Granit Xhaka: ngày bị la ó và bước ngoặt ở Sunderland

9h tối thứ Hai, Granit Xhaka trượt đầu gối về phía cột cờ góc. Sân vận động Ánh sáng (Stadium of Light) nổ tung khi tiền vệ người Thụy Sĩ ghi bàn đầu tiên cho Sunderland, một cú sút gỡ hòa trước Everton đưa đội bóng mới thăng hạng leo lên vị trí thứ 4 Ngoại hạng Anh. Sáng hôm sau, đúng giờ như một thói quen kỷ luật, anh có mặt ở sân tập, chuẩn bị cho cuộc hẹn cảm xúc cuối tuần: tiếp Arsenal, đội bóng Sunderland sau đó đã hòa 2-2. “Tất cả mọi người đều biết Arsenal luôn ở trong trái tim tôi,” Xhaka nói về CLB nơi anh gắn bó 7 năm.

Xhaka ở Sunderland: bàn gỡ trước Everton và vai trò thủ lĩnh

Bàn thắng vào lưới Everton không chỉ là cột mốc cá nhân; nó đánh dấu vị thế mới của Xhaka trong chiếc áo số 34: thủ lĩnh của một tập thể trẻ đang bay cao. Trong phòng thay đồ, anh được HLV Regis Le Bris và đồng đội gọi là “HLV thứ hai” trên sân, nhờ khả năng tổ chức, nhắc nhở vị trí và truyền tải nhịp độ thi đấu. Với kinh nghiệm từ mùa giải Bundesliga bất bại cùng Bayer Leverkusen và 141 lần khoác áo Thụy Sĩ, Xhaka đưa Sunderland tiến lên bằng kỷ luật và chi tiết.

Tác động của anh hiện rõ ở những thứ khó đo đếm bằng cảm xúc: luôn nằm trong nhóm đầu đội về quãng đường di chuyển, các đường chuyền tịnh tiến và những pha đánh chặn. Ảnh hưởng ấy không phô trương, mà bền bỉ – đúng mẫu thủ lĩnh mà một đội bóng mới thăng hạng cần để sống sót và vươn lên ở Ngoại hạng Anh.

Ấn tượng đầu tiên và cú hích mang tên Mikel Arteta

Khi được hỏi khoảnh khắc đáng nhớ nhất sau bốn tháng ở Sunderland, Xhaka không chọn bàn thắng vừa ghi. Anh nói về ngày đầu tiên bước vào phòng thay đồ và “cảm thấy mình ở nhà”. Với Xhaka, ấn tượng ban đầu quan trọng – như cái ngày Mikel Arteta xuất hiện ở Arsenal, tháng 12/2019, và thay đổi mọi thứ.

“Tôi sẽ không bao giờ quên ngày đầu tiên Mikel đến,” Xhaka kể. “Chúng tôi có một căn phòng lớn, nhưng ghế để khắp nơi, hỗn loạn. Ông ấy gọi toàn bộ nhân viên vào và nói: ‘Từ bên ngoài, các bạn trông như thế này: hỗn loạn.’ Rồi mọi người đặt ghế vào đúng vị trí. Ông ấy nói: ‘Tôi muốn các bạn như thế này mỗi ngày.’ Sau đó, Mikel xây dựng tiêu chuẩn, tâm lý, quy cách tập luyện, khởi động, phục hồi... Thật không thể tin được khi làm việc với ông ấy.”

Khoảnh khắc 2019: từ vết rạn với CĐV đến bước ngoặt nghề nghiệp

Với nhiều người, Xhaka là một biểu tượng chia rẽ ở Ngoại hạng Anh: thẻ đỏ ngớ ngẩn xen lẫn khoảnh khắc thiên tài. Mọi thứ bị thu gọn vào tháng 10/2019, khi anh – lúc đó là đội trưởng dưới thời Unai Emery – bị CĐV nhà la ó trong trận gặp Crystal Palace. Anh đưa tay lên tai đáp trả, văng tục, cởi áo và đi thẳng vào đường hầm. “Tôi gọi đó là một sự hiểu lầm... Không, nó lớn hơn thế,” Xhaka nói. “Tôi không biết chính xác điều gì đã xảy ra hôm đó.”

“Hành lý của tôi đã được đóng gói. Tôi sẵn sàng rời đi. Tôi đã có một bản hợp đồng trên bàn từ một CLB khác,” anh nhớ lại. “Mikel có hai cuộc nói chuyện và thuyết phục tôi ở lại. Ông ấy muốn tôi thấy mình đang ở đúng nơi. Từ ngày đó, mọi điều ông ấy nói với tôi đều diễn ra chính xác như vậy.”

Xhaka thừa nhận thời điểm ấy, ở tuổi 26-27, anh chưa đủ chín. Anh phạm những lỗi không cần thiết, nhận thẻ phạt vô nghĩa. “Gia đình đã giúp đỡ rất nhiều. Một mình ư? Tôi không thể làm được.” Rồi anh nói về ngày bị 60.000 người la ó: “Đó là ngày tồi tệ nhất trong đời bóng đá của tôi, nhưng cũng là ngày tuyệt vời nhất. Từ khoảnh khắc ấy, tôi học được nhiều điều, nhận ra ai thật với mình. Thay vì gục ngã, tôi đứng dậy với sự giúp đỡ của gia đình, CLB, Mikel và đồng đội.”

Lãnh đạo theo cách của Xhaka: kỷ luật, gần gũi và không phô trương

Xhaka nói anh đang học bằng HLV, chờ UEFA Pro nhưng “tôi không muốn là ‘HLV thứ hai’ – tôi vẫn là một cầu thủ.” Dù vậy, cách anh dẫn dắt trận đấu cho thấy tư duy của một nhà chiến lược: ổn định nhịp độ, yêu cầu khoảng cách đội hình hợp lý, sẵn sàng làm nền cho đồng đội trẻ tỏa sáng. Anh hiện diện trên khán đài khi đội U21 Sunderland gặp Anderlecht, quan sát và kết nối tuyến kế cận.

Khi được hỏi về hình mẫu đội trưởng, Xhaka chọn Stephan Lichtsteiner. “Anh ấy gắn bó Juventus 8 năm và giành mọi danh hiệu. Ở Arsenal khi 35 tuổi, tôi thấy cách anh ấy làm việc mỗi ngày và hiểu vì sao anh ấy vẫn đủ sức thi đấu. Một thủ lĩnh thực thụ, một cầu thủ chuyên nghiệp mẫu mực.”

Triết lý giản dị: “Hãy là chính mình, đừng giả tạo”

Sir Alex Ferguson từng nói ông chỉ muốn một “nhà lãnh đạo”, không cần vẻ đẹp mã. Xhaka đồng tình. “Trở thành đầu tàu đơn giản là sống thật, không cố tỏ ra bạn là đội trưởng. Đó là cách bạn cư xử trong phòng thay đồ, trên sân cỏ, ở mọi nơi. Những người khác sẽ quyết định bạn có phải là đội trưởng hay không.”

Từ ngày tồi tệ nhất thành động lực, Xhaka đã chuyển hóa tiếng ồn thành năng lượng tích cực. Bàn gỡ trước Everton, trận hòa 2-2 với Arsenal và vị thế thứ 4 hiện tại chỉ là những cột mốc sớm. Quan trọng hơn, Sunderland có một thủ lĩnh biết lắng nghe, biết chịu trách nhiệm và biết nâng tập thể. Chương mới ở vùng Đông Bắc đang được viết bằng kỷ luật, can đảm và sự chân thật – những phẩm chất đã định nghĩa lại Granit Xhaka.