Số lượng chiến binh từ Nga và khu vực Trung Á gia nhập Nhà nước Hồi giáo (IS) đã tăng gấp 4 lần so với năm ngoái, và chưa có dấu hiệu dừng lại.

Abu Omar al Shishani (áo xanh), tên thật là Tarkhan Batirashvili xuất hiện trong một đoạn video của các tay súng IS nói tiếng Nga. Tên này từng là sĩ quan quân đội Georgia, trước khi tới Thổ Nhĩ Kỳ năm 2012 để gia nhập IS. Ảnh: Mcclatchydc

Theo Daily Beast, số lượng chiến binh nước ngoài đổ về Iraq và Syria vẫn tiếp tục tăng, nhưng Nga và Trung Á là những khu vực chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ nhất trong năm qua. Một số ước tính nhận định tốc độ tăng có thể lên tới 300%.

Với số lượng khoảng 2.400 chiến binh, Nga được tin là quốc gia xếp thứ ba về số lượng chiến binh nước ngoài tham gia các nhóm Hồi giáo cực đoan tại Syria và Iraq, phân tích của hãng tư vấn an ninh Soufan Group tại New York cho biết.

Tại thời điểm tháng 6/2014, ước tính khoảng 800 chiến binh người Nga tham chiến tại hai quốc gia Trung Đông nêu trên.

"Khi so sánh, tốc độ tăng này cao hơn rất nhiều so với Tây Âu trong cùng khoảng thời gian", Soufan Group viết trong bản báo cáo.

Chỉ có hai quốc gia có số lượng chiến binh tham chiến nhiều hơn Nga là Tunisia, với khoảng 6.000 tay súng, và Arab Saudi, với 2.500 tay súng. Jordan cũng nằm trong nhóm các quốc gia có nhiều công dân tới Syria và Iraq chiến đấu cho IS và nhóm Jabhat al-Nusra, một nhánh của al-Qaeda, với khoảng 2.000 - 2.500 người.

Đại đa số các chiến binh Nga đến từ khu vực Bắc Caucasus, gồm Chechnya và Dagestan, những khu vực từ lâu vẫn được biết đến với phong trào Hồi giáo cực đoan.

"Sự bất bình của cư dân địa phương từ lâu là động lực dẫn tới sự cực đoan hóa tại vùng Caucasus. Vì cơ quan an ninh Nga đã hạn chế được hoạt động của họ tại quê nhà, IS trở thành một lựa chọn thay thế hấp dẫn", Soufan Group nhận định.

Việc để các chiến binh tới Syria và Iraq thu nhận kỹ năng chiến đấu trên chiến trường có thể dẫn tới các vụ tấn công trên đất Nga, một khi họ trở về. Bằng chứng gần đây nhất là các vụ khủng bố tại Paris được thực hiện bởi chính công dân Pháp và Bỉ từng tới Syria tham chiến, cũng như IS nhận trách nhiệm gài bom làm máy bay Nga rơi tại Ai Cập hồi tháng 10.

Trong một phát biểu hồi tháng 10, Tổng thống Putin khẳng định một đội đặc nhiệm sẽ được thành lập để tăng cường kiểm tra biên giới với các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ. Đây là những khu vực ghi nhận lượng chiến binh ra nước ngoài tham chiến tăng nhanh trong năm ngoái.

Soufan Group cho biết trong số 15 quốc gia thuộc Liên Xô cũ, 12 quốc gia có chiến binh tới Syria tham chiến. Ước tính gần 2.000 tay súng có xuất thân từ Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, và Uzbekistan.

Ông Putin từng khẳng định từ 5.000 - 7.000 người từ Nga và các nước Liên Xô cũ đã gia nhập IS. Báo cáo của Soufan Group thì cho biết con số này ở mức 4.700 người.

Dù con số chính xác ở mức nào đi chăng nữa, một lượng đáng báo động chiến binh đang rời khỏi khu vực này để gia nhập IS, và họ ra đi trước khi Nga bắt đầu chiến dịch không kích tại Syria hồi tháng 9.

Hiện còn quá sớm để nhận định liệu cách tiếp cận quyết liệt hơn của Nga tại Syria có thể gây tác động gì tới người dân của mình. Trong vòng 18 tháng qua, lượng chiến binh từ Bắc Mỹ không tăng mạnh, cho dù Mỹ là nước đi đầu trong liên minh không kích IS.

"Điều này cho thấy động cơ khiến những người gia nhập các nhóm cực đoan tại Syria và Iraq thiên về cá nhân hơn là chính trị", Soufan Group nhận định. "Tìm kiếm nơi họ thuộc về, mục đích, sự phiêu lưu và tình bằng hữu có vẻ như là những lý do chính khiến họ gia nhập IS. Vậy nhưng đó lại là những vấn đề ít được đề cập nhất trong nỗ lực quốc tế chống khủng bố".

Chỉ 18 tháng trước, số lượng chiến binh nước ngoài tại Syria được tin là khoảng 12.000 - 15.000 người. Nay con số này dường như đã tăng gấp đôi. Thông qua điều tra của mình, Soufan Group phát hiện có khoảng 27.000 - 31.000 người từ ít nhất 86 quốc gia đã tới Syria và Iraq để gia nhập IS cũng như các nhóm cực đoan khác.

Báo cáo này tương đồng với đánh giá gần đây của tình báo Mỹ, rằng từ năm 2011 đến nay, gần 30.000 chiến binh nước ngoài từ hơn 100 quốc gia đã tới Iraq và Syria.

Các quốc gia Tây Âu đã ghi nhận số lượng chiến binh nước ngoài tăng gấp đôi trong năm qua, lên mức 5.000 người hiện tại, so với con số 2.500 tại thời điểm tháng 6/2014. Pháp, Anh, Đức và Bỉ là những nước đóng góp nhiều nhất vào con số này, với gần 3.700 chiến binh.

Tại Mỹ, giám đốc Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) James Comey cho biết ước tính khoảng 250 người Mỹ đã tới hoặc tìm cách đến Syria. Năm 2014, con số này chỉ khoảng 70 trường hợp.

Theo VNE