Hạnh Lâm, miền đất biên cương bừng sức sống mới...

Miền phên dậu rộng dài...

Trong lịch sử Cách mạng Việt Nam và lịch sử Đảng bộ tỉnh Nghệ An, Hạnh Lâm là địa danh có ý nghĩa đặc biệt. Tên gọi xưa là “Man Lâm”, nghĩa là rừng rậm, vốn là miền biên viễn heo hút với đại ngàn hùng vĩ. Đầu thế kỷ XX, nơi đây đã có đông cư dân sinh sống, thậm chí đã xuất hiện công nghiệp sơ khai với lò vôi của địa chủ tư sản Nguyễn Trường Viện, thường gọi là Ký Viện. Chính mâu thuẫn gay gắt giữa nhân dân và chủ đồn điền đã tạo điều kiện để Chi bộ Đảng Cộng sản sớm hình thành, lãnh đạo quần chúng đấu tranh.

Ngày 1/5/1930, hàng trăm nông dân Hạnh Lâm đã vùng lên đốt phá đồn điền Ký Viện, tập hợp tại Đình làng Thượng đưa yêu sách và kiên cường chống trả sự đàn áp khốc liệt của thực dân, phong kiến. Cùng với cuộc đình công của công nhân Nhà máy Trường Thi – Bến Thủy, sự kiện ấy được coi là điểm khởi đầu cho cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh, cũng là cuộc tập dượt đầu tiên của Cách mạng Việt Nam. Truyền thống quật khởi, khí phách cương trực và khát vọng vươn lên của cha ông đã trở thành hành trang tinh thần để Đảng bộ, nhân dân Hạnh Lâm hôm nay vững bước đi lên.

Trên bản đồ hành chính huyện Thanh Chương, Hạnh Lâm trải dài như một dải xanh ôm trọn dãy núi trập trùng nơi biên giới Việt – Lào. Sau khi sáp nhập hai xã Thanh Đức và Hạnh Lâm cũ, xã mới có diện tích tự nhiên hơn 274 km² – lớn bậc nhất huyện – và dân số gần 14 nghìn người. Địa thế ấy vừa mang lại những lợi thế riêng có, vừa đặt ra muôn vàn thử thách.

Phía Đông, Hạnh Lâm nối liền Cát Ngạn và Tam Đồng, nơi Quốc lộ 46C như sợi chỉ đỏ kéo dài đến đường mòn Hồ Chí Minh. Phía Tây là Anh Sơn, phía Bắc giáp Yên Xuân, phía Nam vắt sang Sơn Lâm và tiếp giáp nước bạn Lào với đường biên dài hàng chục ki-lô-mét. Đây chính là “cửa ngõ phên dậu”, điểm tựa chiến lược về quốc phòng – an ninh, đồng thời là cầu nối giao thương, hợp tác hữu nghị.

Trong cái lợi vẫn ẩn chứa khó khăn. Địa hình chủ yếu là đồi núi, khí hậu khắc nghiệt: Mùa hè nắng lửa, mùa mưa lũ lụt, sạt lở. Người dân chủ yếu dựa vào nông – lâm nghiệp, sản xuất nhỏ lẻ, sức cạnh tranh thấp. Việc thu hút đầu tư công nghiệp, dịch vụ còn nhiều hạn chế vì xa trung tâm kinh tế. Nhưng trong gian khó, Hạnh Lâm vẫn ẩn chứa tiềm năng lớn: Đất đai rộng mở cho nông – lâm nghiệp hàng hóa, rừng giàu trữ lượng, cảnh quan đẹp thích hợp phát triển du lịch sinh thái, văn hóa gắn với truyền thống cách mạng Xô viết.

Ở nơi phên dậu ấy, sự kiên trì bám đất, bám rừng của người dân như cây lim, cây táu đứng vững giữa gió bão. Chính tinh thần ấy đã giúp Hạnh Lâm từng bước vượt qua khó khăn, mở ra những mùa quả ngọt cho hôm nay và ngày mai.

Đổi thay trên vùng đất cách mạng

Những năm 2020 – 2025 có thể coi là giai đoạn bản lề của Hạnh Lâm sau sáp nhập. Cả xã đứng trước thử thách kép: Vừa ổn định tổ chức bộ máy, vừa đối diện dịch COVID-19 và thiên tai khốc liệt. Đất đai bị bỏ hoang do hạn hán, dịch tả lợn châu Phi khiến nhiều hộ trắng tay, đời sống nhân dân chao đảo. Song, bằng sự chỉ đạo quyết liệt của cấp ủy, sự đồng lòng của người dân, Hạnh Lâm đã tạo nên những chuyển động tích cực.

Kinh tế giữ mức tăng trưởng bình quân 10%/năm. Thu nhập bình quân đầu người từ 37,6 triệu đồng năm 2021 đã nâng lên hơn 63 triệu đồng năm 2025. Những con số khô khan ấy thực chất phản chiếu cả một quá trình đổi thay: Những vườn cam hữu cơ xanh ngát ở trang trại Bác sĩ Khánh, vườn chè, vườn bí xen kẽ trong thung lũng Lam Tập, hay đàn lợn, đàn gà nuôi quy mô trang trại ở các bản. Đến nay, toàn xã có 11 trang trại đạt tiêu chuẩn, hàng chục gia trại nhỏ, hàng trăm hộ sản xuất kinh doanh, tất cả cùng hòa nhịp tạo nên diện mạo mới của một vùng quê đang chuyển mình.

Đặc biệt, phong trào xây dựng nông thôn mới đã trở thành niềm tự hào của Hạnh Lâm. Nếu năm 2023, Thanh Đức cán đích nông thôn mới thì chỉ một năm sau, Hạnh Lâm đã trở thành xã biên giới đầu tiên của Nghệ An đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Những con đường bê tông phẳng lì nối dài qua bản làng, trường học khang trang, nhà văn hóa xóm sáng đèn mỗi tối… đã biến ước mơ bao đời thành hiện thực. Người dân hôm nay đi trên những tuyến đường mới với niềm vui hiện rõ, trẻ em đến trường trong ngôi trường hai tầng kiên cố, tất cả khẳng định thành quả từ sự đồng lòng, đồng sức.

Văn hóa – xã hội cũng ghi dấu chuyển biến. Sáu ngôi trường đều đạt chuẩn quốc gia, nhiều em học sinh vươn lên từ vùng khó, trở thành niềm tự hào của gia đình và quê hương. Công tác khuyến học, khuyến tài lan tỏa, nhiều dòng họ, cộng đồng duy trì phong trào học tập suốt đời. Y tế, an sinh xã hội được đảm bảo, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn dưới 2%.

Ở miền biên viễn, giữ vững an ninh, trật tự xã hội luôn là nhiệm vụ trọng yếu. Suốt nhiệm kỳ, Hạnh Lâm duy trì địa bàn “sạch về ma túy”, biên giới ổn định, phối hợp chặt chẽ với các đồn biên phòng bảo vệ vững chắc cột mốc, đường biên. Chính sự bình yên ấy đã tạo nền cho phát triển kinh tế – xã hội.

Nhiệm kỳ qua là một minh chứng cho sự vươn lên mạnh mẽ của Hạnh Lâm. Dù vẫn còn đối diện với những tồn tại cần khắc phục - hạ tầng chưa đồng bộ; một số chỉ tiêu chưa đạt; thu nhập chủ yếu là nông nghiệp (chiếm trên 90%); thiếu khu chăn nuôi tập trung quy mô lớn; dịch vụ, thương mại chủ yếu ở khu vực chợ ngã 5, tỉ lệ rất thấp; công nghiệp chủ yếu chỉ có mấy nhà máy chế biến chè, hoạt động chưa thực sự hiệu quả; tư tưởng trông chờ của một bộ phận dân cư vẫn tồn tại,… nhưng trên hết, những thành tựu đạt được đã khẳng định một Hạnh Lâm kiên cường, bản lĩnh và đầy khát vọng.

Khát vọng vươn xa...

Đại hội Đảng bộ xã lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 mở ra trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên chuyển đổi số, hội nhập sâu rộng. Hạnh Lâm xác định rõ: Phải biến tiềm năng thành lợi thế, biến khó khăn thành động lực, khơi dậy khát vọng vươn lên để phát triển nhanh, bền vững.

Mục tiêu lớn nhất là đến năm 2028, Hạnh Lâm đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Song song, thu nhập bình quân đầu người sẽ tăng lên 90 – 95 triệu đồng/năm; cơ cấu kinh tế chuyển dịch mạnh mẽ với nông – lâm – ngư nghiệp còn khoảng 49%, công nghiệp – xây dựng 23%, dịch vụ 28%; 100% đường cấp xã được cứng hóa, toàn dân sử dụng nước hợp vệ sinh; 95 – 100% có bảo hiểm y tế; lập quy hoạch chung thành 4 khu vực (khu vực hành chính - y tế - trường học; khu vực thương mại dịch vụ - công nghiệp; khu vực trồng cây công nghiệp và cây ăn quả; khu vực chăn nuôi tập trung quy mô lớn), trong đó mỗi khu vực có thể có nhiều phân khu; xây dựng quy hoạch để xây dựng hạ tầng, thu hút đầu tư nhằm đạt mục tiêu nghị quyết đề ra;…

Để đạt mục tiêu ấy, Đảng bộ xã đề ra nhiều giải pháp đồng bộ. Trước hết là xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, phát huy vai trò tiên phong gương mẫu của cán bộ, đảng viên. Song hành là phát triển kinh tế dựa trên chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất. Những mô hình “nông nghiệp số – nông dân số – nông thôn số” sẽ không còn là khái niệm xa vời, mà trở thành phương thức để nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, đưa sản phẩm OCOP của Hạnh Lâm vươn ra thị trường rộng lớn.

Điểm nhấn khác chính là mở rộng kết nối vùng. Khi tuyến cao tốc Vinh – Thanh Thủy được đưa vào khai thác, Hạnh Lâm sẽ không còn “xa” trung tâm, mà trở thành điểm giao thương quan trọng. Sản phẩm cam, chè, gỗ rừng trồng hay các sản phẩm OCOP sẽ thuận lợi đến tay người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh. Đồng thời, xã sẽ tận dụng cơ chế, chính sách hỗ trợ vùng biên giới để thu hút đầu tư, khai thác lợi thế đất rừng, cảnh quan sinh thái, hướng tới phát triển du lịch cộng đồng gắn với văn hóa Xô viết.

Văn hóa – xã hội tiếp tục được quan tâm, với mục tiêu 100% trường học đạt chuẩn quốc gia, nâng cao chất lượng y tế cơ sở, giảm nghèo bền vững. Quốc phòng – an ninh được củng cố, thế trận lòng dân gắn chặt với thế trận biên phòng toàn dân, bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới, xây dựng tình hữu nghị với các bản làng nước bạn Lào.

Khát vọng ấy không chỉ nằm trên nghị quyết, mà đang thắp lên niềm tin trong lòng từng cán bộ, đảng viên, từng người dân Hạnh Lâm. Đó là khát vọng biến vùng phên dậu gian khó thành miền quê trù phú, văn minh, giàu bản sắc, sáng lên sắc màu ấm no, hạnh phúc.