Trong thế giới hiện đại của chúng ta, điện thoại thông minh không chỉ đơn thuần là thiết bị liên lạc mà chúng còn là trung tâm của cuộc sống hàng ngày, mang đến nhiều tiện ích và kết nối. Tuy nhiên, ẩn nấp bên dưới sự tiện lợi này là một mối đe dọa đáng kể: rủi ro về bảo mật di động.
Trong thời đại mà việc chia sẻ thông tin trên các nền tảng mạng xã hội trở nên bình thường, chúng ta không được quên rằng ngay cả những thông tin cá nhân nhỏ nhặt cũng có thể mở ra cánh cửa cho hành vi trộm cắp danh tính và truy cập trái phép vào tài khoản tài chính.
Mặc dù vấn đề bảo mật trên các thiết bị Android đã được biết đến rộng rãi, nhưng vẫn còn một mối lo ngại khác ít được nhận ra nhưng đáng quan tâm không kém đó là sự gia tăng của các ứng dụng phần mềm gián điệp và phần mềm theo dõi (stalkerware).
Những ứng dụng lén lút này có thể được cài đặt bí mật trên điện thoại của người dùng, cho phép ai đó theo dõi mọi hành động của chúng ta. Điều này trở nên đặc biệt nguy hiểm trong các trường hợp bạo lực gia đình, nơi những ứng dụng như vậy được sử dụng để theo dõi và quấy rối trực tuyến. Thường thì, chỉ cần truy cập vật lý vào điện thoại của nạn nhân là có thể cài đặt các ứng dụng này.
Để bảo vệ chính mình, việc chỉ tải xuống ứng dụng từ các cửa hàng chính thức như Google Play và Apple App Store là điều vô cùng cần thiết. Hãy cẩn thận kiểm tra quyền mà các ứng dụng yêu cầu khi bạn cài đặt và thường xuyên xem lại, tắt những quyền không cần thiết. Thêm vào đó, cài đặt khóa bảo mật cho các ứng dụng quan trọng có thể ngăn chặn truy cập trái phép nếu điện thoại bạn lọt vào tay kẻ xấu.
Trước khi tải xuống bất kỳ ứng dụng nào, điều quan trọng là bạn phải nghiên cứu kỹ lưỡng và thực hiện các bước sau:
Kiểm tra số lượng đánh giá của ứng dụng: Càng nhiều đánh giá, càng tốt. Điều này cho thấy nhiều người đã sử dụng và chia sẻ trải nghiệm của họ với ứng dụng. Đánh giá cao và nhiều bình luận tích cực là một dấu hiệu tuyệt vời.
Đọc kỹ các đánh giá: Đừng chỉ nhìn vào số sao đánh giá. Hãy dành thời gian đọc các đánh giá thực tế từ người dùng. Tìm hiểu xem họ thích gì ở ứng dụng và những vấn đề nào họ gặp phải. Kiểm tra xem các vấn đề đó có ảnh hưởng đến nhu cầu sử dụng của bạn hay không.
Tham khảo các nguồn đánh giá uy tín: Ngoài các đánh giá trên cửa hàng ứng dụng, hãy tìm kiếm các đánh giá chuyên nghiệp từ các trang web và tạp chí uy tín. Các đánh giá này thường chi tiết hơn và có thể cung cấp cho bạn thông tin sâu hơn về ưu và nhược điểm của ứng dụng.
Hãy nhớ, không có ứng dụng nào là hoàn hảo. Ngay cả những ứng dụng xếp hạng cao nhất cũng có thể có một vài đánh giá tiêu cực. Quan trọng là bạn phải cân nhắc cả đánh giá tích cực và tiêu cực để đưa ra quyết định sáng suốt. Bằng cách làm theo những mẹo nhỏ này, bạn có thể tự tin lựa chọn những ứng dụng đáng tin cậy và hữu ích cho mình.
Kiểm tra tính an toàn của ứng dụng
Các mối đe dọa không chỉ đến từ các ứng dụng vô danh. Ngay cả những ứng dụng nổi tiếng cũng có thể tiềm ẩn rủi ro. Một minh chứng là lỗ hổng bảo mật trong nền tảng ứng dụng tin nhắn WhatsApp vào năm ngoái đã ảnh hưởng đến cả hệ điều hành iOS và Android, cho phép kẻ tấn công nhắm mục tiêu người dùng bằng cách gửi tin nhắn được thiết kế đặc biệt. Nếu khai thác thành công, kẻ tấn công có thể truy cập micrô, camera, danh sách liên lạc và hơn thế nữa.
WhatsApp và Instagram, thuộc sở hữu của Meta, yêu cầu quyền truy cập và sửa đổi danh bạ, nội dung lưu trữ, vị trí điện thoại, nhật ký cuộc gọi, cài đặt hệ thống và toàn bộ quyền truy cập mạng. Với mỗi bản cập nhật, các ứng dụng này có thể có thêm các khả năng mới.
Hãy nhớ, trên các nền tảng như Facebook, bạn là sản phẩm, không phải khách hàng. Mọi thông tin dữ liệu của bạn như quá trình hoạt động, vị trí, tương tác đều có giá trị lớn đối với tin tặc.
Các ứng dụng hẹn hò như Tinder và Grindr cũng thu thập dữ liệu cá nhân chi tiết, bao gồm: tên, địa chỉ email, số điện thoại, thông tin việc làm, có nuôi thú cưng hay không và tất nhiên là cả vị trí và tuổi tác của người dùng.
Năm 2020, 5 ứng dụng hẹn hò đã bị rò rỉ dữ liệu, ảnh hưởng đến hàng triệu hồ sơ và khiến người dùng có nguy cơ bị lừa đảo qua email, lừa đảo qua điện thoại và đánh cắp danh tính. Điều quan trọng là phải nhận thức được thông tin bạn chia sẻ và những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến việc sử dụng các ứng dụng này.
Cách phát hiện ứng dụng hay website đang theo dõi bạn
Trong nhiều bộ phim, chúng ta thường thấy cảnh điệp viên tìm ra camera ngụy trang trong phòng, hay ai đó phát hiện điện thoại của mình bị theo dõi. Mặc dù nghe có vẻ hư cấu nhưng trong thực tế một số website và ứng dụng có thể xâm phạm quyền riêng tư của bạn bằng cách theo dõi cuộc gọi, tin nhắn và hoạt động trực tuyến.
Trevor Cooke, một chuyên gia về quyền riêng tư trực tuyến của công ty an ninh mạng EarthWeb (Mỹ) đã tiết lộ cách theo dõi trực tuyến diễn ra và làm thế nào để bạn bảo vệ chính mình trước mối đe dọa này.
1. Hao pin bất thường và sử dụng dữ liệu quá nhiều: Nếu pin giảm nhanh chóng hoặc dữ liệu di động tăng đột biến, hãy kiểm tra các ứng dụng đang chạy ngầm, xem có ứng dụng nào lạ hoặc đáng ngờ không.
2. Giảm hiệu năng thiết bị: Nếu điện thoại, máy tính đột nhiên chậm chạp, có thể có phần mềm không mong muốn đang hoạt động. Hãy kiểm tra danh sách ứng dụng đã cài và gỡ bỏ những ứng dụng đáng ngờ.
3. Có tín hiệu lạ trong các cuộc gọi điện thoại: Tiếng ồn lạ, tiếng vang hoặc gián đoạn trong các cuộc gọi có thể cho thấy một ứng dụng đang truy cập vào cuộc trò chuyện của bạn. Kiểm tra quyền của các ứng dụng có quyền truy cập microphone và thử thu hồi quyền để xem vấn đề có được giải quyết không.
4. Xuất hiện cửa sổ bật lên và quảng cáo nhắm mục tiêu: Nếu thường xuyên gặp quảng cáo trùng khớp với các cuộc trò chuyện gần đây hoặc lịch sử tìm kiếm, có thể có ứng dụng hoặc website đang theo dõi hoạt động của bạn để nhắm mục tiêu quảng cáo. Sử dụng trình chặn quảng cáo, từ chối chấp nhận cookie hoặc cài đặt các ứng dụng an toàn.
5. Xuất hiện quá trình truyền dữ liệu bí ẩn: Sử dụng công cụ giám sát mạng để kiểm tra xem dữ liệu có được truyền từ thiết bị của bạn khi bạn không sử dụng hay không. Dữ liệu được gửi đi mà bạn không biết có thể cho thấy một ứng dụng đang thu thập và truyền thông tin của bạn một cách bí mật.
6. Yêu cầu quyền ứng dụng quá mức: Thận trọng với các ứng dụng yêu cầu cấp quyền truy cập không liên quan đến mục đích sử dụng của chúng, chẳng hạn như trò chơi yêu cầu quyền truy cập camera hoặc microphone. Luôn luôn kiểm tra kỹ các quyền mà ứng dụng yêu cầu trước khi tải xuống và thường xuyên xem lại quyền của các ứng dụng hiện có để kiểm soát quyền truy cập của chúng.
Cách bảo vệ quyền riêng tư trên điện thoại của bạn
Để bảo vệ quyền riêng tư trên các thiết bị cá nhân, người dùng cần thực hiện các bước sau:
1. Cập nhật thường xuyên phần mềm và các ứng dụng: Thói quen cập nhật phần mềm hệ thống và các ứng dụng là vô cùng quan trọng, bởi chúng thường chứa các bản vá lỗi bảo mật thiết yếu. Mỗi bản cập nhật là một lá chắn bảo vệ bạn khỏi những mối nguy hiểm rình rập trong thế giới ảo.
2. Lựa chọn ứng dụng cẩn thận: Trước khi cài đặt bất kỳ ứng dụng nào, hãy dành thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng. Đọc thật nhiều đánh giá từ người dùng, tìm hiểu về uy tín và lịch sử của nhà phát triển. Một ứng dụng tốt sẽ có nhiều đánh giá tích cực và nền tảng của nhà phát triển rõ ràng uy tín.
3. Quản lý chặt chẽ quyền ứng dụng: Kiểm soát kỹ các quyền mà bạn cấp cho từng ứng dụng. Đặc biệt thận trọng với các quyền nhạy cảm như microphone, camera, danh bạ, vị trí,... Chỉ cấp quyền cần thiết cho mỗi ứng dụng và thường xuyên xem lại các quyền đã cấp để kịp thời thu hồi quyền khi cần.
4. Sử dụng ứng dụng bảo mật đáng tin cậy: Các ứng dụng bảo mật sẽ giúp bạn xác định và loại bỏ phần mềm gián điệp khỏi thiết bị. Hãy chọn những ứng dụng uy tín, được nhiều người tin dùng và có đánh giá tốt.
5. Mã hóa lưu lượng truy cập internet bằng mạng riêng ảo (VPN): Sử dụng VPN sẽ mã hóa dữ liệu bạn gửi và nhận khi trực tuyến, giúp tăng cường tính riêng tư và bảo mật. Chuyên gia Trevor Cooke khuyên bạn nên chọn một dịch vụ VPN uy tín để đảm bảo hiệu quả.
Bằng cách tuân thủ những nguyên tắc đơn giản này, bạn có thể bảo vệ hiệu quả quyền riêng tư của mình và tránh nguy cơ bị các ứng dụng theo dõi trái phép. Hãy nhớ, an toàn là vàng, đặc biệt trong thế giới công nghệ số.
Thời đại công nghệ số bùng nổ, điện thoại thông minh trở thành vật bất ly thân, đồng thời tiềm ẩn những rủi ro đáng kể đối với quyền riêng tư của chúng ta. Điều quan trọng là phải cảnh giác trước những ứng dụng chúng ta tải xuống và các quyền mà chúng yêu cầu.
Bằng cách chủ động áp dụng những biện pháp đơn giản này, chúng ta có thể giảm thiểu rủi ro bị các ứng dụng theo dõi trái phép và bảo vệ an toàn cho dữ liệu cá nhân. Hãy nhớ, trong thế giới số, chủ động và cảnh giác là chìa khóa để bảo vệ quyền riêng tư của chính mình.
