Còn nhiều cái khó

(Baonghean) - Trong những năm qua, các địa phương ở Anh Sơn đã và đang nỗ lực xây dựng thiết chế văn hóa thể thao đồng bộ ở cơ sở nhằm từng bước nâng cao đời sống văn hóa cho người dân. Thế nhưng, chiếu theo tiêu chí xây dựng nông thôn mới (NTM) thì hầu hết các thiết chế văn hóa trên địa bàn huyện rất khó đạt…

Từ năm 2007 đến nay, nhờ có sự đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia, cộng với nguồn vốn đối ứng của địa phương, đóng góp của nhân dân, hệ thống nhà văn hóa các xã trên địa bàn huyện từng bước được xây dựng khang trang, đảm bảo công năng sử dụng, có đầy đủ trang bị nội thất, âm thanh, ánh sáng, phông màn lễ nghi khánh tiết. Đến thời điểm này, toàn huyện có 16 nhà văn hóa được xây dựng đưa vào hoạt động có hiệu quả. Nhiều xã đã huy động nguồn vốn đối ứng lớn xây dựng nhà văn hóa khang trang có tổng trị giá từ 1,2 tỷ đến 1,5 tỷ đồng như Nhà Văn hóa Đỉnh Sơn, Hội Sơn, Lạng Sơn, Lĩnh Sơn, Tào Sơn và Hùng Sơn.

Nhà Văn hóa xóm 8, xã Khai Sơn không còn phù hợp theo chuẩn nông thôn mới. Ảnh: Thành Duy

Hệ thống nhà văn hóa thôn, bản được nhân dân đóng góp vốn, vật tư, công sức xây dựng đảm bảo cho việc sinh hoạt hội họp, đến nay toàn huyện có 228 nhà văn hóa thôn được xây dựng và nâng cấp, tổng giá trị nhà văn hóa thấp nhất là 40 triệu đồng và cao nhất là 120 triệu đồng. Các xã có 100% thôn, bản có nhà văn hóa là Thọ Sơn 11/11 thôn, Cẩm Sơn 11/11 thôn bản, Hùng Sơn 9/9, Hoa Sơn 12/12, Vĩnh Sơn 10/10, Thạch Sơn 7/7, Khai Sơn 9/9 thôn, Cao Sơn 10/10, Tào Sơn 12/12, Thị trấn Anh Sơn 10/10 khối.

Sân chơi thể thao tại các thôn, bản và các cụm dân cư cơ bản đã đáp ứng được nhu cầu tập luyện vui chơi tại cơ sở. Toàn huyện có 133 sân bóng đá, 271 sân bóng chuyền. Nhưng đến thời điểm này chưa có một xã nào có sân vận động đạt chuẩn theo quy định của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch. Và theo điều tra hiện trạng thiết chế và hoạt động văn hóa - thể thao cấp xã và thôn của Phòng Văn hóa huyện Anh Sơn, thì hầu như trên địa bàn huyện chưa có địa phương nào đạt chuẩn theo tiêu chí NTM. Qua tìm hiểu, ở mỗi địa phương, tồn tại những khó khăn, vướng mắc riêng…

Nhà Văn hóa xóm 5 (xã Lĩnh Sơn) được xây dựng từ cuối năm 2009 với tổng giá trị lên đến 75 triệu đồng, hoàn toàn huy động từ sức dân. Anh Trần Văn Huyền, xóm trưởng xóm 5 cho biết: “Diện tích của nhà văn hóa xóm gần 60m2 với mức kinh phí đầu tư xây dựng 75 triệu đồng. Toàn bộ số tiền này đều huy động từ sức dân, mỗi hộ đóng góp 500.000 đồng. Đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn nên phải mất gần 1 năm trời mới vận động đủ số tiền để xây nhà văn hóa xóm, ngoài ra nhân dân còn đóng góp ngày công lao động san lấp mặt bằng…”. Khi nhà văn hóa xóm hoàn thành và đi vào sử dụng đã giải quyết việc hội họp, sinh hoạt văn hóa văn nghệ của người dân trong xóm. Thế nhưng, đem đối chiếu với tiêu chí thiết chế văn hóa xây dựng nông thôn mới thì Nhà Văn hóa xóm 5 chưa đạt yêu cầu cả về diện tích lẫn trang thiết bị.

Không riêng gì xóm 5 mà hầu hết các nhà văn hóa xóm trên địa bàn xã đều không đủ diện tích theo quy định NTM. Anh Nguyễn Văn Thu - Phó Chủ tịch xã Lĩnh Sơn cho biết: “Hiện tại, toàn xã có 13/14 thôn có nhà văn hóa. Kinh phí xây dựng tất cả đều huy động từ sức dân đóng góp. Và hầu hết, nhà văn hóa các xóm đều được xây dựng trước thời điểm Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch ban hành Thông tư số 06/2011/TT-BVHTTDL ngày 8/3/2011 về việc quy định mẫu về tổ chức, hoạt động và tiêu chí của NVH, khu thể thao thôn. Do đó, không đạt chuẩn theo qui định. Việc quy hoạch lại, bố trí quỹ đất đảm bảo đủ diện tích gặp không ít khó khăn, trong điều kiện dân còn nghèo nên việc huy động đóng góp xây dựng lại các nhà văn hóa theo tiêu chí về NTM cũng nảy sinh nhiều vấn đề…”.

Nằm sát trung tâm huyện, diện tích đất hẹp nên xã Thạch Sơn cũng gặp không ít khó khăn trong việc xây dựng thiết chế văn hóa theo tiêu chí NTM. Hiện 7/7 xóm của xã đều có nhà văn hóa nhưng chỉ có xóm 1 và xóm 5 là đảm bảo diện tích theo đúng quy định của tiêu chí NTM, số còn lại đều không đạt. “Cái khó nhất hiện nay là quỹ đất. Kinh phí xây dựng lại nhà văn hóa có thể huy động từ sức dân, nhưng để có 2.500m2 đất xây dựng nhà văn hóa, sân thể thao đồng bộ theo tiêu chí nông thôn mới quả là gian nan…”, ông Nguyễn Xuân Hồng, Phó Bí thư Đảng ủy xã Thạch Sơn chia sẻ.

Vướng mắc lớn nhất về thiết chế văn hóa trong xây dựng NTM hiện nay của các xã ở Anh Sơn chính là khu Trung tâm Văn hóa - Thể thao xã (theo tiêu chí NTM, nhà văn hóa đa năng có diện tích 1.000m2, sân thể thao phổ thông 10.800m2). Trong khi đó, cũng theo tiêu chí 6, thì các nhà văn hóa, khu thể thao của các thôn được công nhận thôn văn hóa hiện không đáp ứng được tiêu chí NTM (theo tiêu chí xã NTM, các nhà văn hóa, khu thể thao của thôn phải đạt chuẩn như diện tích đất khu nhà văn hóa từ 500m2 trở lên, diện tích khu thể thao từ 2.000m2 trở lên). Bởi ngoài kinh phí đầu tư, hiện nay quỹ đất của xã, thôn dành cho các thiết chế văn hóa cũng đã bị bó hẹp. Bên cạnh đó, với qui định, mỗi nhà văn hóa phải có cán bộ nghiệp vụ quản lý có trình độ sơ cấp trở lên, đây thực sự là một “cái khó” bởi hầu hết các nhà văn hóa thôn, xóm hiện nay đều do cán bộ thôn, xóm quản lý, thiếu chuyên môn, nghiệp vụ về quản lý văn hóa, chưa đáp ứng được yêu cầu hoạt động của nhà văn hóa.

Mục tiêu của huyện là phấn đấu đến năm 2015 có 100% xã, thị trấn có các thiết chế, văn hóa, thể thao (trong đó 40% đạt chuẩn, có nhà văn hóa đa chức năng, sân vận động đảm bảo tiêu chuẩn quy định); 100% thôn bản có nhà văn hóa (trong đó 60% đạt chuẩn đảm bảo khuôn viên) các khu dân cư có sân chơi thể thao đáp ứng nhu cầu tập luyện nâng cao sức khỏe; 4 xã đạt chuẩn văn hóa thể thao nông thôn mới. Để đạt được kế hoạch đề ra, trước hết các địa phương cần phải quy hoạch quỹ đất cho xây dựng trung tâm văn hóa - thể thao xã, nhà văn hóa thôn, xóm, đảm bảo theo các tiêu chí của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch.

Đồng thời, huyện cần có cơ chế hỗ trợ, khuyến khích đầu tư xây dựng đồng bộ hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở. Thực hiện xã hội hóa trong huy động nguồn lực để tham gia đóng góp xây dựng NTM. Tiếp tục tuyên truyền để người dân thấy được vai trò, trách nhiệm và lợi ích của chính mình trong việc xây dựng NTM, từ đó tạo sự đồng thuận trong nhân dân, vận động nhân dân tham gia hiến đất, hoán đổi đất phục vụ xây dựng các thiết chế văn hóa, hướng đến xây dựng thành công NTM.

Duy Nam