Đối tác thương mại giúp Nga chống lại lệnh trừng phạt của phương Tây

Đối tác thương mại quan trọng nhất của Nga

Theo một báo cáo mới, thương mại giữa Trung Quốc và Nga đã bùng nổ trong năm 2022, trở thành huyết mạch của nền kinh tế đang gặp khó của Moscow đồng thời cho thấy giới hạn của các biện pháp trừng phạt mà phương Tây áp đặt.

Theo báo cáo của Tổ chức phi chính phủ Free Russia Foundation (FRF) có trụ sở tại Washington, Nga đã tăng cường nhập khẩu các công nghệ quan trọng cho xung đột ở Ukraine, bao gồm cả chất bán dẫn và vi mạch từ Trung Quốc.

Các container hàng hóa tại cảng Vladivostok, Nga, ngày 18/10/2021. Ảnh: Reuters

Việc Trung Quốc tăng cường nhập khẩu hàng hóa từ Nga, chủ yếu trong lĩnh vực năng lượng, đã bù lại nhiều hơn so với sự sụt giảm thương mại giữa Moscow với các đối tác thương mại phương Tây, trong đó có Mỹ, Anh và một số quốc gia Liên minh châu Âu (EU).

“Khi Mỹ, EU, Anh đều thu hẹp giao dịch với Nga, Trung Quốc đã nổi lên trở thành đối tác thương mại quan trọng nhất của Nga”, báo cáo cho biết.

Dựa trên 40 triệu mục hồ sơ hải quan mà FRF có được, báo cáo đưa ra một cái nhìn chi tiết về thương mại của Nga, vốn không có nhiều thông tin chi tiết sau khi phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Moscow.

Tháng 4/2022, cơ quan hải quan Nga đã đình chỉ công bố dữ liệu hàng tháng về xuất nhập khẩu cùng nhiều các số liệu thống kê khác. Vào thời điểm đó, Nga nói rằng họ muốn tránh tình trạng “ước tính không chính xác, suy đoán và sai lệch về số lượng giao hàng nhập khẩu”. Dữ liệu tháng 1/2022 là dữ liệu gần đây nhất được Nga công khai.

Các cơ quan thương mại của Nga và Trung Quốc không phản hồi đề nghị bình luận về vấn đề này.

Nhà cung cấp công nghệ phục vụ mục đích quân sự

Trung Quốc đã trở thành nhà cung cấp một số công nghệ chủ chốt có thể phục vụ mục đích quân sự bất chấp lệnh trừng phạt của phương Tây. Theo các dữ liệu, Trung Quốc đã bán các máy bay không người lái (UAV) trị giá 3,3 triệu USD cho Nga trong năm 2022.

Báo cáo nhấn mạnh rằng, UAV vẫn tiếp tục được chuyển cho Nga trong tháng 11 và 12/2022 từ Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), Hong Kong, Trung Quốc đại lục và Singapore.

Năm 2022, nhập khẩu chất bán dẫn và vi mạch của Nga tăng khoảng 34% và Trung Quốc nổi lên là nguồn cung cấp chính. Điều đó đã giúp Nga tăng tổng lượng nhập khẩu chip lên 2,45 tỷ USD vào năm 2022 so với 1,82 tỷ USD vào năm 2021, bất chấp các lệnh trừng phạt của phương Tây nhắm vào lĩnh vực này.

Nga và Trung Quốc đã dành nhiều năm để củng cố các mối quan hệ kinh tế, bao gồm một đường ống dẫn khí đốt trị giá 55 tỷ USD và việc Moscow tăng cường sử dụng đồng Nhân dân tệ. Mối quan hệ này cũng trở nên sâu sắc hơn ngay cả khi các quan chức ở Moscow vẫn còn lo ngại rằng Nga có thể bị ràng buộc vào quỹ đạo kinh tế của Trung Quốc.

FRF đã phối hợp thu thập dữ liệu với Đại học IE có trụ sở tại Madrid từ một bên thứ ba là nhà cung cấp dữ liệu chuyên phân tích chuỗi giá trị cho các công ty. Nhóm làm việc trong báo cáo bao gồm các nhà kinh tế Nga và cựu quan chức Nga, bao gồm Sergey Aleksashenko - cựu Phó chủ tịch Ngân hàng Trung ương Nga, và Vladimir Milov - cựu Thứ trưởng Năng lượng Nga.

Để xác minh giá trị và tính hợp lý của dữ liệu, các tác giả của báo cáo đã so sánh với số liệu thống kê thương mại chính thức của Nga được công bố cho đến tháng 1/2022 và dữ liệu năm 2022 từ các đối tác thương mại của Nga. Báo cáo cho biết một trong những hạn chế của bộ dữ liệu là các hồ sơ được chỉnh sửa lại một phần cho các giao dịch quân sự.

Nga phụ thuộc nhiều hơn vào hàng hóa Trung Quốc

Theo báo cáo, thương mại giữa Nga và Trung Quốc đã tăng khoảng 27 tỷ USD từ tháng 3-9/2022 so với cùng kỳ năm 2021, đạt 99 tỷ USD.

Phần lớn sự gia tăng này là do doanh số bán dầu thô cao hơn, mà Nga bắt đầu chuyển sang Trung Quốc và các thị trường khác như Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ khi các nước phương Tây hạn chế mua các sản phẩm năng lượng của Nga.

Nga cũng phụ thuộc nhiều hơn vào hàng hóa Trung Quốc. Trong khoảng thời gian từ tháng 3-9/2022, khoảng 36% hàng nhập khẩu của Nga là từ Trung Quốc. Con số này tăng mạnh so với mức 21% trong cùng kỳ năm 2021.

Sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine, Mỹ, Hàn, Quốc và Nhật Bản đã cấm hoàn toàn việc bán các sản phẩm công nghệ cao trong đó có chất bán dẫn cho Nga. Do một số nhà cung cấp hàng hóa công nghệ cao truyền thống của Nga như Đức, Hà Lan và Hàn Quốc đã thu hẹp quy mô giao dịch, khối lượng Nga nhập khẩu từ Trung Quốc đã tăng hơn gấp đôi.

Trong khoảng thời gian từ tháng 3-9/2022, giá trị xuất khẩu chất bán dẫn của Trung Quốc sang Nga đã tăng từ 200 triệu USD năm 2021 lên hơn 500 triệu USD trong năm 2022. Số lượng giao dịch cũng tăng đáng kể.

Nga cũng nhập khẩu chất bán dẫn từ Thổ Nhĩ Kỳ, Kazakhstan và Kyrgyzstan. Các nhà phân tích cho biết, mặc dù các quốc gia này không có ngành công nghiệp bán dẫn đáng kể trong nước, nhưng Nga có thể dễ dàng mua chip từ các nhà phân phối ở đó.

Ông Chris Miller, Phó Giáo sư tại Đại học Tufts, người không tham gia vào báo cáo cho biết: “Trung Quốc có khả năng sản xuất nhiều loại chíp công nghệ thấp hơn trong nước, vì vậy không có gì ngạc nhiên khi Nga mua những loại chip đó.

Dù vậy, ông Miller cho biết, “các hệ thống quân sự sử dụng nhiều loại chip và vì thế họ có thể đối mặt với tình trạng thiếu các loại chip cụ thể mặc dù họ vẫn có thể mua số lượng lớn các loại chip khác”./.