Giữ gìn tổ ấm, lan tỏa yêu thương
Ngày Gia đình Việt Nam (28/6) là dịp để mỗi người trong mái ấm soi lại mình, vun đắp tình thân, đong đầy yêu thương. Năm 2025, Ngày Gia đình Việt Nam được tổ chức với chủ đề "Gia đình hạnh phúc – Quốc gia thịnh vượng".
Báo Nghệ An có cuộc trao đổi với bà Quách Thị Cường – Phó Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch về những kết quả, trăn trở và định hướng trong công tác xây dựng gia đình văn hóa trên địa bàn tỉnh.
PV: Thưa bà, nhiều người nhắc đến Ngày Gia đình Việt Nam như một dấu mốc mang tính “biểu tượng” hơn là thực chất. Bà nhìn nhận ra sao về ý nghĩa thật sự của ngày này, nhất là trong bối cảnh xã hội có nhiều thay đổi về lối sống và quan hệ gia đình hiện nay?
Bà Quách Thị Cường: Từ hơn hai thập kỷ trước, Chính phủ đã quyết định lấy ngày 28/6 hằng năm là Ngày Gia đình Việt Nam – một dấu mốc nhắc nhở mỗi chúng ta về vai trò và trách nhiệm trong việc vun đắp hạnh phúc gia đình. Theo tôi, đây là một ngày có ý nghĩa sâu sắc. Trải qua bao thế hệ, gia đình Việt Nam vẫn luôn là nơi gìn giữ, trao truyền những giá trị cốt lõi, như tình yêu quê hương, lòng tự hào dân tộc, tinh thần bao dung, hiếu nghĩa và ý chí kiên cường vượt qua thử thách. Chính từ mái ấm gia đình, những phẩm chất ấy được vun đắp, bồi dưỡng, tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc ta. Dù xã hội có nhiều biến chuyển, tôi vẫn luôn tin rằng chức năng cốt lõi của gia đình – là nền tảng hình thành nhân cách, đạo đức và lý tưởng sống – sẽ không bao giờ thay đổi.
Năm nay, Ngày Gia đình Việt Nam tiếp tục mang chủ đề “Gia đình hạnh phúc – Quốc gia thịnh vượng”. Câu khẩu hiệu tưởng chừng đơn giản, nhưng lại hàm chứa một thông điệp sâu xa: gia đình là tế bào của xã hội, là nền móng cho một đất nước vững mạnh. Một quốc gia không thể hưng thịnh nếu từng gia đình rệu rã, thiếu yêu thương. Ngược lại, khi mỗi mái ấm thực sự là nơi nuôi dưỡng hạnh phúc, tình yêu thương và trách nhiệm, thì đó cũng là lúc xã hội phát triển bền vững, nhân văn, công bằng hơn.
Ở Nghệ An – vùng đất giàu truyền thống lịch sử và văn hóa, công tác gia đình luôn được quan tâm đặc biệt. Đặc biệt, Nghị quyết số 05 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành năm 2016, đã thể hiện rõ quyết tâm xây dựng con người và gia đình văn hóa Nghệ An – đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập.
Tôi thấy tự hào khi chứng kiến nhiều gia đình, dòng họ trên mảnh đất này cùng nhau gìn giữ và phát huy đạo lý truyền thống: “Uống nước nhớ nguồn”, “Kính trên, nhường dưới”, nuôi dưỡng tình yêu thương, đùm bọc lẫn nhau qua từng thế hệ. Chính từ nền tảng bền vững đó, những gia đình hạnh phúc, tiến bộ đã và đang góp phần xây dựng quê hương Nghệ An ngày càng phát triển, giàu bản sắc và bền vững hơn trong tương lai.
PV: Để giữ được mái ấm gia đình trong nhịp sống hiện đại, hẳn là cần nhiều chính sách và sự hỗ trợ từ Nhà nước. Tại Nghệ An, bà có thể chia sẻ những kết quả nổi bật trong công tác xây dựng gia đình văn hóa thời gian qua?
Bà Quách Thị Cường: Trong nhiều năm qua, với vai trò là cơ quan thường trực về công tác gia đình, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phối hợp chặt chẽ với các ngành, địa phương để đẩy mạnh truyền thông về xây dựng gia đình hạnh phúc trên các phương tiện đại chúng để lan tỏa những thông điệp yêu thương, sẻ chia, gắn kết giữa các thành viên trong gia đình. Đặc biệt, mỗi dịp phát động các phong trào như “Gia đình 5 không, 3 sạch”, “Gia đình học tập”, “Dòng họ học tập”… đều là cơ hội để khuyến khích mọi người học hỏi, rèn luyện đức tính cần cù, hiếu học và biết trân trọng những giá trị gia đình.
Bên cạnh công tác truyền thông, chúng tôi cũng chú trọng tổ chức nhiều hoạt động phong phú, thiết thực như: các cuộc thi viết về chủ đề gia đình, hội thi văn hóa – văn nghệ giữa các gia đình, các buổi tọa đàm chuyên đề về kỹ năng làm cha mẹ, chăm sóc người cao tuổi… Đây không chỉ là sân chơi lành mạnh, mà còn là diễn đàn để các gia đình gặp gỡ, giao lưu, trao đổi kinh nghiệm, từ đó góp phần lan tỏa những giá trị tốt đẹp của truyền thống gia đình Nghệ An.
Ở cấp cơ sở, các địa phương trong tỉnh đã chủ động lồng ghép công tác gia đình vào các phong trào thi đua yêu nước và chương trình xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh. Nhờ vậy, nhiều mô hình gia đình văn hóa đã xuất hiện, phát triển sâu rộng ở các thôn, bản. Toàn tỉnh hiện có hàng trăm mô hình hiệu quả như vậy, cùng với hơn 1.000 câu lạc bộ và đội nhóm cộng đồng tích cực tham gia vào công tác xây dựng gia đình. Đặc biệt, hàng nghìn đường dây nóng và địa chỉ tin cậy đã được thiết lập tại cơ sở, góp phần kịp thời tiếp nhận, xử lý các vụ việc cần hỗ trợ. Nhờ sự vào cuộc đồng bộ đó, ý thức phòng ngừa và ứng phó với bạo lực gia đình ngày càng được nâng cao, góp phần làm giảm rõ rệt các hành vi vi phạm trong đời sống gia đình. Tính đến hết năm 2024, toàn tỉnh có 737.186/851.151 hộ gia đình được công nhận danh hiệu Gia đình văn hóa – đạt tỷ lệ 87%.
PV: Trong xu thế hội nhập và phát triển, gia đình Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức. Theo bà, bên cạnh những kết quả vừa nêu, công tác gia đình ở Nghệ An còn gặp phải những hạn chế, tồn tại gì đáng lưu ý?
Bà Quách Thị Cường: Chúng ta cần nhận thức rõ một thực tế quan trọng: “Giá trị gia đình càng hiện đại thì càng cần được xây dựng trên nền tảng truyền thống”. Đó không phải là mâu thuẫn, mà là sự bổ sung cho nhau. Điều đáng mừng là chất lượng cuộc sống của người dân ngày càng được nâng cao, song song với đó là sự xuất hiện của những thách thức mới trong đời sống gia đình. Tôi nhận thấy, thế hệ trẻ hôm nay dễ bị cuốn vào lối sống cá nhân, thiếu sự gắn kết với gia đình. Nhiều giá trị đạo đức truyền thống như lòng hiếu thảo, sự tôn kính ông bà, cha mẹ, tính thủy chung trong hôn nhân… đang có biểu hiện mai một. Thậm chí, một số gia đình buông lỏng việc giáo dục con cái, khiến trẻ dễ sa vào các thú vui không lành mạnh của đời sống đô thị. Xung đột giữa các thế hệ, giữa cha mẹ và con cái vì thế cũng diễn ra ngày càng nhiều – và đây chính là một thực tế đang hiện diện trong nhiều gia đình ở Nghệ An.
Một vấn đề khác mà chúng tôi đặc biệt trăn trở là tình trạng bạo lực gia đình và các tệ nạn xã hội xâm nhập vào chính tế bào của xã hội. Thực tế, thời gian qua, dư luận không ít lần bàng hoàng trước những vụ bạo hành trẻ em, bạo lực với phụ nữ ngay trong chính mái ấm của họ. Đây không chỉ là nỗi đau của từng gia đình, mà còn là nỗi lo chung của toàn xã hội.
Nguyên nhân có cả khách quan lẫn chủ quan: Từ nhận thức pháp luật về gia đình còn hạn chế ở một bộ phận người dân, đến nguồn lực cho công tác phòng chống bạo lực gia đình tại cơ sở còn mỏng – thiếu cả cán bộ chuyên trách, thiếu kinh phí, thiếu thông tin kịp thời. Về phía cơ quan quản lý, chúng tôi đã nỗ lực triển khai nhiều giải pháp, song cũng không thể bao quát, xử lý kịp thời mọi tình huống. Việc phát hiện, can thiệp và giải quyết tận gốc các vụ việc bạo lực gia đình vẫn đang gặp không ít trở ngại.
Chúng ta đã đạt được nhiều kết quả tích cực, song rõ ràng công việc phía trước còn rất nhiều. Từ việc xây dựng văn hóa ứng xử trong gia đình đến công tác phòng ngừa và xử lý các hành vi lệch chuẩn, tất cả đều cần sự chung tay của toàn xã hội. Có như vậy, chúng ta mới có thể hiện thực hóa mục tiêu lớn mà Đảng và Nhà nước đặt ra: “Gia đình bình an – xã hội hạnh phúc”.
Bà Quách Thị Cường – Phó Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch
PV: Xin bà cho biết, trong thời gian tới, Sở và chính quyền các địa phương sẽ tập trung vào những nhiệm vụ, giải pháp nào để tiếp tục đẩy mạnh công tác gia đình, vừa xây dựng gia đình văn hóa, vừa phòng ngừa bạo lực gia đình?
Bà Quách Thị Cường: Trước hết, chúng tôi sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên mọi kênh truyền thông – từ báo chí truyền thống đến internet, mạng xã hội – nhằm nâng cao nhận thức của người dân về vai trò quan trọng của gia đình trong đời sống xã hội. Cụ thể, Sở sẽ phối hợp triển khai các hoạt động nhân các dịp như Ngày Quốc tế Hạnh phúc (20/3), Ngày Gia đình Quốc tế (15/5), đặc biệt là Ngày Gia đình Việt Nam (28/6) và Tháng hành động vì bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình. Thông qua đó, người dân cũng sẽ hiểu rõ hơn về các chính sách, quy định pháp luật liên quan như Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Luật Bình đẳng giới, Luật Trẻ em…
Song song với truyền thông, chúng tôi sẽ tiếp tục đẩy mạnh các phong trào xây dựng gia đình văn hóa. Đồng thời, công tác phòng, chống bạo lực gia đình cũng sẽ được chú trọng bằng việc nhân rộng các mô hình kết hợp giữa giáo dục đạo đức và phòng ngừa hành vi bạo lực. Chúng tôi kêu gọi thành lập thêm nhiều nhóm đồng đẳng, các câu lạc bộ dành cho phụ nữ và người có hoàn cảnh khó khăn – để họ có nơi kết nối, tự bảo vệ và chia sẻ những vấn đề trong cuộc sống.
Bên cạnh đó, hàng năm, tổ chức tuyên dương, khen thưởng những gia đình tiêu biểu – có thể là một cặp vợ chồng giàu lòng nhân ái, một gia đình hiếu học, hay một dòng họ nhiều thế hệ cùng gìn giữ nếp nhà truyền thống. Những tấm gương sáng ấy sẽ góp phần lan tỏa năng lượng tích cực trong cộng đồng, nhắc nhở mỗi người rằng “yêu thương và sẻ chia” luôn là giá trị cốt lõi được xã hội trân trọng.
Và trên hết, tôi cho rằng, mỗi cá nhân cũng cần tự nâng cao ý thức. Dù chương trình hay phong trào có thiết thực đến đâu, nếu từng thành viên trong gia đình không thực sự thay đổi từ bên trong, thì hiệu quả cũng sẽ chỉ là hình thức. Tôi vẫn thường nhắc nhở chính gia đình mình rằng: cha mẹ và các con – tất cả đều phải học cách “tôn trọng – bình đẳng – yêu thương – chia sẻ”. Khi những giá trị ấy được nuôi dưỡng trong mỗi mái ấm, thì đó chính là nền móng bền vững để lan tỏa ra xã hội. Và cũng từ đó, chúng ta mới có thể hiện thực hóa được khát vọng lớn lao “Gia đình hạnh phúc – Quốc gia thịnh vượng”.
PV: Cảm ơn bà về cuộc trao đổi!
