Giữ nguồn nguyên liệu gỗ, bài toán khó không chỉ ở huyện Quỳ Hợp

Doanh nghiệp gặp khó, ngân sách thất thu?

Trao đổi với P.V Báo Nghệ An trong ngày 8/3, đại diện của 1 doanh nghiệp ở huyện Quỳ Hợp cho biết, thời gian vừa qua, trên địa bàn xuất hiện tình trạng cạnh tranh mua bán nguyên liệu gỗ keo không lành mạnh để đưa đi ngoại tỉnh, dẫn đến các doanh nghiệp ngành gỗ gặp khó khăn.

Cũng theo vị này, tại cuộc làm việc của Huyện ủy, UBND huyện với Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Quỳ Hợp dịp cuối năm 2024, nội dung này cũng đã được đề cập, kiến nghị tìm giải pháp xử lý. Ông nói: “Quỳ Hợp là một trong những vùng nguyên liệu gỗ keo lớn của tỉnh. Nghề trồng cây keo lấy gỗ tạo thu nhập cho các hộ gia đình, cung cấp nguyên liệu cho các doanh nghiệp ngành gỗ sản xuất, kinh doanh và có đóng góp ổn định vào nguồn thu ngân sách. Giữ được nguyên liệu gỗ để sản xuất, chế biến là giữ được lợi ích cho người dân, doanh nghiệp và cho ngân sách địa phương, đấy là vấn đề chúng tôi muốn nói khi phản ánh thực trạng này…”.

Tìm hiểu, vào ngày 24/12/2024, Huyện ủy, UBND huyện Quỳ Hợp có cuộc làm việc với Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn. Trong nhiều kiến nghị gửi lên cấp ủy, chính quyền, Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Quỳ Hợp có nêu 3 nội dung kiến nghị liên quan các doanh nghiệp ngành gỗ:

Thứ nhất, kiến nghị các cấp quan tâm phát triển kinh tế rừng, trong đó, khuyến khích các doanh nghiệp thu mua, chế biến sâu nguyên liệu trên địa bàn; tận dụng nguyên liệu, tiết kiệm nguồn tài nguyên trong việc chế biến gỗ, bao gồm cả cành, ngọn để tạo ra sản phẩm, giải quyết việc làm cho người lao động.

Thứ hai, kiến nghị chính quyền cơ sở cần kịp thời xác nhận cho các hộ dân khai thác rừng trồng bán cho các doanh nghiệp chế biến trên địa bàn, nhằm tạo điều kiện cho người dân phát triển rừng trồng nguyên liệu và giúp các doanh nghiệp trên địa bàn thu mua hợp pháp.

Thứ ba, kiến nghị vấn đề hiện nay xuất hiện việc mua, bán nguyên liệu gỗ trên địa bàn để vận chuyển ra ngoại tỉnh diễn ra lộn xộn, cạnh tranh không lành mạnh, nên các ngành chức năng cần có sự quản lý chặt chẽ, ngăn chặn nguồn nguyên liệu không bị xuất thô ra khỏi địa bàn. Lý do: “Vì trên địa bàn huyện có các doanh nghiệp có xưởng chế biến sâu, đầy đủ máy móc, thiết bị, nếu thiếu nguyên liệu chế biến, việc làm của lao động địa phương bị ảnh hưởng, nguồn thu ngân sách bị thất thoát, trong khi đó, đây là nguồn thu rất chính đáng của địa phương”.

Tìm hiểu, tại cuộc làm việc với Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa, Huyện ủy và UBND huyện Quỳ Hợp đã giải đáp 3 nội dung kiến nghị của các doanh nghiệp ngành gỗ. Với kiến nghị thứ ba, dù chia sẻ khó khăn với các doanh nghiệp về tình trạng cạnh tranh thu mua nguyên liệu, nhưng Huyện ủy, UBND huyện Quỳ Hợp xác định để quản lý, ngăn chặn tình trạng người dân không bán nguồn nguyên liệu gỗ rừng trồng cho doanh nghiệp khác ngoài địa bàn sẽ gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.

Lý do bởi người dân tự bỏ vốn đầu tư trồng rừng nguyên liệu trên diện tích đất lâm nghiệp đã được Nhà nước cấp quyền sử dụng đất. Chính vì vậy, việc trao đổi, mua bán hoàn toàn do người dân quyết định, tuân theo cơ chế thị trường, miễn là hoạt động đó không vi phạm pháp luật.

Dù vậy, Huyện ủy và UBND huyện Quỳ Hợp cam kết sẽ chỉ đạo các phòng, ban, ngành và UBND các xã tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhân dân đồng hành, hỗ trợ cho các doanh nghiệp trên địa bàn, hạn chế việc bán nguyên liệu cho các doanh nghiệp ngoài địa bàn.

Mặt khác, đề nghị các doanh nghiệp nghiên cứu phát triển sản xuất, kinh doanh theo hướng tập trung vào các sản phẩm chế biến sâu, đầu tư hệ thống dây chuyền công nghệ hiện đại, nâng cao giá trị thu mua nguyên liệu để người dân thấy được lợi thế cạnh tranh trong việc cung cấp nguyên liệu gỗ cho các doanh nghiệp trên địa bàn.

Vấn đề đáng quan tâm

Toàn huyện Quỳ Hợp có khoảng 68.364,95 ha đất lâm nghiệp, trong đó, có 31.139,42 ha rừng tự nhiên;17.828,85 ha rừng trồng; 18.328,54 ha đất lâm nghiệp chưa có rừng.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp Quán Vi Giang, huyện Quỳ Hợp là một trong những địa phương có quỹ đất lâm nghiệp lớn của tỉnh, nên nhiều năm qua, Huyện ủy và UBND huyện đã xác định phát triển kinh tế rừng giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, giải quyết việc làm và an sinh xã hội. Vì vậy, luôn quan tâm, tạo điều kiện, hỗ trợ cho các doanh nghiệp chế biến lâm sản và người dân trồng rừng nguyên liệu.

Điều này được khẳng định qua việc Ban Thường vụ Huyện ủy đã ban hành Nghị quyết số 17-NQ/HU ngày 28/3/2022 đẩy mạnh phát triển vùng nguyên liệu rừng trồng thâm canh chất lượng cao gắn với cấp Chứng chỉ quản lý rừng bền vững và công nghiệp chế biến lâm sản giai đoạn 2021 - 2025 trên địa bàn huyện Quỳ Hợp; UBND huyện cũng đã ban hành nhiều văn bản liên quan, đồng thời, luôn quan tâm, đồng hành cùng các doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc.

Cụ thể, ngày 19/7/2024, UBND tỉnh có Công văn số 6089/UBND-NN chỉ đạo thực hiện khắc phục tồn tại, hạn chế đối với hoạt động chế biến, băm dăm gỗ. Ngay sau đó, huyện Quỳ Hợp đã đề nghị UBND tỉnh cùng các sở, ngành quan tâm nghiên cứu, xem xét có sự điều chỉnh, tạo điều kiện về mặt cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp chế biến, băm dăm gỗ trên địa bàn được hoàn tất hồ sơ, thủ tục, qua đó, ổn định sản xuất, góp phần tiêu thụ nguồn nguyên liệu gỗ rừng trồng trên địa bàn, tạo việc làm cho lao động địa phương, đóng góp cho ngân sách.

Ông Quán Vi Giang cho biết, hàng năm trên địa bàn toàn huyện khai thác chừng 2.000 ha keo, thu được khoảng 165.000 tấn gỗ keo nguyên liệu; về các doanh nghiệp ngành gỗ, nộp ngân sách qua các sắc thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp với số tiền khoảng 15 tỷ đồng. Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp Quán Vi Giang cũng trao đổi: “Việc cạnh tranh thu mua nguyên liệu gỗ keo đưa đi ngoại tỉnh là có thật, và huyện Quỳ Hợp cũng nhìn nhận tình trạng này dẫn đến ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách. Tuy nhiên, để giải quyết thật không đơn giản…”.

Ngược thời gian về năm 2024, chúng tôi đã tổ chức nắm bắt thực tế các hoạt động sản xuất, chế biến gỗ trên địa bàn tỉnh (được thông tin tại tuyến bài “Những vấn đề “ẩn” sau các xưởng gỗ dăm không phép”, báo Nghệ An điện tử ngày 9/7/2024).

Qua đó, được biết các doanh nghiệp ngoại tỉnh, đặc biệt là từ tỉnh Thanh Hóa đã và đang “hút” được nguồn nguyên liệu gỗ keo rất lớn của tỉnh. Những doanh nghiệp này hầu hết đặt cơ sở sản xuất gỗ dăm sát với Nghệ An, trên đường mòn Hồ Chí Minh, Quốc lộ 1A và Cảng Nghi Sơn, rất thuận lợi trong việc thu mua, vận chuyển nguyên liệu gỗ và dăm gỗ.

Theo tìm hiểu của phóng viên, sở dĩ có tình trạng keo Nghệ An bán ra Thanh Hóa nhiều là bởi: Các doanh nghiệp chế biến gỗ của Thanh Hóa có tiềm lực tài chính mạnh, sẵn sàng mua giá cao hơn theo kiểu “tiền tươi, thóc thật”, không nợ. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp ở Thanh Hóa cũng xây dựng được mạng lưới đại lí thu mua đông đảo. Người dân cần bán, họ sẽ đến mua tận nơi, thanh toán tiền rồi mới khai thác.

Trao đổi với phóng viên, một tư thương chuyên bán keo ra khu vực Nghi Sơn, Thanh Hóa cho biết, thời điểm này, giá mua keo ở Nghệ An hiện thấp hơn Thanh Hóa khoảng 50 ngàn đồng/tấn. Mỗi chuyến xe chở khoảng 50 tấn keo ra Thanh Hóa, thương lái sẽ lời hơn khoảng 2 - 2,5 triệu đồng. Vì vậy, các tư thương sẵn sàng mua keo Nghệ An mang ra Thanh Hóa bán.

Điều này thực sự đã dẫn đến những khó khăn về nguồn nguyên liệu cho các doanh nghiệp chế biến gỗ của tỉnh và thất thu cho ngân sách.

Vì vậy, bài toán “giữ” nguồn nguyên liệu gỗ rất cần được cấp có thẩm quyền quan tâm tìm lời giải, để giúp ngành chế biến gỗ phát triển đúng với tiềm năng, lợi thế về lâm nghiệp, có đóng góp tương xứng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.