'Giải oan' cho VNEN

(Baonghean) - Thông tin Bộ Giáo dục và Đào tạo ra công văn yêu cầu các địa phương tự chủ quyết định việc dừng hay tiếp tục mô hình trường học mới (VNEN) khiến nhiều phụ huynh ở Nghệ An, đặc biệt là địa bàn TP. Vinh xôn xao những ngày vừa qua. Nhiều phụ huynh yêu cầu cho con chuyển trường với lý do: Học VNEN khiến các cháu học lực yếu lại càng đuối hẳn.

VNEN là gì? 

Hình mẫu để xây dựng nên VNEN là Escuela Nueva (EN) - một mô hình giáo dục của Colombia được Liên Hiệp quốc cùng nhiều tổ chức quốc tế đánh giá cao và đã nhân rộng tại hàng chục quốc gia châu Mỹ. Bà Vicky Colbert - đồng sáng lập tổ chức Fundacion Escuela Nueva - đã được trao giải WISE, một giải thưởng vinh danh những cá nhân và tập thể có đóng góp to lớn cho sự nghiệp giáo dục thế giới. 

Tinh thần chính của VNEN được xác định là sự tự chủ, tự quản của học sinh trong việc học và xây dựng mối quan hệ với bạn bè, thầy cô, xã hội. Những tài liệu về VNEN đều nhấn mạnh một điểm: Học sinh là chủ thể trung tâm của hoạt động dạy và học, giáo viên có vai trò dẫn dắt tổ chức lớp học và đồng hành trong quá trình giải quyết vấn đề, tiếp thu và thực hành kiến thức của học sinh. 

 

Để thực hiện mục tiêu nói trên, VNEN đưa ra một số giải pháp như: thay đổi tổ chức lớp học về mặt không gian (trang trí lớp học, xây dựng “Góc học tập”, “Thư viện lớp học”, sắp xếp lại bàn ghế để học sinh ngồi học thành nhóm quay mặt vào nhau,…); thay đổi tổ chức lớp học về mặt quản lý (giáo viên hướng dẫn học sinh bầu Hội đồng tự quản để rèn luyện tính trách nhiệm và kỹ năng lãnh đạo); giáo viên có tài liệu hướng dẫn tổ chức tiết học bằng các hoạt động tổ nhóm, sử dụng các thiết bị trực quan…

Cả VNEN và EN đều dựa trên nền tảng trường phái giáo dục lấy học sinh làm trọng tâm, đề cao trải nghiệm và tính tự chủ của học sinh trong việc dạy và học. Học sinh tiếp nhận kiến thức theo cách thức và mức độ phù hợp với năng lực và mong muốn cá nhân. Không có chuyện nhồi nhét, áp đặt việc học như thế nào và học bao nhiêu là đủ lên học sinh mà hoàn toàn do sự vui thích của các em. Xét về mặt tư tưởng, đây là một mô hình giáo dục nhân văn và mang tính thiết thực cao. 

EN thành công, VNEN thất bại: Tại sao?

Tư tưởng, ý tưởng hồn cốt của VNEN (và EN) rất đúng đắn, nhưng khi triển khai thực hiện lại không thành công, vì không thích nghi với điều kiện và yêu cầu của nền giáo dục Việt Nam. 

Trên thực tế, Colombia chỉ triển khai EN ở các vùng sâu, vùng xa, vùng ngoại ô nơi dân trí kém phát triển. Các lớp học vì quá ít ỏi nên phải ghép học sinh nhiều lứa tuổi khác nhau. Trong điều kiện như vậy, mô hình tự chủ, tự quản của EN đặc biệt hiệu quả khi các nhóm học sinh chênh lệch về tuổi, trình độ có thể tự tổ chức việc học đáp ứng với nhịp độ và khả năng của mình. Trong khi đó, VNEN áp dụng đại trà ở Việt Nam cho cả những lớp học ở thành thị, đồng bằng, nơi luôn chịu áp lực cực cao về mặt sỹ số.

Có thể thấy, điểm số không phải là mục tiêu được đề cao trong mô hình EN. Trả lời phỏng vấn của UNESCO, nhà đồng sáng lập ra Fundacion Escuela Nueva - bà Vicky Colbert khẳng định: “Tính cộng đồng là tinh thần bao trùm lên mô hình EN. Chương trình hướng tới mục tiêu củng cố mối liên hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội”. Điều này tương đồng với điều kiện triển khai của EN và giải quyết được vấn đề của đối tượng áp dụng: những vùng sâu, vùng xa, vùng ngoại ô nghèo có sự chênh lệch lớn với mặt bằng phát triển chung của xã hội. 

Lỗi tại ai?

Trong khi nhiều địa phương tuyên bố dừng nhân rộng mô hình VNEN (trong đó có Hà Tĩnh), một số lại bày tỏ mong muốn tiếp tục thực hiện mô hình vì thấy có hiệu quả. Điều này cho thấy: VNEN không sai, sai ở cách thức và người thực hiện. 

>>> Nghệ An triển khai VNEN như thế nào? 

Lớp học theo mô hình VNEN tại trường tiểu học thị trấn Dùng, Thanh Chương,ảnh minh họa Minh Nguyệt
Lớp học theo mô hình VNEN tại trường tiểu học thị trấn Dùng, Thanh Chương. ảnh minh họa: Minh Nguyệt

Người có trách nhiệm gần nhất, không ai khác chính là giáo viên. Phương pháp giáo dục truyền thống đã ăn sâu vào tư tưởng của giáo viên Việt Nam. Chính bản thân họ cũng được đào tạo dựa trên cách thức truyền thống và hệ giá trị truyền thống (đặt nặng điểm số, học vẹt lý thuyết, làm bài như thợ). Đòi hỏi họ truyền thụ kiến thức cho học sinh theo mô hình VNEN chắc chắn là một yêu cầu khó. 

Song cái khó này không nằm ở chuyên môn - bởi VNEN chỉ mới được triển khai ở bậc Tiểu học là bậc học chưa đòi hỏi sâu về kiến thức - mà nằm ở kỹ năng dẫn dắt, sự linh hoạt ứng biến với các tình huống không được báo trước và khả năng lắng nghe, thấu hiểu học sinh. Để làm được điều này, đừng nghĩ rằng một, hai buổi tập huấn hay tài liệu hướng dẫn kiểu “cầm tay chỉ việc” có thể làm nên chuyện. Yếu tố quyết định là sự chủ động, tận tâm và sáng tạo của đội ngũ giáo viên. 

Nhưng lỗi không phải chỉ ở giáo viên, mà các bậc phụ huynh cũng đóng góp một phần rất lớn trong thất bại của mô hình VNEN. Nhiều phụ huynh phàn nàn: “Học VNEN khiến con tôi bị đuối hơn bạn bè đồng trang lứa, phải cho đi học thêm để theo kịp các bạn”. Hình như phụ huynh Việt Nam nào cũng đặt cho con câu hỏi: “Hôm nay con được mấy điểm, điểm cao nhất lớp là bao nhiêu?”. Tóm lại, việc học của con em đối với phụ huynh như một cuộc chạy đua mà học sinh là những con ngựa, giáo viên là nài ngựa, còn phụ huynh là người đặt cược. 

Dưới áp lực của phụ huynh đòi hỏi kết quả học tập của con em phải được số hóa (theo nghĩa đen), làm gì có thầy cô nào yên tâm tổ chức những tiết học “vừa học vừa chơi” để rèn luyện các kỹ năng sống và hiểu biết thường thức. Các em học sinh thì tất nhiên là vẫn cặm cụi học hành, gạo điểm chứ chắc gì đã “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”…

Bàn về VNEN thì người ta còn tranh luận dài dài, nhưng nếu đổ lỗi do mô hình VNEN sai lầm hay do năng lực của học sinh quá yếu thì chắc chắn là không thuyết phục. Ý tưởng của VNEN không sai, có chăng là cách làm chưa đúng (mà điều này thì không thể trách mô hình?). Còn về năng lực học sinh: Xin thưa, còn tùy thuộc vào cách nhìn nhận, đánh giá. Vì nếu đánh giá như cách mà nền giáo dục Việt Nam vẫn làm thì học sinh các nước tiên tiến như Pháp, Mỹ, Singapore… có sang Việt Nam cũng bị liệt vào loại… học dốt hết cho mà xem! 

T.A

tin mới

Lễ phát động

Ngành Giáo dục phát động thi đua '90 ngày quyết tâm đạt kết quả cao trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2024'

(Baonghean.vn) - Việc tổ chức chương trình nhằm động viên, khích lệ cán bộ, nhà giáo, người lao động cùng học sinh trong toàn ngành thực hiện tốt nhiệm vụ dạy và học, góp phần tạo nên những thành công đối với kết quả tốt nghiệp Trung học phổ thông năm 2024.

Hướng nghiệp

Hướng nghiệp cho học sinh: Bắt đầu từ nhà trường

(Baonghean.vn) - Hướng nghiệp có ý nghĩa quan trọng đối với các học sinh, nhất là với học sinh cuối cấp. Hiện nay, đây cũng là nhiệm vụ được các nhà trường quan tâm với mục đích định hướng giúp học sinh có lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với khả năng, điều kiện kinh tế và đúng với đam mê.

Tiếng Anh

Nữ sinh lớp 9 đưa danh hiệu Thủ khoa môn Tiếng Anh về với huyện rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - Với 15,15 điểm, Phan Thái Anh Thư, lớp 9B, Trường THCS thị trấn Mường Xén là nữ sinh duy nhất giành giải Nhất và là thủ khoa môn Tiếng Anh (bảng B) tại Kỳ thi học sinh giỏi tỉnh năm nay. Phải chờ đến 14 năm, ngành giáo dục huyện Kỳ Sơn mới một lần nữa đạt được thành tích này.

Hành trình đến danh hiệu thủ khoa môn Ngữ Văn tỉnh Nghệ An của nữ sinh nghèo Khơ Mú

Hành trình đến danh hiệu thủ khoa môn Ngữ Văn tỉnh Nghệ An của nữ sinh nghèo Khơ Mú

(Baonghean.vn) - Bố mẹ đi làm thuê, hai anh em ở nhà nương tựa vào nhau để sống. Để có tiền ăn học, Moong Thị Thơm phải đi giữ trẻ thuê nhưng niềm đam mê học Văn vẫn không bao giờ tắt lụi. Kết quả ngọt ngào đến với em khi giành thủ khoa môn Ngữ văn trong kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh lớp 9 vừa qua.

Đại diện các bên tiến hành ký Kế hoạch phối hợp xây dựng mô hình. Ảnh: An Quỳnh.

Nghệ An triển khai mô hình 'Giáo dục ý thức chấp hành pháp luật và kỹ năng sống trong các trường học'

(Baonghean.vn) - Sáng 12/3, Công an tỉnh chủ trì, phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức Lễ ký kết kế hoạch phối hợp trong xây dựng, triển khai mô hình “Giáo dục ý thức chấp hành pháp luật và kỹ năng sống trong các trường học” trên địa bàn tỉnh Nghệ An.

Môn Toán

Kỳ tích của đội tuyển Toán ở ngôi trường mang tên Lý Nhật Quang

(Baonghean.vn) - Với 3 giải Nhất, 1 thủ khoa và 100% thành viên đều đạt giải, đội tuyển Toán của Trường Trung học cơ sở Lý Nhật Quang (Đô Lương) đã làm nên kỳ tích tại Kỳ thi học sinh giỏi tỉnh lớp 9. Thành tích có được không phải bằng sự may mắn mà từ sự kiên trì, vượt khó của cả thầy và trò.

Nhân viên

‘Đường dài’ như biên chế giáo viên

(Baonghean.vn) - Tình trạng thiếu giáo viên, nhân viên trường học đã diễn ra tại Nghệ An nhiều năm qua, dẫn đến rất nhiều khó khăn cho các nhà trường. Trong khi đó, hàng nghìn giáo viên, nhân viên hợp đồng và sinh viên sư phạm mới tốt nghiệp lại khó xin việc dẫn đến nhiều nghịch lý.

 Bỏ 'đặc quyền' của chứng chỉ IELTS là hợp lý!

Bỏ 'đặc quyền' của chứng chỉ IELTS là hợp lý!

(Baonghean.vn) - Mấy ngày nay, một số học sinh, phụ huynh và cả giáo viên thường nhắc đến việc Bộ giáo dục và Đào tạo có văn bản chính thức yêu cầu ngành Giáo dục các địa phương bỏ quy định đưa chứng chỉ IELTS vào danh mục điều kiện ưu tiên cộng điểm hoặc tuyển thẳng vào lớp 10.