Giải Nobel Kinh tế 2019: Phần thưởng cho những 'chiến binh thực tế'

(Baonghean) - Giải Nobel Kinh tế năm nay đã thuộc về 3 nhà kinh tế học xứng đáng, đó là Abhijit Banerjee và Esther Duflo đến từ Viện Công nghệ Massachusetts, cùng Michael Kremer đến từ Đại học Harvard.

Giải thưởng danh giá này đã được trao “cho cách tiếp cận mang tính thử nghiệm đối với việc giảm tình trạng đói nghèo trên toàn cầu”, bộc lộ một số hướng quan trọng mà nguyên tắc kinh tế học đang dần thay đổi.

Esther Duflo, Michael Kreme, Abhijit Banerjee - Bộ ba đạt giải Nobel kinh tế 2019. Ảnh Getty
Esther Duflo, Michael Kreme, Abhijit Banerjee - Bộ 3 đạt giải Nobel kinh tế 2019. Ảnh: Getty

Phá bỏ định kiến

Theo trang tin Bloomberg, có một quan niệm phổ biến về các nhà kinh tế học, rằng họ là những người hết sức tôn thờ thị trường tự do, xem nhẹ vai trò của chính phủ và không quan tâm nhiều đến nhu cầu của tầng lớp nghèo nhất trong xã hội. Vô vàn nhà kinh tế phản đối “định kiến” này, và đã dành trọn sự nghiệp để nghiên cứu cách làm thế nào để nâng đỡ những công dân nghèo khổ nhất trong thế giới đang phát triển thông qua hành động của chính quyền. Banerjee, Duflo và Kremer là những cái tên thuộc nhóm này.

Lấy ví dụ, cả 3 giáo sư kinh tế này đều nghiên cứu về những lợi ích của giáo dục. Những người đang sinh sống tại các quốc gia phát triển thường xem giáo dục công phổ cập là lẽ dĩ nhiên, cũng như của cải kinh tế mà một cộng đồng có học thức tạo ra. Các nước đang phát triển chẳng hạn như Kenya hay Ấn Độ lại không sở hữu được điều “xa xỉ” ấy. Năm 2003, Kremer đã xem xét một chuỗi thử nghiệm ngẫu nhiên, có đối chứng tại Kenya, nhận ra rằng việc đầu tư nhiều hơn cho giáo dục thực sự có tác dụng, nhưng bên cạnh đó những sự chăm sóc về sức khỏe, y tế chẳng hạn như tẩy giun cũng rất hữu ích trong việc giữ cho trẻ đến trường. Giáo sư Banerjee và cộng sự Duflo, cùng các đồng tác giả Shawn Cole và Leigh Linden, đã nghiên cứu một chương trình thuê gia sư cho những học sinh kém tại Ấn Đọ, cũng như một chương trình học có máy tính hỗ trợ, và kết luận rằng cả 2 cách đều có hiệu quả. Duflo cũng nhận thấy có sự gia tăng mạnh về thu nhập hàng tháng nhờ chi cho giáo dục công tại Ấn Độ, qua đó xác nhận vai trò trung tâm của trường học đối với tăng trưởng kinh tế.

Trong những năm qua, Banerjee, Duflo và Kremer đã nghiên cứu các chương trình khuyến khích nông dân ở các nước đang phát triển tăng sử dụng phân bón, cung cấp tín dụng vi mô cho cư dân khu ổ chuột, tạo “hạn ngạch” cho phụ nữ trong chính quyền địa phương, cung cấp biện pháp tẩy giun cho người nghèo, xóa bỏ căn bệnh sốt rét, cùng nhiều động thái can thiệp có mục tiêu khác của chính phủ. Trong một số trường hợp - như tài chính vi mô chẳng hạn - các chương trình này không đáp ứng được như hứa hẹn và kỳ vọng lúc đầu. Nhưng nhiều sáng kiến lại rất thành công trong việc tạo ra những lợi ích mang tính lâu bền.

Với một số cá nhân, họ có thể có quan điểm rằng, chi tiêu vào các chương trình chẳng hạn như kiểm soát ký sinh trùng hay gia sư có thể bị đánh giá là mới chỉ chạm tới những vấn đề nhỏ bên lề hay “phần ngọn”. Đúng là đầu tư và công nghiệp hóa là những thứ rốt cuộc sẽ biến đổi các nước nghèo thành các quốc gia giàu có. Nhưng như Trung Quốc và Ấn Độ đều đã cho thấy, sự tăng trưởng như vậy thường có khả năng khiến người nghèo bị bỏ lại phía sau suốt trong một thời gian dài. Và như Banerjee cùng Duflo đã nhấn mạnh, một bộ phận dân cư được ăn học đầy đủ, khỏe mạnh sẽ tác động đến tỷ suất hoàn vốn đầu tư, do đó đóng vai trò quan trọng để khởi động quá trình phát triển nhanh chóng. Trong khi đó, tại các nước đến nay vẫn chưa bắt đầu công nghiệp hóa, thì điều tốt nhất có thể hy vọng đem lại trong ngắn hạn là giảm thiểu nỗi khổ sở của người dân. Vì thế, công trình Banerjee, Duflo và Kremer có ý nghĩa hết sức quan trọng trên nhiều mặt trận.

Đầu tư cho giáo dục là một trong những chìa khóa để thoát nghèo. Ảnh: AFP
Đầu tư cho giáo dục là một trong những chìa khóa để thoát nghèo. Ảnh: AFP

Đổi mới trong nghiên cứu

Điều đáng chú ý thứ hai về Giải thưởng Nobel kinh tế năm nay đó là hình thức nghiên cứu mà nó tôn vinh. Các nhà kinh tế học thường bị gắn liền với suy nghĩ là những nhà lý thuyết suông, ngồi vẽ đường cung - cầu trên bảng đen mà quên đi thực tế phức tạp của thế giới ngoài kia. Nhưng những thập niên gần đây, người ta đã chứng kiến một sự thay đổi lớn, theo hướng phân tích dữ liệu thực nghiệm, vấn đề nguyên nhân và kết quả trở thành trọng tâm của quá trình này.

Banerjee, Duflo và Kremer đã giúp đi tiên phong một trong những kỹ thuật thực nghiệm mới quan trọng nhất - đó là các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng. Thay vì nghiên cứu tác động mà các chương trình chính phủ đem lại, họ đi thực tế tới các nước nghèo đói và tạo ra các chương trình. Kiểu nghiên cứu này đang dần trở nên phổ biến; đầu những năm 2000, chỉ có vài công trình thực nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng trong lĩnh vực kinh tế học được công bố mỗi năm, nhưng con số đó hiện đã lên đến hàng trăm.

Xu thế này đã vấp phải một số quan điểm chỉ trích, cho rằng nghiên cứu thực nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng có xu hướng chứa đựng khả năng thống kê thấp, mà nếu không có sự hiểu biết chắc chắn về việc tại sao các chương trình đang được nghiên cứu có những tác động như thế, sẽ rất khó để áp dụng các bài học rút ra ở những nơi khác.

Nhưng Banerjee, Duflo và Kremer nhận thức được những vấn đề này, và đã dành phần lớn nghiên cứu của họ để giải quyết chúng. Họ đã nghiên cứu cả việc cải thiện độ tin cậy của các đánh giá thống kê lẫn “đo đếm” các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng để chúng vẫn đúng trong bối cảnh, quy mô rộng hơn.

Banerjee và Kremer cũng đã đưa ra các lý thuyết tại sao các chính phủ không thực thi được các chính sách tốt và tại sao các nước nghèo không phát triển được, giúp giải quyết câu hỏi vì sao một số chương trình có hiệu quả còn số khác lại không.

Esther Duflo cùng các nông dân trồng cà phê ở Rwanda. Ảnh: Newyorker
Esther Duflo cùng các nông dân trồng cà phê ở Rwanda. Ảnh: Newyorker

Trong một bài phát biểu năm 2017, Duflo đã phản bác lại những người chỉ trích mình, thông qua việc định nghĩa lại toàn bộ suy nghĩ về những điều mà các nhà kinh tế học nên làm. Bà đã so sánh các nhà kinh tế phát triển với thợ sửa ống nước, giải quyết những vấn đề của thế giới thực trong các tình huống cụ thể thay vì tìm kiếm những cái nhìn phổ quát. Bà lập luận, vì những vấn đề đói nghèo ở những địa điểm khác nhau chứa đựng những khác biệt lớn, các nhà kinh tế học nên xắn tay áo vào công việc thực tiễn và tìm ra các giải pháp cụ thể cho mỗi trường hợp.

Đây sẽ là một sự thay đổi ngoạn mục đối với một lĩnh vực học thuật thường “ẩn dật”. Nhưng Duflo, nhà kinh tế học trẻ nhất trong số những người thắng giải Nobel khi mới 46 tuổi, có thể chứng minh được đâu là nơi nghề nghiệp này đang hướng tới - đó là kinh tế học khiêm tốn, thực tế, thực nghiệm và luôn gắn với những vấn đề thực sự của con người, nhất là những người nghèo nhất trong xã hội.

tin mới

Báo Mỹ: Ukraine không có vũ khí để chống 'bom thần kỳ' của Nga

Báo Mỹ: Ukraine không có vũ khí để chống 'bom thần kỳ' của Nga

(Baonghean.vn) - Theo Forbes, bom lượn KAB đã trở thành "vũ khí thần kỳ" thực sự của Nga. Trong khi đó, Lực lượng vũ trang Ukraine phàn nàn rằng, họ không có biện pháp nào đối phó. Có thể máy bay chiến đấu F-16 sẽ hỗ trợ Kiev, nhưng phải chờ đợi cho đến khi chúng xuất hiện đủ số lượng.

Chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine trở thành cuộc chiến Nga - phương Tây

Chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine trở thành cuộc chiến Nga - phương Tây

(Baonghean.vn) - “Chúng ta đang ở trong tình trạng chiến tranh” - lời khẳng định này của thư ký báo chí Tổng thống Nga, Dmitry Peskov gần như được hiểu là một sự thay đổi cơ bản trong cách tiếp cận của Điện Kremlin, không phải chỉ đánh giá xung đột ở Ukraine, mà cả tình hình ở Nga nói chung.

Quân đội Pháp có thực sự hành quân đến Ukraine?

Quân đội Pháp có thực sự hành quân đến Ukraine?

(Baonghean.vn) - Trong bối cảnh xung đột hiện nay, nếu 2.000 binh lính Pháp được cử đến Ukraine, sẽ chỉ như “một giọt nước trong đại dương”. Hơn nữa, nếu thực sự phương Tây nỗ lực muốn xoay chuyển tình hình, thì họ liệu có tuyên bố công khai và tích cực về việc gửi quân tới Ukraine như vậy?

Tướng Cương: IS có thể là 'công cụ' gây ra vụ khủng bố đẫm máu ở Nga

Tướng Cương: IS có thể là 'công cụ' gây ra vụ khủng bố đẫm máu ở Nga

(Baonghean.vn) - Vụ khủng bố đẫm máu tại nhà hát Crocus City Hall vùng ngoại ô Moskva tối 22/3 trở thành tâm điểm của dư luận thế giới. Liên quan vụ việc, PGS.TS. Thiếu tướng Lê Văn Cương – nguyên Viện trưởng Viện chiến lược Bộ Công an nêu quan điểm trong cuộc trả lời phỏng vấn Báo Nghệ An.

Bản tin quốc tế: Tất cả nghi phạm thực hiện vụ khủng bố ở ngoại ô Moskva đều là người nước ngoài

Bản tin quốc tế: Tất cả nghi phạm thực hiện vụ khủng bố ở ngoại ô Moskva đều là người nước ngoài

(Baonghean.vn) - Bản tin quốc tế hôm nay có những thông tin sau: Tất cả nghi phạm thực hiện vụ khủng bố ở Nga đều là người nước ngoài; Ukraine tập kích loạt tên lửa vào Crimea; Mỹ thông qua dự luật 1,2 nghìn tỷ USD ngăn chính phủ đóng cửa; Tổng Thư ký LHQ kêu gọi ngừng bắn tại Gaza.

Cựu cố vấn Lầu Năm Góc cho rằng tình báo phương Tây có thể liên quan đến vụ tấn công khủng bố ở Nga

Cựu cố vấn Lầu Năm Góc cho rằng tình báo phương Tây có thể liên quan đến vụ tấn công khủng bố ở Nga

(Baonghean.vn) - Cựu cố vấn Lầu Năm Góc, Đại tá đã nghỉ hưu Douglas McGregor cho rằng, các cơ quan tình báo phương Tây - CIA và MI6, có thể liên quan đến vụ tấn công khủng bố tại khu phức hợp Crocus ở ngoại ô Moskva, và những kẻ tấn công liên quan đến các phần tử chiến đấu ở phía Ukraine.

Mỹ và Nga thức tỉnh châu Âu về quốc phòng

Mỹ và Nga thức tỉnh châu Âu về quốc phòng

(Baonghean.vn) - Châu Âu như được thức tỉnh, sau một thời gian lơ là đầu tư phát triển quốc phòng, và bị phụ thuộc sâu sắc vào Mỹ. EU cố gắng chuẩn bị cho một tương lai, trong đó Tổng thống Putin, và rất có thể là ông Donald Trump sẽ đóng vai trò quan trọng. 

WHO kêu gọi Israel mở thêm cửa khẩu vào Gaza

WHO kêu gọi Israel mở thêm cửa khẩu vào Gaza

(Baonghean.vn) - Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nhận định, viện trợ đường bộ thông qua các cửa khẩu là biện pháp tốt nhất để có thể ngăn chặn nguy cơ xảy ra nạn đói tại Gaza.