới giữa hai quốc gia Trung Á này tại thủ đô Astana của Kazakhstan, bên lề hội nghị thượng đỉnh về các biện pháp tương tác và xây dựng lòng tin ở châu Á (CICA).

Ít nhất 100 người ở Kyrgyzstan và Tajikistan đã thiệt mạng vào tháng 9 vừa qua trong các cuộc giao tranh có sự tham gia của cả xe tăng, máy bay và pháo kích. Cuộc xung đột liên quan đến phần biên giới tranh chấp kể từ khi Liên Xô sụp đổ ba thập kỷ trước.

Kyrgyzstan và Tajikistan, cùng với Nga, Belarus, Kazakhstan và Armenia, là các thành viên CSTO. Hiện gần một nửa trong tổng số 970 km biên giới Kyrgyz - Tajikistan vẫn chưa được phân định.