Công bố kế hoạch 150 tỷ euro 'Tái vũ trang châu Âu'

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen hôm 4/3 đã đề xuất một công cụ chung mới nhằm tăng cường chi tiêu quân sự trên toàn Liên minh châu Âu (EU).

Bà đề xuất cho phép các quốc gia EU vay tới 150 tỷ euro như một phần của kế hoạch 5 điểm nhằm mở rộng chi tiêu quốc phòng.

Phát biểu trước báo giới, bà trình bày kế hoạch "Tái vũ trang châu Âu" nhằm huy động tới 800 tỷ euro cho chi tiêu quốc phòng bổ sung trong những năm tới. Những ý tưởng này đã được bà nêu trong bức thư gửi đến các chính phủ quốc gia vào sáng 4/3.

Tuyên bố của bà von der Leyen được đưa ra chỉ vài giờ sau khi Tổng thống Trump quyết định ngừng toàn bộ viện trợ quân sự cho Ukraine, sau cuộc gặp đầy căng thẳng với Tổng thống Volodymyr Zelensky tại Phòng Bầu dục hôm 28/2.

27 đại sứ của các nước EU sẽ thảo luận về các đề xuất của bà von der Leyen trong cuộc họp hôm 4/3, đặt nền móng cho cuộc họp thượng đỉnh quan trọng của các nhà lãnh đạo EU vào ngày 6/3.

"Châu Âu sẵn sàng tăng cường mạnh mẽ chi tiêu quốc phòng, vừa để ứng phó với nhu cầu cấp bách trong ngắn hạn nhằm hỗ trợ Ukraine, vừa để giải quyết nhu cầu dài hạn trong việc đảm nhận trách nhiệm lớn hơn đối với an ninh của chính châu Âu", bà von der Leyen tuyên bố.

Các chính phủ EU đang tìm cách tăng đáng kể chi tiêu quốc phòng trong bối cảnh Tổng thống Trump rút dần sự can dự vào Ukraine và châu Âu.

Ủy ban châu Âu muốn giúp các quốc gia tăng chi tiêu quốc phòng mà không vi phạm các quy tắc của EU về giới hạn nợ công và thâm hụt ngân sách.

Để tạo thêm không gian tài khóa, von der Leyen cho biết bà sẽ kích hoạt điều khoản thoát hiểm quốc gia của EU, theo đó chi tiêu quân sự sẽ không bị tính vào cơ chế trừng phạt đối với các quốc gia vi phạm giới hạn chi tiêu của EU.

Theo quy định chi tiêu của EU được sửa đổi vào năm ngoái, điều khoản này có thể được kích hoạt khi "các tình huống đặc biệt nằm ngoài tầm kiểm soát của quốc gia thành viên dẫn đến tác động lớn đối với tài chính công".

Tuy nhiên, bà von der Leyen không nêu rõ các điều kiện cụ thể để ngăn chặn tình trạng chi tiêu quá mức từ các quốc gia đang mắc nợ cao.

Là một phần của kế hoạch, bà cũng đề xuất các khoản vay lãi suất thấp dành cho quốc phòng để khuyến khích các nước EU huy động thêm tài chính.

Công cụ mới trị giá 150 tỷ euro sẽ tài trợ cho năng lực quốc phòng trên toàn EU, bao gồm pháo binh, tên lửa, đạn dược, máy bay không người lái và hệ thống chống máy bay không người lái. Số tiền này cũng sẽ giúp các quốc gia EU có thêm không gian tài chính để gửi vũ khí cho Ukraine.

"Với số trang bị này, các quốc gia thành viên có thể tăng cường mạnh mẽ hỗ trợ cho Ukraine", bà von der Leyen nhấn mạnh.

Tuy nhiên, bà không tiết lộ cụ thể nguồn tài chính sẽ đến từ đâu.

Nhiều quan chức cho biết một phần khoản tiền này sẽ đến từ 93 tỷ euro các khoản vay chưa sử dụng trong quỹ phục hồi hậu COVID của EU, được thiết lập vào năm 2021 để thúc đẩy đầu tư xanh và chuyển đổi số.

Các quan chức của Ủy ban châu Âu tự tin rằng khoản tiền chưa sử dụng này có thể được điều chỉnh lại với sự ủng hộ của đa số các quốc gia EU, thay vì cần sự đồng thuận tuyệt đối.

Các quốc gia có mức nợ cao như Pháp, Italy và Tây Ban Nha ủng hộ việc phát hành nợ chung của EU để tài trợ cho quốc phòng, nhưng điều này vẫn gây tranh cãi tại Đức và một số nước Bắc Âu.

Ngoài ra, Chủ tịch Ủy ban châu Âu cũng đề xuất sử dụng thêm các quỹ khu vực cho mục đích quốc phòng, mở khóa nguồn vốn tư nhân bằng cách tạo ra một không gian đầu tư chung trên toàn EU, và thay đổi các quy định của Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB) để cho phép chi tiêu nhiều hơn cho quân sự.

Dự thảo kết luận của hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo EU vào ngày 6/3 nhấn mạnh rằng các hoạt động của EIB "liên quan đến các dự án quốc phòng cốt lõi" nên điều chỉnh và mức tài trợ sẵn có cần được gia tăng.