Gian bếp thiêng - nơi đánh dấu sự trưởng thành của đàn ông Khơ mú

Đào Thọ• 14/01/2019 15:15

(Baonghean.vn) - Đối với nhiều dân tộc, bàn thờ là nơi quan trọng nhất của ngôi nhà, song đối với cộng đồng người Khơ mú ở Nghệ An, căn bếp là góc “bất khả xâm phạm”. Bởi đây được xem là nơi linh thiêng nhất, nơi lưu giữ hồn vía của người đã khuất và là nơi ghi dấu sự trưởng thành của người đàn ông.

Cộng đồng người Khơ mú ở Nghệ An sinh sống rải rác ở các huyện Tương Dương, Kỳ Sơn, Quế Phong. Cuộc sống còn nhiều khó khăn, chủ yếu dựa vào sản xuất nương rẫy. Tuy nhiên trong đời sống tinh thần, cộng đồng này vẫn còn lưu giữ được nhiều phong tục mang đậm bản sắc văn hóa. Ảnh: Đào Thọ

Một trong những phong tục ấy chính là việc lưu giữ căn bếp thiêng, nơi đánh dấu sự trưởng thành của một người đàn ông Khơ mú. Ảnh: Đào Thọ

Một người đàn ông khi trưởng thành phải làm thịt một con trâu cúng sau đó được ngăn ra một gian bếp thiêng để chứng tỏ rằng mình đã đủ vững vàng làm chủ gia đình. Ảnh: Đào Thọ

Từ đó, mỗi năm, gia chủ phải làm thịt một con gà để cúng và lấy lông đuôi của nó gắn lên bếp. Điều đặc biệt hơn, các lông đuôi của các con gà này phải bằng nhau để chứng tỏ được tấm lòng mình qua thời gian không bao giờ thay đổi. Ảnh: Đào Thọ

Phía dưới là các vật dụng để đựng đồ cúng trong các dịp lễ, Tết. Ảnh: Đào Thọ

Bầu nước trong bếp thiêng là vật dụng được dùng để lấy nước tinh khiết cúng tổ tiên. Ảnh: Đào Thọ

Trong căn bếp thiêng này được đặt một chiếc giường. Chiếc giường này chỉ có gia chủ và các con trai được sử dụng còn những người khác không được đụng đến khi chưa có sự đồng ý của gia chủ. Ảnh: Đào Thọ

Ông Cụt Phò Bún ở bản Na Bè (xã Xá Lượng, Tương Dương) cho biết: Căn bếp thiêng này chỉ mỗi lần thực hiện các nghi lễ cúng bái mới cho người ngoài được phép bước chân vào. Ngoài những ngày trên, không ai được phép xâm phạm bởi đây là chốn linh thiêng thờ cúng linh hồn người đã khuất của cộng đồng Khơ mú. Ảnh: Đào Thọ

Bên cạnh căn bếp thiêng là gian bếp nhỏ để nấu nướng của người Khơ mú. Tuy nhiên, căn bếp này cũng chỉ được đỏ lửa mỗi dịp có lễ nghi quan trọng. Ảnh: Đào Thọ

Những người chưa đủ điều kiện làm lễ trưởng thành cũng có một gian bếp riêng. Tuy nhiên, gian bếp này không được ngăn tách biệt và phong tục thờ cúng cũng đơn sơ hơn. Ảnh: Đào Thọ

Ở gian bếp này cũng được trưng bày các lễ vật mang ý nghĩa tượng trưng rằng: Con cháu hứa hẹn trong tương lai sẽ cố gắng chuẩn bị mọi điều kiện tốt nhất để giết trâu cho lễ ngăn bếp. Ảnh: Đào Thọ

Những lễ nghi quan trọng của người Khơ mú đều được diễn ra ở căn bếp thiêng. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, nhờ sự tuyên truyền của các cấp chính quyền, nhiều thủ tục cúng bái của cộng đồng này cũng đã hạn chế được sự tốn kém, lãng phí. Ảnh: Đào Thọ