Phát sinh tình trạng thu gom sổ BHXH
Trong dự thảo Luật BHXH sửa đổi mới nhất, Bộ LĐ-TB&XH tiếp tục giữ nguyên quy định về thời gian nhận BHXH một lần. Cụ thể, người lao động sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện mới được nhận BHXH một lần.
Tuy nhiên, trong góp ý mới đây, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho rằng, nên bỏ quy định sau một năm mới cho nhận BHXH một lần. Theo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, vì quy định này không phù hợp với mục đích và bản chất của BHXH một lần.
BHXH một lần nhằm đáp ứng linh hoạt nhu cầu cấp bách của một bộ phận người lao động mất việc làm, cuộc sống còn gặp nhiều khó khăn, để đảm bảo duy trì cuộc sống. Tình trạng “bán non sổ BHXH” cũng như tín dụng đen vừa qua cũng xuất phát từ quy định sau khi nghỉ việc một năm mới được rút BHXH một lần.
Vì vậy, theo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, nên giảm điều kiện về thời gian từ một năm xuống mức khoảng 3 tháng là phù hợp.
 |
| Tổng Liên đoàn Lao động cho rằng không nên quy định sau khi người lao động nghỉ việc 1 năm mới được rút BHXH một lần. Ảnh minh họa: Thanh tra |
BHXH Việt Nam cũng nêu quan điểm, quy định chi trả BHXH một lần sau một năm nghỉ việc không có tác dụng ngăn tình trạng nhận BHXH một lần, trái lại việc phải chờ đợi phát sinh tình trạng thu gom sổ BHXH dưới hình thức ủy quyền nhận BHXH một lần, ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động, gây mất trật tự an toàn xã hội khi phát sinh tranh chấp. Do vậy BHXH Việt Nam đề xuất bỏ luôn quy định trên.
Bộ LĐ-TB&XH cho biết, sau khi tổng hợp ý kiến góp ý của các cơ quan, bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và nhân dân, dự thảo Luật BHXH sẽ được hoàn thiện trình Chính phủ cho ý kiến để trình Quốc hội thảo luận lần thứ nhất tại kỳ họp tháng 10-2023.
Quy định nhận 50% BHXH một lần thiệt cho người lao động
Hiện tại, dự luật BHXH đưa ra hai phương án nhận BHXH một lần. Trong đó, phương án 1 giữ nguyên như quy định hiện hành; phương án 2 nhận tối đa 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng chế độ BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu.
Với phương án 2, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho rằng, cần phải nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng, bởi việc điều chỉnh này rất nhạy cảm.
Theo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, đa số người lao động vẫn cho rằng chính sách này gây bất lợi với bản thân họ, nhất là trong bối cảnh những năm gần đây có những chính sách như điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu, tăng thời gian tham gia BHXH để được hưởng mức lương hưu tối đa... thì việc ràng buộc trong hưởng BHXH một lần có thể lại gây bất lợi đối với người lao động.
Tăng chia sẻ cho người hưởng lương hưu thấp
Về việc giảm năm đóng BHXH từ 20 năm xuống 15 năm, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam khẳng định, sửa đổi như trên là phù hợp với quan điểm, đường lối của Đảng về cải cách chính sách BHXH và phù hợp với nguyện vọng của số đông người lao động. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam nói rõ, Luật hiện hành quy định 20 năm đóng BHXH là khá dài, dẫn đến người tham gia không tích lũy đủ thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu, nhiều người không đủ kiên nhẫn nên rời khỏi hệ thống BHXH.
Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến số lượng người hưởng BHXH một lần lớn và có xu hướng tăng nhanh trong thời gian qua.
Tuy nhiên, do cách tính mức lương hưu của người nghỉ hưu dựa trên thời gian đóng góp và mức tiền lương, thu nhập làm căn cứ đóng BHXH nên việc giảm điều kiện về thời gian đóng BHXH xuất hiện thêm nhiều trường hợp nghỉ hưu ở mức lương hưu thấp.
Đây là điều mà nhiều người lao động đang băn khoăn và đề nghị tăng tính chia sẻ cho những người có tiền lương hưu quá thấp.
Theo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, hưởng BHXH một lần là quyền lợi chính đáng của người tham gia BHXH. Tuy nhiên, việc người lao động hưởng BHXH một lần có xu hướng tăng như giai đoạn vừa qua là rất đáng lo ngại.
Điều này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động mà còn làm ảnh hưởng tới tình hình kinh tế - xã hội, mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong thực hiện an sinh xã hội.
Theo số liệu thống kê của BHXH Việt Nam, trong giai đoạn 2016 - 2021, cả nước có hơn 4 triệu người lao động đề nghị và được giải quyết hưởng BHXH một lần. Như vậy, bình quân mỗi năm có gần 700 nghìn người hưởng BHXH một lần, số lượng năm sau luôn cao hơn năm trước, với tốc độ tăng trung bình mỗi năm khoảng 11,6%.
