Hàng loạt trạm bơm ở Nghệ An xuống cấp nghiêm trọng
Trên địa bàn Nghệ An hiện có hàng loạt trạm bơm xuống cấp nghiêm trọng, giảm hiệu quả tưới tiêu, đang rất cần được nâng cấp.
Thời điểm này, tại Trạm bơm Hưng Châu nằm ở địa bàn xã Châu Nhân, huyện Hưng Nguyên, công nhân đang triển khai duy tu, sửa chữa các thiết bị bơm, chuẩn bị cho sản xuất lúa xuân.
Anh Lê Văn Hùng- Trạm trưởng trạm bơm Hưng Châu cho biết: Trạm bơm được xây dựng từ trước năm 1980, có 8 tổ máy, lưu lượng mỗi tổ máy 8.000 m3/h. Trạm có nhiệm vụ tưới, tiêu thoát nước cho 2.490 ha của các xã Châu Nhân, Hưng Nghĩa, Hưng Phúc, Hưng Thành.
Tuy nhiên, đến nay trạm bơm đã xuống cấp nghiêm trọng, phần thủy công và cơ điện của công trình hiện đều xuống cấp. Hiện tại, có 4/8 tổ máy bị hư hỏng, không thể tiếp tục vận hành tưới tiêu.
Cũng trong tình trạng trên, địa bàn huyện Nam Đàn có khá nhiều công trình trạm bơm bị hư hỏng. Ông Nguyễn Sơn Trà - Giám đốc Xí nghiệp Thủy lợi Nam Đàn cho biết: Xí nghiệp có 17 trạm bơm điện dọc sông Lam, trong đó có 6 trạm bơm xuống cấp, hầu hết đều đã qua sử dụng trên 30 năm.
Như trạm bơm Bàu Nón được xây dựng từ những năm 1990, thuộc địa bàn xã Nam Anh, huyện Nam Đàn, có nhiệm vụ cung cấp nước cho hơn 417 ha lúa, hiện tại cả 4 tổ máy, lưu lượng mỗi tổ 1.000 m3/h đều bị hỏng nặng. Hệ thống máy móc, thiết bị, chân khung sàn trạm bị hoen rỉ, tủ điện cũ nát; Có khi đang vận hành bơm thì hư hỏng, lại phải dừng để sửa chữa.
Nhà quản lý, khuôn viên trạm sau nhiều năm đưa vào sử dụng đã xuống cấp nghiêm trọng, mái nhà bị dột, tường nứt, hệ thống đường điện bị hư hỏng, rất nguy hiểm cho công nhân khi làm việc. Tuyến kênh dẫn nước vào trạm bơm có chiều dài 2 km, đoạn sau cống lấy nước bị bồi lắng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến nguồn cấp nước cho trạm bơm.
Xí nghiệp Thủy lợi Nam Đàn quản lý 46 trạm bơm phục vụ tưới, tiêu cho 30.000 ha lúa ở các huyện Nam Đàn, Hưng Nguyên, Nghi Lộc, thành phố Vinh. Hiện nay có trên 30 trạm bơm xuống cấp, ảnh hưởng rất lớn đến công tác bơm tưới phục vụ sản xuất trên địa bàn. Hàng năm, Công ty đều phải chi 7-8 tỷ đồng duy tu, bảo dưỡng, thay thế, sửa chữa tạm thời các thiết bị hư hỏng.
Do hệ thống trạm bơm cũ, lạc hậu nên tiêu tốn điện năng, tăng số lượng công nhân vận hành dồn ép nước. Hàng năm, Công ty phải tốn thêm từ 8-10 tỷ đồng tiền điện, chiếm 1/4 tổng chi phí vận hành. Đơn vị đang rất cần được Nhà nước quan tâm, đầu tư nâng cấp hệ thống trạm bơm xuống cấp, hư hỏng để đáp ứng tưới tiêu cho nhân dân trên địa bàn.
Cũng nằm trong trong tình trạng trên, hiện nay có hàng loạt trạm bơm thuộc các huyện Anh Sơn, Tân Kỳ, Thanh Chương, Đô Lương… được đặt dọc dòng sông Con, sông Lam hoen rỉ, giá trị sử dụng thấp. Như bể xả xuất hiện vệt lún nứt; đồng hồ đo, công tắc chuyển mạch, ampe, rơle các loại bị xuống cấp, nứt vỡ…
Trong đó, có nhiều trạm bơm ở Tân Kỳ, Thanh Chương vào mùa nắng nóng, mực nước sông xuống thấp, phải nối thêm ống hút nước, hoặc bị “treo” nồi hông, nhiều diện tích lúa bị khô hạn.
Ông Nguyễn Xuân Sơn- Trưởng phòng Quản lý xây dựng công trình (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết: Địa bàn Nghệ An hiện có trên 500 trạm bơm, chủ yếu do các hợp tác xã nông nghiệp và các đơn vị thủy lợi quản lý. Trong những năm qua, bằng việc lồng ghép từ các nguồn vốn, Nghệ An đã nâng cấp được khoảng trên 50 trạm bơm, tập trung ở các huyện Đô Lương, Yên Thành, Nghĩa Đàn…
Tuy nhiên, số còn lại đều được xây dựng từ những năm 1970-1990, đa số các trạm chưa được cải tạo, nâng cấp mà chỉ sửa chữa chắp vá để tiếp tục vận hành nên có nhiều trạm bơm đã hư hỏng, chưa phát huy được vai trò trong phòng, chống thiên tai cho sản xuất nông nghiệp.
Để đáp ứng nhu cầu tưới tiêu cho địa bàn tỉnh, trong năm 2024, UBND tỉnh đang đề xuất xuất vay vốn của Quỹ Phát triển nông nghiệp quốc tế (IFAD) trên 593 tỷ đồng nâng cấp hệ thống 60/74 trạm bơm dọc sông Lam, bao gồm các huyện Anh Sơn, Thanh Chương, Đô Lương, Hưng Nguyên, Nam Đàn. Dự kiến thực hiện dự án từ năm 2025-2028, đến năm 2029 sẽ đưa vào vận hành.
Ngoài ra, UBND tỉnh đang đề xuất chủ trương dự án đầu tư sử dụng vốn vay ODA nâng cấp hệ thống thủy lợi Nam, chủ yếu nâng cấp hệ thống kênh và xây dựng mới hệ thống trạm bơm.
Ngành Nông nghiệp đang đề nghị các xã, rà soát các trạm bơm bị hư hỏng xuống cấp nghiêm trọng, tiếp tục lập chủ trương đầu tư tham mưu cho các sở, ban, ngành liên quan trình xin UBND tỉnh, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; huy động nguồn vốn hợp pháp và kêu gọi đầu tư để sửa chữa, nâng cấp đảm bảo tiếp tục vận hành cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp cho các địa phương trong tỉnh.
