Bác Hồ và khúc hát Dân ca ví, giặm

(Baonghean.vn) - Lúc sinh thời, dù bộn bề công việc của Đảng, Nhà nước, nhưng Bác Hồ kính yêu vẫn dành thời gian quý hiếm của mình cho khúc hát dân ca ví, giặm của quê nhà, vốn được Bác trân trọng từ thuở còn trẻ và thường đi nghe phường vải ca hát…

Ảnh: Tư liệu
Ảnh: Tư liệu

Năm 1969, chỉ trước một ngày kỷ niệm lần thứ 79 Ngày sinh của Bác Hồ - ngày 18.5.1969, các diễn viên ưu tú Đoàn Văn công Quân khu 4 vượt qua bom đạn của chiến tranh phá hoại, từ thành phố Vinh ra Thủ đô mừng thọ Bác Hồ. Hôm đó, sức khỏe của Bác đã khác trước đó rất nhiều. Nhưng đó là ngày vui, lại có các cháu bộ đội cùng một số người trong Phủ Chủ tịch đến chúc mừng nên Bác rất vui. Lường sức của Bác, những người tổ chức bố trí chương trình ca nhạc thật ngắn, gọn, đó là dân ca Nghệ - Tĩnh.

Khu vườn Phủ Chủ tịch hôm ấy thật yên bình. Trời cao. Mây trắng bay. Chỉ có lá cây xào xạc bởi gió từ sông Hồng thổi về. Những người có mặt hồi hộp khó tả, hân hoan chờ Bác đến. Đồng hồ như thể nhích chậm hơn thường lệ. Giây phút náo nức đợi chờ đã đến. Cửa mở toang và Bác của chúng ta hiền từ xuất hiện khi mọi người đã đứng dậy chờ sẵn. Tiếng vỗ tay vang lên. Đâu đó có cả những giọt nước mắt và sụt sùi vì cảm động và sung sướng, vì hạnh phúc được gặp Bác Hồ.

Sau vài tiết mục dân ca nhẹ nhàng mà sâu sắc, đến lượt diễn viên Mai Tư, trình bày bài Hát dặm đò đưa: “Nước sông Lam biết khi mô cho cạn, cũng như tinh thần cách mạng của dân ta”… mọi người thấy Bác rơm rớm nước mắt, rồi Bác hỏi mấy đồng chí ngồi chung quanh “Có hay không các chú…”. Mọi người vui vẻ trả lời Bác: “Thưa Bác, hay lắm, lâu rồi chúng cháu mới được nghe”… Bác không nói gì thêm, nhưng thấy Bác vui, tỏ ý đồng tình, mọi người yên tâm vì câu trả lời của mình.

Bác hỏi diễn viên Mai Tư: “Cháu ơi, trong ta chừ có hay dệt vải nữa không?”. Dạ thưa Bác vẫn còn nghề dệt. “Rứa cháu có biết hát phường vải không?”. Dạ, thưa Bác cháu biết hát. “Thế cháu hát mấy câu cho mọi người cùng nghe!”. Dạ, thưa Bác, cháu hát bài nào? Bác Hồ bảo: “Cháu hát những câu mà ngày xưa bà con ta hay hát”. Trong nỗi vui mừng được Bác âu yếm hỏi, Mai Tư liền thưa: Dạ, chúng cháu hát điệu phường vải, nhưng cháu không biết lời cũ, thưa Bác. Thế rồi, Bác Hồ ân cần bảo Mai Tư: “Vậy, cháu lấy câu ni để hát cho mọi người cùng nghe… (những người có mặt lại thêm một lần ngạc nhiên) Khuyên ai chớ lấy học trò… cháu hát tiếp đi”. Dạ, thưa Bác, có phải  câu “dài lưng tốn vải, ăn no lại nằm không ạ!”. Bác vui vẻ khẽ nhắc cháu văn công quân đội: “Giờ cháu hát tiếp nữa đi”. Đến đây, Mai Tư tỏ ra lúng túng, nhưng lập tức được Bác nhắc rất rõ, “Lưng dài có võng đòn cong, áo dài đã có lụa hồng vua ban”. Tự hào, sung sướng là con cháu của Bác, được đến nơi Bác ở, làm việc và hát mừng thọ Bác, diễn viên Mai Tư tự tin cất cao điệu hát ví, dặm Nghệ - Tĩnh, cảm như hình ảnh của sông Lam, núi Hồng từ trong xứ Nghệ lại ùa về nơi đây.

Hát dân ca ví, giặm trên sông Lam.
Hát dân ca ví, giặm trên sông Lam.

Phòng nghe hát lại xôn xao, khẽ bàn tán về sự uyên bác và trí nhớ lâu dài của Bác Hồ. Lúc này, nghệ sĩ Minh Huệ (một diễn trong đoàn) đứng dậy: “Thưa Bác, bây giờ cháu xin hát điệu ru em - dân ca miền Trung bằng lời cũ”. Bác rất vui và nhắc nghệ sĩ cứ hát đi. Minh Huệ liền cất giọng “À ơ ơ… Ru em, em ngủ cho muồi…”. Nhưng Bác sửa lại “Ru tam tam thiếp cho muồi” rồi chị tiếp tục hát “Mua vôi chợ Quán, chợ Cầu; mua cau chợ Sãi, mua trầu chợ Dinh”…

Lúc này Bác âu yếm cười và nói: “Mua cau Cam Phố, chứ không phải mua cau chợ Sãi”, khiến mọi người ngạc nhiên và cảm phục sâu sắc về trí nhớ của Bác.

Năm đó, Bác kính yêu của chúng ta đã bước vào ngưỡng mùa Xuân thứ 79 của cuộc đời. Trước đó, không lâu Bác đã chủ động soạn Bản Di chúc lịch sử, để lại cho toàn Đảng, toàn dân “Muôn vàn tình thân yêu”, Bác gọi đó là tài liệu “tuyệt mật”. Xa hơn nữa, những năm trước mùa xuân năm 1941 của thế kỷ trước, Người đã từng bôn ba năm châu bốn biển, giữa Paris tráng lệ tuyết rơi, trong đêm đông chỉ với viên gạch hồng sưởi ấm hay trong lao tù khổ cực bởi Quốc dân đảng… đã qua mấy chục năm trời đằng đẳng nhưng Bác vẫn không quên tên làng, ngõ xóm và những câu ví, dặm của quê nhà. Đó là những điều tưởng như bình dị, nhưng vĩ đại biết nhường nào.

Người viết bài này hồi còn làm việc với nhạc sĩ Trần Hoàn ở Bộ Thông tin, ông nhắc lại lời của ông Vũ Kỳ (Thư ký của Bác Hồ) kể: Bác Hồ rất thích dân ca từ ví, dặm đến hò Huế, quan họ Bắc Ninh… Năm 1965, lúc ấy Bác ốm nặng, cuộc chiến tranh phá hoại ác liệt, Trung ương phải chuyển Bác đến một nơi xa Hà Nội để giữ an toàn và chăm sóc Bác. Một hôm Bác nhớ tới một cái gì đó trong kỷ niệm liền hỏi ông Vũ Kỳ: “Ở đây có ai biết hát ví, dặm, hò Huế không? Chú cho tôi nghe được không?”.

Sau này, ca khúc “Lời Bác dặn trước lúc đi xa” của nhạc sĩ Trần Hoàn đã khắc ghi hình ảnh sinh động về Bác kính yêu: “Chuyện… kể rằng, trước lúc người ra đi… / Chuyện kể rằng Bác đòi nghe câu ví / Nhớ làng Sen từ thuở ấu thơ, mà xung quanh vẫn lặng như tờ / Bác chờ mãi… chờ mãi, không thôi… / Bác muốn nghe một câu hò xứ Nghệ, bởi làng Sen day dứt trong tim… / Bác muốn nghe một đôi khúc dân ca, trước lúc đi xa qua bên kia bầu trời / Người muốn đem tận vô cùng, bài ca đất nước… theo Bác đến mênh mông…”.

Bài hát “Lời Bác dặn trước lúc đi xa” được nhạc sĩ Trần Hoàn viết sau 20 năm kể từ ngày Bác ra đi
Bài hát “Lời Bác dặn trước lúc đi xa” được nhạc sĩ Trần Hoàn viết sau 20 năm kể từ ngày Bác ra đi.

Như thế đó, giản dị mà ấm nồng, sâu nặng nghĩa tình nước non. Với Bác Hồ ngàn vạn lần kính yêu của chúng ta, của toàn dân, toàn đảng từ sứ mệnh cao cả của Tổ quốc, đất nước đến khúc hát dân ca xứ sở, tất cả, hết thảy đều theo chân Bác đi khắp đó đây cả chiều dài, chiều rộng lẫn chiều sâu. Mênh mông, cao vời vợi như đất, trời và biển cả của Tổ quốc Việt Nam yêu dấu, trường tồn./.

Dân ca ví, giặm là sản phẩm văn hóa của không gian làng quê, bến nước, cây đa, sân đình… đất Nghệ An và Hà Tĩnh, được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (ngày 27.11.2014).

Thái Bình

tin mới

9 thí sinh lọt vào vòng thi chung kết Bí thư chi bộ giỏi năm 2024 của Đảng ủy Khối Các cơ quan tỉnh Nghệ An

9 thí sinh lọt vào vòng thi chung kết Bí thư chi bộ giỏi năm 2024 của Đảng ủy Khối Các cơ quan tỉnh Nghệ An

(Baonghean.vn) - Sau vòng sơ khảo, với 2 phần thi Tự giới thiệu và Thi xử lý tình huống của 47 thí sinh thuộc 32 tổ chức cơ sở đảng trực thuộc Đảng bộ Khối Các cơ quan tỉnh, Ban Tổ chức lựa chọn 9 thí sinh tiếp tục vào vòng chung kết Hội thi Bí thư chi bộ giỏi.

Danh mục vị trí việc làm công chức trong cơ quan Đảng và tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương đến cấp huyện

Danh mục vị trí việc làm công chức trong cơ quan Đảng và tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương đến cấp huyện

(Baonghean.vn) - Để tăng cường công tác quản lý biên chế của hệ thống chính trị theo Quy định số 70-QĐ/TW của Bộ Chính trị, Ban Tổ chức Trung ương đã ban hành Quyết định số 2555-QĐ/TW về danh mục vị trí việc làm của các ban Đảng, tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương đến cấp huyện.

Công trình tượng đài V.I.Lê-nin tại TP. Vinh: Thêm sắt son tình hữu nghị truyền thống

Công trình tượng đài V.I.Lê-nin tại TP. Vinh: Thêm sắt son tình hữu nghị truyền thống

(Baonghean.vn) - Việc chính quyền tỉnh U-li-a-nốp tặng tỉnh Nghệ An bức tượng của V.I. Lê-nin chính là nhằm góp phần thắt chặt mối quan hệ hợp tác tốt đẹp giữa hai tỉnh, củng cố quan hệ hữu nghị truyền thống, đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước Việt Nam và Liên bang Nga.

Nghệ An phấn đấu hoàn thành Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã trong tháng 6/2024

Nghệ An phấn đấu hoàn thành Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã trong tháng 6/2024

(Baonghean.vn) - Theo kế hoạch của Trung ương, đến trước ngày 31/10/2024, các tỉnh, thành phố phải gửi phương án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã đến Bộ Nội vụ. Hiện các cấp, ngành trong tỉnh đang tập trung chỉ đạo thực hiện, đảm bảo đúng tiến độ và yêu cầu đề ra

Lãnh đạo huyện Quỳnh Lưu nói gì về việc đặt tên xã sau sáp nhập?

Lãnh đạo huyện Quỳnh Lưu nói gì về việc đặt tên xã sau sáp nhập?

(Baonghean.vn) - Trước vấn đề dư luận đang rất quan tâm việc đặt tên xã sau sáp nhập ở huyện Quỳnh Lưu, Báo Nghệ An đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Xuân Dinh - Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳnh Lưu, Phó trưởng Ban chỉ đạo sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã huyện Quỳnh Lưu về nội dung liên quan.

Nghệ An bổ nhiệm 4 phó giám đốc sở

Nghệ An bổ nhiệm 4 phó giám đốc sở

(Baonghean.vn) - Sáng 10/4, UBND tỉnh Nghệ An tổ chức lễ công bố các quyết định bổ nhiệm cán bộ. Theo đó, 4 đồng chí được bổ nhiệm giữ cương vị Phó Giám đốc các sở: Lao động, Thương binh & Xã hội; Văn hoá & Thể thao; Tài nguyên & Môi trường; Du lịch.

Chuyển đổi số, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở thị xã Thái Hòa

Chuyển đổi số, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở thị xã Thái Hòa

(Baonghean.vn) - Phần lớn các thông tin về thủ tục hành chính được mã hoá QR và công khai tại bộ phận Một cửa các cấp trên địa bàn thị xã Thái Hòa. Kết quả đó góp phần giải quyết nhanh các thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn.

Nghệ An thực hiện nghiêm kết luận kiểm tra, giám sát, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến nghị của Kiểm toán nhà nước

Nghệ An thực hiện nghiêm kết luận kiểm tra, giám sát, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến nghị của Kiểm toán nhà nước

(Baonghean.vn) - Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An vừa ban hành Chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc thực hiện kết luận kiểm tra, giám sát, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến nghị của Kiểm toán nhà nước.

 Học tập và làm theo Bác, huyện Anh Sơn đề cao tính nêu gương của cán bộ, đảng viên

Học tập và làm theo Bác, huyện Anh Sơn đề cao tính nêu gương của cán bộ, đảng viên

(Baonghean.vn) - Triển khai thực hiện Kết luận số 01 của Bộ Chính trị về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, các cấp ủy Đảng ở huyện Anh Sơn tiếp tục quán triệt tinh thần nêu gương của cán bộ, đảng viên trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.

Trao Huy hiệu 65 năm tuổi Đảng cho đảng viên ở huyện biên giới Kỳ Sơn

Trao Huy hiệu 65 năm tuổi Đảng cho đảng viên ở huyện biên giới Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - Ngày 5/4, Đảng ủy xã Hữu Kiệm (Kỳ Sơn) tổ chức Lễ trao tặng Huy hiệu Đảng cho 2 đảng viên 50 năm và 65 năm tuổi Đảng. Dự lễ có đồng chí Vi Hòe - Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện cùng đại diện lãnh đạo các Ban Đảng, đoàn thể của huyện.