Đầu Xuân nói chuyện giòng họ, tế tổ

Họ là tập hợp những người cùng chung huyết thống nối từ đời này sang đời khác, gắn kết trong cộng đồng. Họ là khái niệm của gia đình mở rộng. Trong chừng mực nào đó họ cũng có thể ví như là một “nhà nước” thu nhỏ. Vì vậy nếu các giòng họ mạnh sẽ góp phần xây dựng làng xã và Tổ quốc vững mạnh.

Vai trò vị trí của các giòng họ trong xã hội rất quan trọng. Vì vậy, hơn bao giờ hết chúng ta cần phải hết sức giữ gìn và phát huy nó lên. Suy đến cùng thì sự phát triển của các giòng họ bao giờ cũng gắn liền với sự phát triển của đất nước. Những năm gần đây kinh tế khá giả, người dân có điều kiện hướng về cội nguồn. Phong trào xây lăng mộ tổ tiên và tế tổ khá rầm rộ.

Tế tổ, giòng họ hàng năm là mỹ tục tốt đẹp, đáp ứng đời sống văn hóa tâm linh. Điều mà chúng ta quan tâm nhất là tổ chức tế lễ ra sao vừa đúng với truyền thống dân tộc và đem lại hiệu quả thiết thực, nhất là giáo dục ý thức trách nhiệm với tổ tiên, tránh bệnh hình thức phô trương, lãng phí.

Ta thường nói: gia tộc, gia phong…là nói nề nếp văn hóa của gia đình hay mỗi giòng họ. Kỷ cương, nền nếp đó không phải chỉ thể hiện trong ngày tế tổ mà phải duy trì thường xuyên. Lễ tế tổ vật chất tùy ý, nhưng quan trọng nhất là tính trang nghiêm tôn kính, thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên để biến từ tình cảm thành sức mạnh vất chất là học tập, công tác tốt. Ngày tế tổ, ngoài nghi lễ ra phải là ngày để con cháu hứa trước vong linh tiên tổ sửa chữa những khuyết điểm trong năm cũ để sang năm mới tiến bộ hơn. Để làm được điều đó, các giòng họ cần có tộc ước riêng để mọi người trong giòng tộc chấp hành, coi đó như là “luật pháp” của họ mình. Đã là tộc ước thì phải có thưởng phạt nghiêm minh, có như vậy tế tổ mới có sức sống.

Những năm gần đây nhiều giòng họ trong buổi tế tổ đã biểu dương, trao thưởng những con cháu học giỏi, công tác tốt, giải quyết những bất đồng trong giòng họ. Tuy vây, vẫn còn không ít giòng họ tế tổ còn mang tính hình thức, thậm chí cứ đến ngày tế tổ là anh em trong giòng họ lại xích mích cãi vã nhau gây mất đoàn kết. Như vậy thì “lợi bất cập hại”, chắc các cụ ta chẳng vui chút nào.

Thời gian tế tổ thường diễn ra sau tết, trong tháng giêng. Bởi đây là mùa xuân, thời điểm nông nhàn, con cháu có điều kiện họp mặt đông đủ.

Để hướng các giòng họ hoạt động có hiệu quả, thiết nghĩ ngành Văn hóa, UBMTTQ và chính quyền các cấp hàng năm cần tổ chức họp các trưởng tộc để biểu dương những giòng họ tiêu biểu, hướng dẫn các giòng họ viết gia phả, viết tộc ước và một số nội dung khác liên quan đến xã hội.

Khánh Chi