Gửi tuổi xuân trên tuyến lửa Trường Sơn

(Baonghean.vn) - Họ, những chàng trai, cô gái tuổi mười tám, đôi mươi nghe theo lời kêu gọi thiêng liêng của Tổ quốc đã xung phong gia nhập lực lượng TNXP, đi vào tuyến lửa làm nhiệm vụ mở đường...

Đã bước sang tuổi 75, trải qua bom đạn chiến tranh ác liệt, qua bao dâu bể, thăng trầm cuộc sống, sức khỏe đã yếu đi nhiều, trí nhớ đã giảm sút nhưng với Cựu TNXP Trần Văn Thân thì ký ức về một thời hoa lửa trên tuyến đường Trường Sơn năm nao vẫn mãi vẹn nguyên.

Những ngày cả nước hướng về Kỷ niệm 68 năm Ngày truyền thống lực lượng TNXP (15/7/1950-2018), những đồng đội cũ lại có mặt tại căn nhà nhỏ của ông dưới chân núi Quyết, phường Trung Đô, TP.Vinh để ôn lại kỷ niệm “Mãi mãi tuổi 20”. Trong câu chuyện của những người may mắn sống sót, bước ra khỏi chiến tranh với thương tật trong mình là những bùi ngùi, những giọt nước mắt dành cho những người đồng đội vĩnh viễn nằm xuống trên những cung đường.

Cựu TNXP Đại đội 168 ngày gặp lại. Ảnh: NVCC
Cựu TNXP Đại đội 168 ngày gặp lại. Ảnh: NVCC

Cố nén xúc động, giọng ông Thân, Đại đội phó Đại đội 3, tiền thân của đại đội 168 anh hùng vẫn nghẹn ngào: “Ngày 8/8/1965, tại xã Hưng Nhân, Hưng Nguyên, Đội TNXP tập trung của Nghệ An, biệt phái tại Bộ Tư lệnh 559 được thành lập, phục vụ chiến trường B, C. Đội gồm 601 đồng chí được biên chế thành 3 Đại đội C164, C166, C168. Nhiệm vụ lúc đó là gùi hàng chi viện cho chiến trường miền Nam.

Rừng Trường Sơn mùa mưa, vắt rừng, đường dốc trơn trượt, đá tai mèo lởm chởm, anh em đại đội đối mặt với bao vất vả và hiểm nguy rình rập. Đến tháng 12/1965, Đại đội 166, 168 có nhiệm vụ đảm bảo giao thông và mở đường từ KM52 đến Km 62, đường 20 với 2 trọng điểm là Cà Roòng và Km 59, Aky. Con đường này 2 lần địch rải chất độc hóa học. Chỉ tính ở trọng điểm Cà Roòng, ngày 23/6/1966, 19 lần địch đánh phá khiến 3 đồng chí hy sinh, 8 đồng chí khác bị thương. Kết thúc nhiệm vụ, cả đại đội có 19 người hy sinh, 80% phải chịu thương tật do sức ép bom đạn.

Nhiều chiến sỹ trở thành  biểu tượng anh hùng của lực lượng TNXP, đó là hình ảnh chàng trai 18 tuổi Đinh Bạt Tuyên - Tiểu đội trưởng, lái máy ủi dù bị bom rơi trúng, bị thương nặng nhưng vẫn nén đau làm nhiệm vụ.

Hay chuyện về nữ TNXP Lê Na, quê ở Kim Liên, Nam Đàn. Tròn 18 tuổi, xung phong  mở đường nơi tuyến lửa ác liệt từ phà Long Đại (xã Hiền Ninh, huyện Quảng Ninh Quảng Bình) – Trường Sơn – Lào. Người con gái mảnh mai, da trắng, tóc đen dài nhưng không nề hà vất vả, hy sinh. Chị nhận nhiệm vụ dùng choòng đục đá, vác đá chặn suối cho xe qua. Trong một lần vác đá xuống suối thì máy bay dội rốc két và hàng loạt mưa bom. Đạn ghim vào bụng và ngực, chị khụy xuống, trên tay vẫn không rời hòn đá. Về sau, cả đơn vị lấy tên chị đặt cho tên suối - suối Lê Na.

Còn với Cựu TNXP Hồ Bá Thâm, Tiến sĩ, nguyên Vụ trưởng - Giám đốc chi nhánh NXB Chính trị quốc gia vùng Đồng bằng sông Cửu Long, người con Quỳnh Bảng, Quỳnh Lưu thì: “Những tháng năm trên tuyến lửa Trường Sơn là quãng thời gian đẹp nhất trong cuộc đời tôi. Tuổi xuân chúng tôi gửi lại trên những cung đường, những tọa độ lửa ác liệt. Con đường huyền thoại ấy thấm đẫm mồ hôi, nước mắt và máu của bao chàng trai, cô gái tuổi đôi mươi. Những năm tháng ấy, với tinh thần “Sống bám cầu đường, chết kiên cường dũng cảm”, “Tim có thể ngừng đập nhưng đường không thể tắc”, nhiệt huyết sục sôi của tuổi trẻ đã thôi thúc chúng tôi chiến đấu kiên cường”.

Từ phải qua trái: Nữ cựu TNXP Trịnh Thị Hồng Phúc, nữ TNXP Nghệ An duy nhất trên đường 20 Quyết thắng, TS Hồ Bá Thâm và vợ chồng cựu TNXP Trần Văn Thân
Từ phải qua trái: Nữ cựu TNXP Trịnh Thị Hồng Phúc, nữ TNXP Nghệ An duy nhất trên đường 20 Quyết thắng, TS Hồ Bá Thâm và vợ chồng cựu TNXP Trần Văn Thân. Ảnh: T.P

Người Trung đội trưởng trung đội cứu nguy ở A Ky (Quảng Bình) năm ấy nhớ lại: “Hồi ấy, chúng tôi hầu hết là những chàng trai, cô gái vừa rời khỏi ghế nhà trường, gót son, tay bút nhưng khi đối diện với vất vả, hiểm nguy chẳng bao giờ nao núng, sờn lòng. Chúng tôi quen dần với đường trơi dốc đá, dưới chân rướm máu, trên vai mang nặng và trên đầu là mưa bom, bão đạn. Ban đầu mỗi người chỉ gùi được 25-35 kg gạo nhưng sau 1 tuần, 1 tháng con số đó tăng lên gấp rưỡi, gấp đôi, thậm chí gấp 3-4 lần. Có những người như chị Nguyệt, anh Khoái, anh Khương còn có sáng kiến đổ gạo vào ruột tượng quấn quanh thắt lưng, quanh cổ để tăng trọng lượng”, ông Thâm ngâm nhớ lại.

Giai đoạn mở đường, phá đá, chống lầy thì vô cùng vất vả. Có những trận mưa rừng, đất sạt lở, đang san đường, bất ngờ đá lăn cướp đi tính mạng đồng đội. Hay những trận sốt rét rừng hành hạ, nhiều người bị ác tính phải nằm lại vĩnh viễn chốn “rừng thiêng nước độc”.

Cựu TNXP Nghệ An trên con đường 20 Quyết thắng. Ảnh Tư liệu
Cựu TNXP Nghệ An trên con đường 20 Quyết thắng. Ảnh Tư liệu

Điều đặc biệt nhất, trong thời kỳ đó, Đội TNXP 23 trên đường 20 quyết thắng có duy nhất 1 đồng chí nữ. Chị là Trịnh Thị Hồng Phúc, quê Thanh Luân (nay là xã Đồng Văn, Thanh Chương).

Trước khi đi TNXP, chị công tác tại Ty Giao thông Nghệ An, sau khi tham gia một lớp sơ cấp y cấp tốc, chị được điều vào công tác tại đường 20 khói lửa. “Hồi đó, vừa vào, ai cũng trố mắt ngạc nhiên vì lúc đó mình có 36 kg, nhỏ thó, trắng xanh. Nhiều người ái ngại: “Nhìn thế kia chắc chỉ một cơn sốt rừng là phải quay ra thôi”.

Vốn quen việc bàn giấy, giờ lao vào chiến trường đạn lửa, đối mặt với bom đạn, với vắt rừng, với thời tiết khắc nghiệt, với khắc khổ và với máu, với cảnh thịt nát, xương tan của đồng đội nhưng người con gái nhỏ bé ấy vẫn không hề nhụt chí. Chị vẫn trụ vững với đồng đội, nhanh như sóc khi tải thương và tận tình chăm sóc anh em bị thương, tận tụy bón từng viên thuốc, thìa cháo cho những đồng đội đang vật vã với sốt rét rừng… 6 năm bám trụ ở Trường Sơn đã hun đúc nên tinh thần và nghị lực kiên cường cho  nữ cựu TNXP nhỏ bé, giúp chị vượt qua những thăng trầm trong cuộc sống.

Bà Trịnh Hồng Phúc, nữ cựu TNXP Nghệ An duy nhất trên tuyến đường 20 Quyết thắng năm xưa kể lại thời hoa lửa. Ảnh: T.P
Bà Trịnh Hồng Phúc, nữ cựu TNXP Nghệ An duy nhất trên tuyến đường 20 Quyết thắng năm xưa kể lại thời hoa lửa. Ảnh: T.P
Chiến tranh đã lùi xa, những tọa độ lửa năm xưa nay đã xanh màu no ấm, hòa bình. Những cái tên như: Đèo 1001, ngầm A Ky, Dốc Ba Thang, U Bò, Cù Mẹ, Cù Con, Cà Roòng, Cô Pông La… là trọng điểm đánh phá ác liệt, biết bao chàng trai, cô gái tuổi đôi mươi đã ngã xuống, thân thể hóa vào sông núi, máu bao đồng đội thấm vào đất mẹ nay đã là đường nhựa thênh thang hay cầu bê tông vĩnh cửu.
Tuổi xuân của họ, những TNXP năm nao gửi lại trên những cung đường ác liệt để đảm bảo an toàn cho những chuyến xe qua, hiến dâng cho độc lập, tự do của dân tộc: “Tên con đường là tên em gửi lại/Cái chết em xanh khoảng trời con gái" (Lâm Thị Mỹ Dạ).

tin mới

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.

Du lịch

Khát vọng phát triển du lịch miền Tây

(Baonghean.vn) - Miền Tây Nghệ An tiếp tục được quan tâm định hướng phát triển du lịch với các chương trình, dự án nhằm mang lại thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân theo tinh thần Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

(Baonghean.vn) - Ngày Tết càng đến gần cũng là dịp người Mông ở Nghệ An bắt đầu vào mùa làm bánh "lua dúa". Những chiếc bánh dẻo của cộng đồng này chủ yếu dùng để ăn trong gia đình và cũng là vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng của một số dòng họ.