Châu Âu khẩn trương tìm giải pháp vận chuyển khí đốt qua Ukraine

Thỏa thuận vận chuyển khí đốt qua cảnh qua Ukraine được ký trong 5 năm, quy định việc bơm 225 tỷ mét khối khí: 65 tỷ m³ vào năm 2020 và sau đó là 40 tỷ mét khối mỗi năm. Tuy nhiên, kế hoạch đã bị gián đoạn. Vào năm 2022 lượng khí đốt của Nga quá cảnh qua Ukraine là à 16,7 tỷ mét khối, năm 2023 - 11,85 tỷ.

Đường ống quá cảnh qua Ukraine là một trong hai tuyến đường còn sót lại từ Nga đến châu Âu, cung cấp 5% tổng lượng khí đốt nhập khẩu của EU. Tuy nhiên, Ukraine đã chấm dứt hợp đồng quá cảnh này.

Điều này gây ra vấn đề lớn đối với châu Âu. Đặc biệt là đối với Áo và Slovakia. Vào tháng 6/2024, Ukraine được đề nghị một lựa chọn: mua khí đốt từ Azerbaijan và bơm qua đường ống tương tự. Tuy nhiên, đây là một kịch bản khó có thể xảy ra.

Chuyên gia Pavel Maryshev, thành viên hội đồng chuyên gia Hiệp hội khí đốt Nga cho biết: “Việc cho các nhà xuất khẩu khác, chẳng hạn như SOCAR của Azerbaijan, thuê đường ống là không thể trong môi trường chính sách đối ngoại hiện tại. Điều này đòi hỏi những nhượng bộ ngoại giao nghiêm túc từ Brussels, điều mà họ sẽ không thực hiện”.

Khí đốt của Azerbaijan đi qua Hành lang phía Nam: Đường ống dẫn khí xuyên Anatolian (TANAP) và xuyên Adriatic (TAP) với công suất lần lượt là 16 và 10 tỷ mét khối khí. Năm 2023, EU đã mua khoảng 12 tỷ USD từ Baku. SOCAR có kế hoạch tăng gấp đôi xuất khẩu vào năm 2027.

Ủy viên Năng lượng châu Âu Kadri Simson cho biết: “Có thể sử dụng cơ sở hạ tầng của Ukraine, không có lệnh trừng phạt nào và điều này có lợi cho Kiev”. Nghĩa là, việc các nhà khai thác khí đốt phương Tây bên ngoài EU mua nhiên liệu của Nga là có thể chấp nhận được. Và kế hoạch này đã được thử nghiệm đối với dầu.

Vào cuối tháng 8, Hungary và Slovakia đã giải quyết được tình hình với đường ống dẫn dầu Druzhba bị Ukraine phong tỏa do các lệnh trừng phạt nhằm vào Lukoil. Tập đoàn MOL của Hungary đã ký kết các thỏa thuận mới với các nhà cung cấp nhiên liệu và nhà điều hành đường ống để vận chuyển qua Ukraine và Belarus.

Chuyên gia Alexander Timofeev, Phó Giáo sư tại Đại học Kinh tế Nga G. V. Plekhanov cho hay: “Chúng tôi đã đưa ra một quyết định thỏa hiệp: chúng tôi đã chuyển điểm “giao hàng và tiếp nhận” từ biên giới Hungary và Slovakia sang biên giới Belarus, và dầu chảy qua Ukraine không còn giống như dầu của Nga nữa”.

Các nhà quan sát cho rằng điều này cũng xảy ra tương tự với khí đốt. Vận chuyển trong nửa đầu năm 2024 là 8,98 tỷ mét khối khí, tăng 10% so với cùng kỳ năm 2023. Nhiên liệu chủ yếu được gửi đến Áo, Hungary, Slovakia và Moldova.

Theo các nhà quan sát, hiện các nhà khai thác phương Tây sẽ bắt đầu mua trước khí đốt của Nga và việc bơm khí đốt sẽ tiếp tục, nếu không sẽ có những mối đe dọa đối với sự bền vững năng lượng của EU.

“Nếu không có quá trình vận chuyển này, giá có thể tăng vọt lên 600-650 USD/1.000 mét khối khí, điều này không có lợi cho EU. Họ chắc chắn đang xem xét khả năng ký kết hợp đồng giữa Gazprom và một công ty năng lượng châu Âu. Do đó, sẽ ký thỏa thuận với nhà điều hành hệ thống vận chuyển khí đốt của Ukraine” - chuyên gia Timofeev làm rõ.

Hungary, Cộng hòa Séc, Áo và Slovakia phụ thuộc vào khí đốt quá cảnh của Ukraine. Vì vậy, Brussels có thể sẽ tìm ra cách buộc Kiev phải nối lại hợp đồng quá cảnh khí đốt với Moskva.