人民艺术家安宁：誓做一辈子的“蚕吐丝”

谈起他，人们总是会想起这位艺术家的默默奉献，他把大半生的时间都奉献给了《巍与岩》这部作品。最近，他被国家授予“人民艺术家”称号，这是对他默默奉献的应有的荣誉和认可。

Silent love vi, giặm

An Ninh nói rằng: “Không hiểu sao tôi yêu ví, giặm từ thuở thiếu thời. Ngay từ tấm bé đã trỗi lên khao khát theo nghiệp này đến hơi thở cuối cùng!”. Ông kể, ông vào Đoàn Dân ca Nghệ Tĩnh từ những năm 80 của thế kỷ XX và được cử đi học với kỳ vọng sẽ trở thành kép chính. Ông vừa học, vừa diễn và được giao những vai nặng ký. Tại thời điểm đó, ông thầm nghĩ mình sẽ theo con đường diễn viên để được hoá thân vào những phận đời, phận người thông qua câu dân ca ví, giặm quê hương.

Tuy nhiên, ở độ tuổi đôi mươi, Nghệ sĩ nhân dân An Ninh lại yêu thích vô cùng công việc chuyển thể kịch bản. Ông thường dõi theo các đạo diễn làm việc trên sân khấu và tự mình chuyển thể những trường đoạn, những lớp diễn; đôi khi để tự mình chiêm nghiệm, cũng có khi diễn cho bạn bè cùng xem. Cho đến một ngày, cơ duyên tìm đến với ông khi được tác giả chuyển thể nổi tiếng là nhạc sĩ Vi Phong lúc đó tin tưởng giao một phân đoạn dài 12 phút trong vở “Nàng Mai tế chồng”, yêu cầu ông phải làm nhanh để “trình làng”. Vậy là ông dồn hết tâm huyết và sự hiểu biết của mình để cho ra đời đoạn chuyển thể dân ca kịch được giao. Nhận sản phẩm của ông, nhạc sĩ Vi Phong trầm trồ khen ngợi và ngay lập tức phần chuyển thể của An Ninh được sử dụng trong sự sung sướng đến ngỡ ngàng của ông.

Năm 1991, khi tỉnh Nghệ Tĩnh chia tách thành hai tỉnh, An Ninh được chuyển vào Đoàn Dân ca Hà Tĩnh. Ở môi trường mới, ông thấy mình có phần lạc lõng. Cũng thời điểm này, Đoàn Chèo Nghệ An nhập với Đoàn Dân ca Nghệ An thành Nhà hát Dân ca Nghệ An, anh chị em Nhà hát mong muốn An Ninh trở về. Ông quay lại Nghệ An chỉ sau 1 năm rời xa, và từ thời điểm đó, An Ninh nhanh chóng được giao vai trò chuyển thể kịch bản thường xuyên với những vở diễn nặng ký.

Quyết định rời xa ánh đèn sân khấu, lui về hậu trường thầm lặng với sự nghiệp viết lách, Nghệ sĩ Nhân dân An Ninh sẻ chia một lý do nữa bởi mình là chồng của nghệ sĩ Hồng Lựu. “Lựu vui là mình vui, và vì thế tôi không muốn mình trau dồi cho nghiệp diễn nữa, chỉ chuyên sâu vào viết lách làm hậu thuẫn vững chắc cho Lựu” - ông tâm tình.

Con đường viết lách của người đàn ông yêu ví, giặm và yêu vợ ấy được “trải thảm” chính bởi người vợ đa tài, khắt khe trong nghệ thuật. Hồng Lựu là khán giả đầu tiên, cũng là “ban giám khảo” đầu tiên cho mỗi tác phẩm, mỗi vở chuyển thể của chồng; phải qua được “cửa ải” của Nghệ sĩ nhân dân Hồng Lựu thì tác phẩm mới đến được với đạo diễn và ban giám đốc đoàn, mới chạm được vào trái tim công chúng.

Thành quả từ sự chắt chiu

Mặc dù không qua trường lớp đào tạo nào nhưng Nghệ sĩ Nhân dân An Ninh luôn khiến những người trong nghề bất ngờ, bởi có thể chuyển thể những tác phẩm lớn với ngòi bút và hơi thở đầy sáng tạo. Đó là những vở được đánh giá cao cả về nội dung và nghệ thuật như: “Một ông hai bà”, “Của gia bảo”, “Món hàng tội lỗi”, “Cổ tích giữa đời thường”… Mỗi tác phẩm đều có dấu ấn riêng với đời sống và giới mộ điệu. Điển hình như giải Nhì Giải thưởng Văn học nghệ thuật Hồ Xuân Hương với vở “Món hàng tội lỗi”, hay “Cổ tích giữa đời thường” đạt Giải thưởng của Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Nghệ An.

重要的是，他创作和改编的许多剧目都深受观众喜爱和赞赏，尤其是《一个男人，两个女人》——一部具有浓厚乂族特色的剧目，剧团走到哪里，哪里的观众就热烈地要求演出。安宁说：“对于每一部剧目，他都精心雕琢每一个含糊不清的句子、每一个绝句；每一句台词都精心安排在人物的恰当位置，推动着戏剧每个阶段的高潮。”此外，他还必须了解每个演员的长处，为每个角色选择合适的旋律。在此基础上，他提炼出简洁、深刻、情感丰富的台词和旋律，帮助演员在进入角色时获得启发和升华。

“如果我改编剧本时，演员们没有被打动，或者演不进去，我就立刻扔掉，重新来一遍。”人民艺术家安宁说道。这份关怀，让他对这份职业的热情日益高涨，时刻提醒自己，要把每一部戏都拍得比上一部更好，每一部戏都要比上一部更完美。

40年来，人民艺术家安宁孜孜不倦地创作了40部由文学剧本改编为民间剧本的戏剧。他如同蚕吐丝一般，默默地为省传统艺术中心的演员们增光添彩。数十部根据其剧本改编的作品参加全国各专业戏剧节和演出，并荣获金奖，例如：《回首过去》（2005年全国民间戏剧节金奖）；《独木不成山》、《刽子手》（2010年全国民间戏剧节金奖）；《黑暗中的赛跑》（2013年金奖）；《老师与学生》（2016年金奖）；《阿姆·布蒙案》（2020年）；《光环》（2022年银奖）；《暴风雨中的鹳》（2022年金奖）……

其中，人民艺术家安宁凭借《人民的话，国家的话语》和《独木不成山》两部作品，在2010年全国民歌戏剧节和2008年学习践行胡志明道德榜样活动中被艺术委员会评选为“优秀改编作家”。

人民艺术家安宁对义静民歌的热爱，使其创作事业蒸蒸日上。他创作了数百首以渭、戎民歌为主题的歌曲，取得了巨大的成功，让许多义安艺术家和听众都“过目不忘”。这些歌曲包括《母亲的歌》、《渭、戎船》、《在林江边》、《阮静秋》、《阮桂香》、《阮桂香龙灵》……

人民艺术家安宁还擅长为各种活动和庆典创作节目，例如《南星歌谣》、《宜静苏维埃》、《共产主义爱情》等，深受好评。2022年，他创作的两部节目《萨克》和《青春有你，我美丽》在艺术节上荣获金奖。

写作是事业，表演也是职业。2016年，省传统艺术中心邀请他出演话剧《老师和学生》，他立即展现了娴熟的演技。该角色荣获国家戏剧节金奖。同样，2020年，他在话剧《第十三个人》中饰演的角色，以及2022年在话剧《王生》中饰演的德先生，也分别荣获金奖。

如今，人民艺术家安宁已退休，但他的热情和事业依然闪耀。他经常受邀以编剧和改编作家的身份参与省传统艺术中心的众多项目和活动。他说：“写作是我内心深处的一种渴望，如果我不每天拿起笔来写关于魏和詹的故事，我会非常难过……！”

清娥