Chính quyền địa phương 2 cấp ở Nghệ An: Góc nhìn từ cơ sở đến niềm tin của người dân

Xã Tam Hợp mới được hợp nhất trên cơ sở 4 đơn vị hành chính: Nghĩa Xuân, Tam Hợp, Đồng Hợp, Yên Hợp (huyện Quỳ Hợp). Với không gian địa lý và điều kiện phát triển được mở rộng theo hướng đa dạng về nông nghiệp, cây dược liệu, chăn nuôi. Đặc biệt “dư địa” để phát triển các khu tiểu thủ công nghiệp, thương mại, dịch vụ, y tế, giáo dục… là rất lớn, khi xã có hơn 20 km Quốc lộ 48A đi qua.

Đây cũng địa bàn có quy mô dân số đông, với tổng gần 4,3 vạn dân, thuộc 3 dân tộc: Kinh, Thái và Thổ, với sự đa dạng về văn hoá đặc sắc và đặc trưng, là nguồn lực quan trọng để địa phương đổi mới tư duy, tăng tốc phát triển trong giai đoạn tới.

Tuy nhiên, khi từ bốn bộ máy gộp lại thành một, áp lực đối với bộ máy mới là vô cùng lớn: từ công tác tổ chức, bố trí cán bộ, xử lý tồn tại cũ, đến việc thiết lập hệ thống chính trị mới đoàn kết, thống nhất, không để tư tưởng "xã cũ - xã mới" ảnh hưởng đến khối đoàn kết toàn dân. Đặc biệt, tâm lý của một bộ phận người dân còn e ngại, lo lắng, đặt ra đòi hỏi những người làm việc trong bộ máy mới phải là người tiên phong hóa giải điều đó bằng hành động cụ thể, bằng sự công tâm, minh bạch, gần dân.

Khó khăn, thách thức đang đặt ra đối với cấp ủy, chính quyền xã mới, không chỉ lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, quản lý hiệu quả một địa bàn rộng lớn, mà còn phải giữ gìn và phát huy khối đoàn kết, thống nhất trong nội bộ cán bộ và nhân dân, đưa địa phương vươn mình cùng với sự phát triển chung của tỉnh và của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Tôi tin tưởng và kỳ vọng, mô hình chính quyền hai cấp sẽ tạo ra một cấp xã thực sự mạnh – mạnh về bộ máy, mạnh về năng lực cán bộ, mạnh trong tiếp cận và xử lý các vấn đề phát triển. Bởi hiện tại, việc bố trí cán bộ được tỉnh cân nhắc, lựa chọn một cách thận trọng, dựa trên năng lực, uy tín, kinh nghiệm và tinh thần trách nhiệm, có cả cán bộ tỉnh và huyện, xã hiện tại để bố trí giữ cương vị chủ chốt ở xã mới. Việc phân cấp rõ thẩm quyền cho xã trong quản lý đất đai, quy hoạch hạ tầng, môi trường… là điều mà chúng tôi đánh giá rất cao, bởi lâu nay, nhiều công việc sát dân nhưng xã chỉ có vai trò kiến nghị, đề xuất.

Để bộ máy mới vận hành hoạt động hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả, bên cạnh trách nhiệm nỗ lực đổi mới, sáng tạo của hệ thống chính trị đảm bảo phù hợp với quy mô xã mới, yêu cầu nhiệm vụ mới và cao hơn, thì cũng rất cần sự quan tâm, đồng hành của tỉnh bằng chính sách hỗ trợ ngân sách trong 3 – 5 năm đầu hoạt động, nhất là nguồn lực xây dựng cơ sở vật chất, trung tâm hành chính đồng bộ. Đồng thời, tỉnh cũng cần có các chương trình bồi dưỡng cán bộ gắn với đặc thù từng địa bàn, khu vực để có những nội dung sát nhu cầu thực tiễn, từ quản lý đất đai, quản lý rừng, quản lý ngân sách, kiến thức hoạch định chiến lược phát triển, đến kỹ năng dân vận trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, triển khai chính quyền số…

*****

Việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là một chủ trương lớn tạo đà cho đất nước bước vào kỷ nguyên mới. Tuy nhiên, khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp bước đầu sẽ có những khó khăn nhất định đặc biệt tại các địa bàn còn khó khăn khi hệ thống trang thiết bị máy móc phục vụ hoạt động chưa thể đáp ứng được bộ máy vận hành mới.

Tại nhiều xã, Đảng uỷ, UBND xã không có điều kiện đóng chung một địa bàn, phải tách riêng từng xã cũ, điều này gây trở ngại và không phù hợp trong quá trình làm việc. Đặc biệt, việc có quá nhiều quyền hạn được phân về cho cấp xã trong khi năng lực cán bộ còn hạn chế dễ gây ra khó khăn trong xử lý công việc.

Khi tổ chức thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đội ngũ cán bộ, công chức sẽ là nhân tố then chốt quyết định sự thành công của mô hình mới này, bởi khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, đòi hỏi tăng mạnh trách nhiệm, khối lượng công việc rất lớn, yêu cầu nhiệm vụ thì rất cao.

Tôi nghĩ dù ở cương vị nào, vị trí nào thì mỗi cán bộ, công chức, viên chức cũng phải cố gắng phấn đấu, nỗ lực làm việc khi đó mình sẽ trau dồi kiến thức, lúc đấy mình cũng sẽ được trọng dụng. Nhưng để đảm bảo vị trí việc làm thì bản thân mỗi cán bộ, công chức, viên chức cần nỗ lực hơn rất nhiều.

Tôi tin rằng với sự chủ động của các địa phương, cùng với quyết tâm, nỗ lực của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức sẽ là cơ sở để cuộc "cách mạng" sắp xếp tinh gọn bộ máy đi đến thành công, qua đó phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn. Từ đó, đặt nền tảng vững chắc cho bộ máy quản trị hiện đại, hiệu lực và gần dân thực sự vì dân.

*****

Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là một cuộc cải cách lớn, đặt ra yêu cầu cấp bách trong việc cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Đối với bản thân tôi, từ công chức văn hóa xã Nghi Thạch, Nghi Lộc, sau khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp theo đề án tôi là chuyên viên phòng văn hóa của xã Đông Lộc - là xã được hình thành trên cơ sở sắp xếp toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của các xã Khánh Hợp, Nghi Thạch và Thịnh Trường. Đặc biệt, Đông Lộc là xã được tỉnh Nghệ An chọn làm điểm vận hành thử mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Công tác ở xã mới diện tích lớn, dân số đông, khối lượng công việc nhiều, áp lực công việc lớn hơn. Điều đó đòi hỏi mỗi chuyên viên như chúng tôi phải không ngừng nỗ lực nâng cao trình độ lý luận và chuyên môn nghiệp vụ. Trước hết là nắm bắt kịp thời các văn bản quy phạm pháp luật về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; đồng thời tự học để trang bị thêm kiến thức, nghiệp vụ lĩnh vực mình được cấp ủy phân công phụ trách, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Tôi cũng như nhiều cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức đều rất yên tâm và tin tưởng vào mô hình hai cấp. Bản thân tôi xác định việc nhận nhiệm vụ mới là khó khăn, nhưng cần có sự nỗ lực rất lớn để học hỏi, tích lũy kinh nghiệm và cùng với cấp ủy, chính quyền địa phương thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao.

*****

Hôm nay, tôi được trực tiếp tham dự hội nghị trực tuyến do Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An tổ chức về vận hành thử nghiệm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Đây không chỉ là sự điều chỉnh về bộ máy mà còn mở ra bước đổi mới trong phương thức lãnh đạo, điều hành ở cơ sở, giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức bộ máy.

Tôi ấn tượng với cách tổ chức bài bản, nội dung thiết thực, sát với thực tế cơ sở. Việc mô phỏng đầy đủ quy trình hoạt động của Đảng ủy, HĐND, UBND xã giúp các địa phương dễ hình dung, từ đó chủ động hơn trong triển khai.

Với vai trò Bí thư Chi bộ được tiếp cận sớm với thông tin, tôi nhận thức rõ trách nhiệm quán triệt nội dung hội nghị đến cán bộ, đảng viên; đồng thời phối hợp với ban cán sự xóm và các tổ chức chính trị - xã hội tuyên truyền sâu rộng để tạo sự đồng thuận trong nhân dân khi thực hiện mô hình mới; đây được xem là “chìa khóa” quan trọng đảm bảo sự thành công của mô hình. Đồng thời, tôi sẽ tăng cường phối hợp giữa hệ thống chính trị thôn – xã để thực hiện tốt nhiệm vụ, phục vụ người dân ngày càng hiệu quả hơn.

Tôi kỳ vọng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sẽ phát huy hiệu quả nhờ bộ máy tinh gọn, phân cấp rõ ràng và tinh thần trách nhiệm cao của cán bộ cơ sở. Tuy nhiên, với quy mô xã lớn, dân số đông, tôi băn khoăn liệu người dân có gặp khó khăn khi tiếp cận chính sách, dịch vụ công, thủ tục hành chính. Dù chuyển đổi số sẽ được thúc đẩy, nhưng thực tế nhiều người dân còn hạn chế kỹ năng số. Vì vậy, cần đẩy mạnh "bình dân học vụ số" – mở lớp tập huấn, có người hướng dẫn cụ thể tại xóm, thôn. Tôi mong tỉnh có hình thức tuyên truyền dễ hiểu, dễ nhớ và tiếp tục đầu tư, nâng cao chất lượng đội ngũ những người hoạt động không chuyên trách ở xóm - những "cầu nối" quan trọng giữa Đảng và nhân dân.

*****

Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sẽ giảm tầng lớp trung gian, tinh gọn bộ máy đang được kỳ vọng là cú hích mạnh mẽ mở đường cho giai đoạn phát triển mới của đất nước. Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp gần dân, sát dân hơn sẽ nâng cao phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn. Vì thế, tôi rất ủng hộ chủ trương thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.

Việc thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp có thể gây một số bất tiện ban đầu do thay đổi thói quen, tâm lý e ngại của người dân và doanh nghiệp khi thay đổi thủ tục hành chính, khi phường lớn hơn việc giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp có được nhanh gọn như trước không. Tuy nhiên, vấn đề này đã được giải quyết khi Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo yêu cầu các địa phương bảo đảm thủ tục hành chính thông suốt không được đứt quãng.

Người dân và doanh nghiệp mong muốn, bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp thực sự gần dân, phục vụ nhân dân tốt hơn. Muốn vậy, cấp trên cần phải lựa chọn những người có năng lực, có đạo đức để đáp ứng được yêu cầu công việc mới và không gây khó dễ cho người dân.

Cùng đó, người dân mong muốn các thủ tục hành chính rườm rà nên tiếp tục được rà soát bãi bỏ vừa tạo thuận lợi cho người dân, lại giảm áp lực cho cán bộ, tăng tính minh bạch trong giải quyết hồ sơ, giấy tờ. Tôi tin tưởng rằng, việc tinh gọn bộ máy sẽ giúp các quyết sách được triển khai kịp thời, sát thực tế hơn và đến với người dân nhanh hơn.