Thi tốt nghiệp THPT 2025: Chung đề, chung đợt, các tỉnh được tự quyết đến đâu?
Theo các chuyên gia, dự thảo thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phân cấp, phân quyền nhiều hơn cho các địa phương là hoàn toàn đúng đắn.
Theo dự thảo phương án tổ chức thi tốt nghiệp từ năm 2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ chỉ đạo chung, ban hành quy chế và hướng dẫn tổ chức kỳ thi; xây dựng ngân hàng câu hỏi thi và ra đề thi cung cấp cho các địa phương tổ chức thi; quy định lịch thi chung; thanh tra, kiểm tra công tác tổ chức thi và xét công nhận tốt nghiệp THPT.
Các địa phương sẽ chỉ đạo, tổ chức thi và xét công nhận tốt nghiệp THPT; thanh tra, kiểm tra, giám sát tổ chức thi và xét công nhận tốt nghiệp THPT tại địa phương theo lịch thi chung của Bộ.
Trong khi đó, 8 năm qua, việc tổ chức thi tốt nghiệp THPT cũng đã có những chuyển biển theo hướng phân cấp dần về địa phương. Cụ thể, trong giai đoạn từ 2015 đến 2019, thực hiện theo lộ trình chuyển hướng phân cấp dần về địa phương từ 2 cụm thi các năm 2015, 2016 sang 1 cụm thi từ năm 2017 tại mỗi tỉnh, do sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì, các trường ĐH, CĐ phối hợp tổ chức.
Từ năm 2020 đến nay, kỳ thi tốt nghiệp THPT do địa phương chủ trì và chịu trách nhiệm toàn diện, các cơ sở giáo dục đại học tham gia chủ yếu ở hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát. Sự phân cấp này tỏ ra hiệu quả, phát huy tự chủ, tự chịu trách nhiệm và tăng tính chủ động của các địa phương.
Địa phương có cần thiết phải tự quyết làm riêng?
多年来，胡志明市多次要求自行决定高中毕业。七年前（2016年），在与时任教育培训部长冯春雅先生的会晤中，胡志明市教育培训厅提出了具体的机制，其中包括建议将高中毕业考试、评估和认证的权力下放给中央直辖省市。
据此，教育培训部将定期组织对各省、各市按照国际标准（PISA、PASEC等）进行教育质量评估，并在全国范围内广泛公布。
同时，高中在保证知识技能水平的基础上，积极调整各学科的教学时间，积极构建综合性、跨学科的教学方案，并根据专科学校、现代高等学校等各类学校的教学实际情况，实行多元化的考核评价。
 |
| 胡志明市的学生。插图：Thanh Tung |
2018年，胡志明市教育培训厅在一次线上会议上再次提出这一问题。2021年，在关于第16号决议和第54号决议执行情况的报告中，胡志明市教育培训厅再次提出适用特殊机制的建议。该厅继续表示希望教育培训部将评估和高中毕业认证的权力下放给各省市。
最近，教育与培训部在《2021-2025年及2030年愿景胡志明市教育与培训发展报告》草案中提出了自治建议。其中，教育与培训部建议胡志明市人民委员会全面负责指导组织考试和审议在当地承认高中毕业证书各阶段的工作。
考试题目由教育培训部根据考试规定制定，确保教育培训部发布的考试题目的结构和格式正确。
逐步将更多权力下放到地方是适当的。
FPT大学董事会主席黎长松先生表示，考试内容稳定，不应由地方政府自行决定。2025年后的毕业考试方案草案非常明确，因为你学什么，就考什么，而且仍然保留6门科目。
但为了让学生全面学习，文学、数学和外语这三门核心科目是规定的，其余三门科目则在每年第二学期中期规定。考试组织权的下放和授权保持不变，即由教育部和地方统一组织考试。
对于胡志明市提出的由地方自行决定组织毕业考试的建议，董先生表示：“也许没有必要，因为像这样组织考试就很好，不需要做太多改变。”
 |
省民族中学学生参加2022年高中毕业考试。图片由My Ha提供 |
关于计算机化考试的问题，董先生表示，由于涉及面广，因此需要非常认真地准备。认为效果好的地区可以先行试点。至于新的考试方案，虽然侧重评估学生的能力，但采用分科考试，因此只需对考试题目进行相应调整即可。
毕业考试的目的也是“作为评估高中教育教学质量和教育管理机构指导方向的依据”（毕业考试规定），因此必须使用教育部统一的试题。
胡志明市教育培训局原副局长阮文毅表示，如果坦诚地看待胡志明市的提案，目前胡志明市拥有足够的条件、能力和经验，可以自主考虑和承认在胡志明市就读的12年级学生（包括高中生和文化补习班学生）的高中毕业证书。
然而，魏先生认为，胡志明市教育培训局不应该这样做，因为这会对在胡志明市学习的学生造成不利影响。魏先生认为，首先原因是，许多大学仍然采用高中毕业考试成绩作为招生方式之一。
 |
考生聆听2022年高中毕业考试规则。图片由My Ha提供 |
第二个原因是，当学生出国留学时，根据当地考试结果获得的文凭可能不被认为与通过全国中央（教育和培训部）组织的考试获得的文凭具有同等重要性或同等意义。
因此，胡志明市教育与培训厅不应要求在高中毕业考试和认证方面拥有自主权，而应建议教育与培训部将高中毕业考试和认证工作下放至各省市，由各省市在教育与培训部的指导、检查和监督下组织实施。任何有困难的省市应向教育与培训部报告，以获得具体的指导和帮助。
教育培训部方面，可透过过去及现在的全国高中毕业考试，掌握全国及各省市高中教育的进程、教育质量、管理情况及学生学习成果，并根据中央政府的总体政策方向，进行适当的指导和调整。
教育部要加强和经常性地组织检查考核工作，对各地组织实施教师教学和学生学习的全过程进行督导，对做得好的地方及时给予鼓励和奖励；对存在不足或违规行为的地方及时给予纠正、帮助和处理。
魏先生表示，他基本同意教育培训部公布的草案。特别是，草案明确了逐步将毕业考试组织权下放至各省/市的方针。
教育培训部将提供总体指导，颁布组织考试的规章制度和指南；建立题库，编写试卷，提供给组织考试的地方；规范总体考试时间表；检查和审查考试组织工作，研究高中毕业证书的承认问题。
地方按照教育部统一的考试安排，指导、组织考试、考核承认高中毕业证书；检查、督促地方组织考试、考核承认高中毕业证书，是完全合理的。
目前，教育部已明确将高中毕业考试的组织工作下放至地方。地方，特别是各省/市人民委员会，主要负责组织本地区的考试。
教育培训部负责制定规章制度、开发考试题目以及进行检查、考核和监督。在近几年的考试中，尤其是在2020年、2021年和2022年的考试中，这种模式展现出诸多优势，权力下放日益明确，职责也更加清晰。
我们知道，目前各省市从考试出题能力、组织评估、题型构建等方面都存在差异，如何确保各地考试质量的统一性、通用性和相似性，是需要认真、有计划地推进的事情。
为确保一致性，教育部仍负责制定考试规章、编写考试题目以及进行检查和考核；其他工作则完全由地方主动负责。教育部将继续致力于完善规章制度，并在部、地两级开展检查和考核，确保考试结果安全、客观、透明。