Gạch không nung vẫn 'tắc' đầu ra

Nhà máy gạch không nung Quốc Anh ở thị trấn Tân Lạc, huyện Quỳ Châu tạm dừng hoạt động. Ảnh: Văn Trường

Sản phẩm bí đầu ra

Sau hơn 10 năm thực hiện Quyết định số 567/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, việc đầu tư, sản xuất và sử dụng vật liệu không nung ở Nghệ An đã có chuyển biến tích cực. Thị trường xuất hiện nhiều sản phẩm đa dạng như: gạch bê tông xi măng cốt liệu, gạch đặc kích thước tiêu chuẩn, gạch 2 lỗ, 3 lỗ, 6 lỗ, gạch rỗng, gạch terrazzo… Tuy nhiên, theo phản ánh từ các doanh nghiệp sản xuất vật liệu không nung, khâu tiêu thụ gặp nhiều khó khăn.

Tại nhà máy gạch không nungQuốc Anh ở thị trấn Tân Lạc, huyện Quỳ Châu, hiện còn tồn đọng khá nhiều gạch. Chủ cơ sở chia sẻ: Nhà máy gạch không nung này được đầu tư giai đoạn I trên 6 tỷ đồng, công suất hoạt động đạt 10.000 viên/ngày, tạo việc làm cho trên 20 lao động.

Các sản phẩm gạch không nung đều đã có giấy chứng nhận công bố hợp chuẩn, hợp quy do đơn vị có thẩm quyền cấp và được đưa vào sử dụng trong các công trình Nhà nước.

Tuy nhiên, mấy năm nay, công trình xây dựng có sử dụng vốn Nhà nước ngày càng ít, trong khi các hộ tư nhân không mua dẫn đến tình trạng nhà máy phải tạm dừng hoạt động 5 tháng qua. Nhà máy hiện nay chỉ giữ lại số ít lao động để bảo vệ và bảo dưỡng máy móc.

Cũng trong tình trạng trên, nhà máy gạch không nung Vũ Kỳ tại xã Đồng Thành (Yên Thành) cũng đang hoạt động cầm chừng. Ông Phạm Xuân Đào - Giám đốc nhà máy cho biết: Nhà máy được đầu tư trên 12 tỷ đồng, hoạt động được 5 năm, với công suất 2 triệu viên/năm. Mấy năm qua đầu ra rất khó khăn, nhà máy đã phải hạ giá gạch xuống còn 650 đồng/viên nhưng vẫn rất khó bán.

Các nhà máy gạch không nung ở Tân Kỳ, Nghi Lộc, thị xã Hoàng Mai, Yên Thành… đều hoạt động cầm chừng do đầu ra sản phẩm rất khó, nhiều nhà máy đang lâm vào bế tắc.

Nhà máy gạch không nung Nghĩa Hoàn (Tân Kỳ) hoạt động cầm chừng. Ảnh: Văn Trường

Theo báo cáo của Sở Xây dựng, toàn tỉnh Nghệ An hiện có 430 cơ sở chủ yếu là các hộ tư nhân sản xuất nhỏ lẻ, sản phẩm chủ yếu là gạch xi măng (táp lô).

Trong đó, có trên 8 nhà máy quy mô vừa và nhỏ xuất gạch cốt liệu, gạch bê tông bọt, gạch không nung làm từ đất theo công nghệ Polime hóa... với tổng công suất thiết kế gần 350 triệu viên/năm; sản lượng thực tế gần 170 triệu viên/năm.

Hiện nay, lượng hàng tồn khá lớn, các nhà máy chỉ dám chạy 1/2-1/3 công suất, thậm chí có nhiều nhà máy đang phải dừng hoạt động.

Cần giải pháp tháo gỡ

Dù Chính phủ và UBND tỉnh đã có những giải pháp thúc đẩy ngành sản xuất vật liệu xây dựng không nung phát triển kết quả không thực sự khả quan. Có nhiều nguyên nhân khiến vật liệu xây dựng không nung có xu hướng sụt giảm sản lượng. Vấn đề cản trở nhất chính là thói quen của nhân dân, các chủ đầu tư chưa tin tưởng vào chất lượng sản phẩm.

Sản phẩm gạch không nung cũng cần được nâng cao hơn nữa cả về chất lượng lẫn hình thức. Thực tế, máy móc, công nghệ của một số nhà máy còn thô sơ; quá trình sản xuất vẫn phải sử dụng lao động thủ công trong khâu sắp xếp khuôn, khay thành phẩm, tưới nước bảo dưỡng thành phẩm. Hệ thống bảo dưỡng còn sơ sài (chủ yếu đang sử dụng hình thức vòi tưới nước). Thành phẩm sản xuất ra có khối lượng nặng, một số vẫn bị tình trạng thấm nước; hình thức chưa đẹp, chưa láng mịn; vẫn còn nhiều sản phẩm bị sứt vỡ...

Ông Nguyễn Anh Dũng - Trưởng phòng Kinh tế và Vật liệu xây dựng (Sở xây dựng) cho biết thêm: Một khó khăn nữa khiến vật liệu xây dựng không nung chưa phát triển được, đó là hiện nay, các tiêu chuẩn liên quan đến yêu cầu thiết kế, hướng dẫn thi công xây dựng và nghiệm thu chưa cụ thể hóa cho từng đối tượng sản phẩm vật liệu xây dựng không nung.

Các lò gạch nung phát triển mạnh ở Nghệ An khiến cho gạch không nung khó tiêu thụ. Ảnh: Văn Trường

Do đó, nhà tư vấn thiết kế chưa mạnh dạn đưa sản phẩm vật liệu xây dựng không nung vào phổ cập trong các công trình xây dựng. Các tiêu chuẩn sản phẩm, quy phạm xây dựng, kết cấu kiến trúc, đơn giá của các loại vật liệu xây dựng không nung chưa được ban hành đồng bộ, gây lúng túng, bất tiện cho các đơn vị thi công.

Từ phía các doanh nghiệp sản xuất, nhiều ý kiến cho rằng, để phát triển vật liệu không nung, các địa phương cần tiếp tục thực thi triệt để chủ trương của Chính phủ về giảm dần sử dụng gạch đất sét nung truyền thống. Về cơ chế, chính sách, các cơ quan quản lý cần có chính sách phù hợp, có ưu đãi trong sản xuất, khai thác và sử dụng vật liệu xây dựng không nung.

Đặc biệt, các doanh nghiệp cần được hỗ trợ về vốn để đảm bảo năng lực sản xuất ra các sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng cao, có thể tham gia vào các công trình, dự án xây dựng lớn.