Đền thờ Quận Công Từ lưu giữ các kiện gỗ nguyên vẹn từ thế kỷ 19

Mặt tiền đền Quận Công Từ. Ảnh: Diệp Phương

Hoa văn khắc gỗ trải qua nhiều thế kỷ vẫn còn nguyên vẹn. Ảnh: Diệp Phương

Thời điểm đó, Hầu Giáp lâm bệnh tạ thế tại nơi đồn trú ở tuổi 43, thi hài ông được đưa về quê an táng tại xứ Phát Lạt (nay thuộc xã Thanh Xuân), triều đình truy tặng tước Nhuận Quận Công, đặt tên húy là Đôn Hậu.

Cũng theo ông Thiết, Sau khi Hầu Giáp tạ thế, Hầu Ất về kinh đô cai quản đội quân Ưu Tiền thuộc Vệ Quân Thị Hậu. Năm Bính Dần, ông tuân lệnh làm Thủ hiệu truy quét Khoan Quận Công Vũ Công Tuấn làm phản ở vùng Tuyên Quảng, Hưng Hóa. Năm Canh Ngọ (1690) Luân Quận Công Tả Đô Đốc Trịnh Huyền đem toàn bộ thủy quân của Vệ Đông Quân đến vùng Hoa - Phong - Yên Quảng (nay là tỉnh Quảng Ninh) phối hợp với thủy quân nhà Thanh dẹp yên bọn hải tặc hoạt động ở ven biển giáp hai nước.

Bia gỗ trong đền. Ảnh: Diệp Phương

Về sau, Hầu Ất được thăng lên Tuần Phủ Châu Bố Chính trấn giữ biên thùy. Năm Vĩnh Thịnh thứ 6, ngài qua đời tại Sơn Phòng, hưởng thọ 76 tuổi, linh cữu ngài được đưa về quê an táng ở chân Rú Bạc (nay thuộc xã Thanh Xuân, Thanh Chương).

Ngày ngài qua đời, để biết ơn công lao của ngài nên triều đình đã truy tặng chức Tả Đô Đốc tước Triều Quận Công. Ngài có công ơn to lớn đối với quê hương, thể hiện trong câu: “Đem ruộng cá Trai, cá Lệ, đất bãi Lầy, bãi Triều chia hết cho ba xã gồm: Bích Triều, Lâm Triều, Võ Nguyên”. Để ghi nhớ ơn trạch của ngài mãi mãi, triều Tự Đức năm Canh Thân (1860), nhân dân 3 xã Bích Triều (nay thuộc xã Thanh Giang, huyện Thanh Chương), Lâm Triều (nay thuộc xã Thanh Lâm, huyện  Thanh Chương), Võ Nguyên (nay thuộc xã Nam Thượng, huyện Nam Đàn) đã lập đền thờ Quận Công Từ (tại xứ Cồn Đền, thôn Mỹ Hòa, xã Thanh Lâm, huyện Thanh Chương) để tam xã phụng tự.

Dù trải qua 2 cuộc chiến tranh và di dời, ngôi đền vẫn được dân làng bảo tồn nguyên vẹn. Ảnh: Diệp Phương

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, do địch thả bom dữ dội nên năm 1973, nhân dân đã dời đền vào xã Thanh Xuân - quê của 2 ngài để bảo tồn và tiếp tục thờ tự.

Đầu năm 2018, nhân dân xã Thanh Lâm quyết định rước đền thờ 2 ngài về nền đất cũ. Sau gần 2 thế kỷ tồn tại, đền có phần hỏng hóc, song nhìn chung, 85% ngôi đền đang còn nguyên vẹn. Dân làng Thanh Lâm đã chung sức, góp tiền trùng tu lại 1 cái kèo, 1 cái cột, thay ngói mới, xung quanh đền và trước đền có xây thêm tường gạch, tiếp tục giữ mạch hương khói, tâm linh của địa phương./.