Chọn thực phẩm an toàn trong bối cảnh có dịch tả lợn châu Phi

Diễn biến dai dẳng

Số liệu từ Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Nghệ An cho biết, tính đến giữa tháng 9/2025, toàn tỉnh vẫn còn khoảng 50 ổ dịch tả lợn châu Phi, tập trung chủ yếu tại các xã Yên Xuân, Đại Đồng, Kim Bảng, Anh Sơn, Anh Sơn Đông…

Từ ngày 1/7 đến ngày 15/9, toàn tỉnh đã phải tiêu hủy khoảng 2.000 tấn lợn bệnh. Đây là thiệt hại không nhỏ đối với người chăn nuôi, đồng thời, tạo sức ép lớn cho lực lượng chức năng trong việc ngăn chặn dịch lây lan diện rộng.

Dù tỉnh đã tổ chức tiêm phòng được 5.000 liều vắc-xin và cấp phát 18.000 lít hóa chất tiêu độc, khử trùng cho các địa phương có dịch cao điểm, nhưng con số này vẫn còn khiêm tốn so với quy mô đàn và mức độ lây lan nhanh của dịch.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng dịch tả lợn châu Phi vẫn còn dai dẳng, khó xử lý triệt để. Một trong những khó khăn hiện nay là đội ngũ thú y cơ sở còn thiếu, nhiều xã không đủ nhân lực đảm nhận công tác lấy mẫu xét nghiệm, vận chuyển, tiêu hủy cũng như trực tại các chốt kiểm soát. Bên cạnh đó, nguồn kinh phí dự phòng hạn hẹp khiến việc tổ chức chống dịch nhiều lúc bị động, chắp vá.

Ngoài ra, ý thức của một bộ phận người dân chưa cao cũng khiến dịch tái phát nhiều lần. Ông Lê Thế Hiếu - Phó Chủ tịch UBND xã Minh Châu cho biết: Thời gian qua, địa phương đã siết chặt các biện pháp phòng, chống dịch tả lợn châu Phi, tuy nhiên, tình trạng vứt xác lợn ra môi trường, tại các kênh mương hay không thông báo lợn ốm chết vẫn còn xuất hiện, gây nguy cơ tái phát và lây lan dịch. Vẫn còn nhiều người dân chủ quan, thờ ơ với dịch bệnh nguy hiểm này.

Hãy là người tiêu dùng thông minh

Trong bối cảnh dịch tả lợn châu Phi vẫn chưa được khống chế triệt để, việc lựa chọn thực phẩm an toàn, đặc biệt là thịt lợn trở thành vấn đề cấp thiết. Bởi lẽ, thịt lợn vẫn là loại thực phẩm quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày của các gia đình. Nếu người dân không tỉnh táo, vô tình sử dụng thịt từ nguồn không đảm bảo, nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, đồng thời, tiếp tay cho việc tiêu thụ lợn bệnh là rất lớn.

Bà Bùi Thị Thuyết, người dân ở phường Trường Vinh chia sẻ: “Thịt lợn là món ăn thường ngày của gia đình tôi. Nhưng theo dõi thông tin đại chúng, thấy dịch vẫn chưa hạ nhiệt, chúng tôi rất lo lắng, hiện chỉ dám mua lợn do người thân ở quê gửi vào, biết nguồn gốc xuất xứ, chứ không dám mua ngoài đường, ngoài chợ. Tôi mong cơ quan chức năng có thêm hướng dẫn để người dân biết cách nhận diện và chọn thực phẩm an toàn”.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Trần Võ Ba - Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Nghệ An cho biết: “Lợn trước khi đưa vào cơ sở giết mổ phải có giấy xét nghiệm âm tính với dịch bệnh, kèm theo hóa đơn mua bán rõ ràng để truy xuất nguồn gốc. Cán bộ thú y trực tiếp kiểm tra lâm sàng từng con, nếu phát hiện dấu hiệu bất thường sẽ loại bỏ ngay, không cho phép mổ. Chỉ khi tất cả các bước này đạt yêu cầu, lợn mới được đưa vào lò giết mổ. Sau đó, sản phẩm sẽ được đóng dấu kiểm dịch và cấp giấy chứng nhận an toàn trước khi đưa ra thị trường tiêu thụ. Người dân khi mua thịt cần chú ý quan sát dấu kiểm dịch trên thân lợn, bởi đây là cơ sở pháp lý và kỹ thuật quan trọng nhất để khẳng định thịt đã qua kiểm soát thú y”.

Cơ quan chức năng cũng khuyến cáo người dân chỉ nên mua thực phẩm tại các cửa hàng, siêu thị, trung tâm thương mại có uy tín. Tại đây, quy trình kiểm soát chất lượng được thực hiện nghiêm ngặt từ khâu nhập hàng, bảo quản lạnh, phân loại đến bày bán. Thịt nhập vào phải có đầy đủ giấy tờ kiểm dịch, được bảo quản trong môi trường sạch sẽ, đúng nhiệt độ. Người tiêu dùng khi đến mua cũng có thể dễ dàng quan sát nhãn mác, tem truy xuất nguồn gốc, hạn sử dụng để yên tâm lựa chọn.

Nếu phát hiện dấu hiệu bất thường như miếng thịt có màu lạ, mùi khác thường, bề mặt chảy nước hoặc bị nhớt, người tiêu dùng tuyệt đối không nên mua. Ngoài ra, cần tỉnh táo trước tâm lý ham rẻ bởi nhiều trường hợp thịt lợn được bán với giá thấp hơn thị trường thường là do không rõ nguồn gốc, thậm chí có thể xuất phát từ lợn bệnh. Chính sự lựa chọn thiếu cẩn trọng của một bộ phận người mua vô tình đã tiếp tay cho thịt bẩn, làm khó thêm công tác phòng, chống dịch.

Ông Nhâm Sỹ Thành - Giám đốc siêu thị Lotte Mart Vinh cho hay: “Chúng tôi kiểm soát nghiêm ngặt tất cả các mặt hàng, đặc biệt là thịt lợn và thực phẩm tươi sống. Bình quân mỗi ngày siêu thị tiêu thụ khoảng 1 tạ thịt lợn, cả thịt tươi và sản phẩm chế biến, tất cả các sản phẩm đều phải xuất trình được giấy xét nghiệm âm tính, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng mới được nhập vào và bày trên kệ hàng. Trong giai đoạn dịch, lượng tiêu thụ thậm chí tăng gấp đôi vì người dân tin tưởng vào quy trình kiểm soát chất lượng của đơn vị”.

Bên cạnh ý kiến từ cơ quan chức năng và nhà phân phối, nhiều tiểu thương cũng bày tỏ mong muốn có cơ chế quản lý rõ ràng để họ yên tâm kinh doanh.

Chị Hoàng Thị Lan - tiểu thương bán thịt lợn tại chợ Ga Vinh cho biết: “Không chỉ người mua mà người bán chúng tôi cũng rất lo lắng. Nếu nhập phải thịt không đảm bảo thì vừa mất khách, vừa có nguy cơ bị xử phạt. Vì thế, tôi chỉ dám lấy hàng từ cơ sở giết mổ tập trung, có giấy tờ kiểm dịch đầy đủ. Tuy giá nhập có cao hơn một chút, nhưng bù lại khách hàng tin tưởng, quay lại mua thường xuyên. Tôi nghĩ cơ quan chức năng nên tăng cường tuyên truyền cách nhận biết thịt lợn chất lượng để người tiêu dùng yên tâm, không quay lưng với thịt lợn, ổn định thị trường”.

Dịch tả lợn châu Phi đang đặt ra nhiều thách thức lớn cho Nghệ An, từ khâu chăn nuôi, giết mổ đến tiêu thụ. Trong nỗ lực chung của chính quyền và lực lượng chức năng, mỗi người dân cần phát huy vai trò “người gác cửa” cuối cùng, lựa chọn thông minh, tiêu dùng an toàn. Khi người dân tỉnh táo, minh mẫn trong từng quyết định mua sắm, sức khỏe bản thân và cộng đồng sẽ được bảo vệ, đồng thời, góp phần quan trọng vào việc đẩy lùi dịch bệnh vốn đã dai dẳng suốt từ đầu năm đến nay.