'Hoa cúc xanh': Xúc động nhớ về thi sĩ Xuân Quỳnh

Mở màn chương trình là những tiết mục đồng ca thơ "Con yêu mẹ bằng con dế" và "Chuyện cổ tích về loài người" do các em học sinh Trường THCS Giảng Võ, quận Đống Đa (Hà Nội) biểu diễn. Các em đã vẽ nên một không gian trong trẻo, đậm chất trẻ thơ, cũng như gợi lại một Xuân Quỳnh lí lắc, dí dỏm, ăm ắp tình yêu thương dành cho trẻ nhỏ.

Tiếp nối vào chương II - "Sóng" được bao trùm bởi âm nhạc và những thước phim tư liệu. Sự góp mặt của Vũ và Mạc Mai Sương khi thể hiện ca khúc "Sóng" đầy mới mẻ, sáng tạo đã khẳng định nỗ lực của những người làm chương trình trong việc để di sản thi ca của thi sĩ Xuân Quỳnh tiếp cận với những công chúng thuộc thế hệ 9X. Ca khúc ấn tượng bởi sự truyền tải đầy nội lực của hai giọng ca trẻ đang được giới trẻ yêu thích.

Cùng với đó, sự xuất hiện của ca sĩ Hồng Nhung cũng mang đến những rung cảm thiết tha trong "Hoa Quỳnh", "Thuyền và biển". Lần đầu hát "Hoa Quỳnh" - một sáng tác của nhạc sĩ Nguyễn Vĩnh Tiến dành riêng cho chương trình, Hồng Nhung đã xử lý tinh tế, thể hiện trọn vẹn cảm xúc tôn vinh, trân trọng mà chị dành cho nhà thơ Xuân Quỳnh.

Poster chương trình Đêm thơ, nhạc, kịch Hoa cúc xanh.

Điểm nhấn để lại nhiều rung động trong khán giả là phóng sự tài liệu do NSND Nguyễn Thước thực hiện. Ngay từ những lời dẫn dắt đầu tiên, bộ phim đã khiến người xem đi vào thế giới tình yêu của Xuân Quỳnh - Lưu Quang Vũ: "Chị bên cạnh anh không phải lúc anh chói sáng, mà là lúc anh khó khăn. Chị nhận ra vẻ đẹp của tâm hồn anh, lúc anh có nhiều đổ vỡ nhất...".

Xuân Quỳnh là người phụ nữ chỉ biết yêu và yêu tha thiết một người. Cũng bởi vậy, chị yêu thương cả người thân, bạn bè của anh, sống với họ hết lòng, hết dạ. NSND Doãn Châu khẳng định: "Hiếm thấy một gia đình nào trong một hoàn cảnh phức tạp như thế mà rất yêu thương nhau".

Trong khi đó, nhà báo Lưu Quang Định - em trai nhà biên kịch Lưu Quang Vũ chia sẻ: "Trước khi nói tới chị Xuân Quỳnh như một nhà thơ, chúng tôi đều coi chị như chị ruột. Chị Quỳnh là một vũ trụ mà ở đó còn nhiều điều công chúng chưa biết tới hết. Đó là những trăn trở của chị về chiến tranh, về ý thức công dân, về nỗi xót xa mà chị dành cho những người mẹ, những đứa trẻ trong cuộc chiến...".

Phóng sự cũng hé lộ nhiều câu chuyện chưa bao giờ kể về chuyện đời – chuyện nghề của cặp đôi tài danh Xuân Quỳnh – Lưu Quang Vũ. Không gian lắng đọng khi bộ phim phát hình ảnh cố NSND Hoàng Dũng chia sẻ về vợ chồng nữ thi sĩ. Trong đó, ông vừa rơi nước mắt vừa kể lại: Một dịp, ông cùng nghệ sĩ Minh Trang tới nhà Lưu Quang Vũ chơi Tết. Khi Xuân Quỳnh đi xuống bếp, nhà biên kịch Lưu Quang Vũ lấy tiền ra mừng tuổi mỗi người, họ ngại ngần vì nghĩ ông không muốn để vợ biết chuyện. Thế nhưng, đến lúc họ ra về, nhà thơ Xuân Quỳnh lại là người tiễn họ ra cổng. Chị dúi vào tay hai diễn viên trẻ chút tiền mừng tuổi, y như cách mà người chồng đã kín đáo làm trước đó.

Đoạn phim kết thúc khi giọng nói thật của nhà thơ Xuân Quỳnh vang lên, đẩy cảm xúc lên tới cao trào. Nhiều khán giả bất ngờ, thổn thức khi lần đầu được nghe nữ thi sĩ đọc thơ, với giọng đọc vừa dung dị, vừa gần gũi. Băng ghi âm giọng nói của nữ sĩ Xuân Quỳnh được Trung tâm Lưu trữ âm thanh của Đài Tiếng nói Việt Nam lưu giữ là một tài liệu quý giá không chỉ của gia đình mà công chúng sẽ mãi mãi còn nghe được tiếng nói chan chứa yêu thương cuộc đời của nữ sĩ.

Chương trình có sự góp mặt của NSND Lê Khanh, NSƯT Minh Trang. Hai nghệ sĩ trình diễn những bài thơ, những trích đoạn thư của nhà thơ Xuân Quỳnh trong chương III - “Tự hát”. Họ đều là những người từng gắn bó và chia sẻ với vợ chồng Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh nhiều kỷ niệm. Cùng với chiều dài của thời gian và chiều sâu của những trải nghiệm, họ thể hiện được tình cảm gia đình, những trăn trở và khắc khoải mà nữ sĩ đã ghi lại.

Nhạc phẩm "Thư tình cuối mùa Thu" (nhạc Phan Huỳnh Điểu, thơ Xuân Quỳnh) do ca sĩ trẻ Mạc Mai Sương thể hiện rất cảm xúc. Cô mang tới nét tươi mới, tinh khôi và không kém phần hiện đại cho đêm nghệ thuật.

Nhạc sĩ Giáng Son bất ngờ tái xuất sàn diễn khi thể hiện chính ca khúc do chị sáng tác "Anh là tất cả của đời em", phổ thơ Xuân Quỳnh. Chị thả vào đó những gam màu tươi sáng, nhưng cũng đầy da diết, tình cảm, đúng như phong cách âm nhạc thường lệ. Có thể nói, Giáng Son đã thành công khi phổ nhạc bài thơ của Xuân Quỳnh thành một ca khúc hay, với nhịp điệu tự nhiên, không hề khiên cưỡng và gò ép.

Cũng ở phần này, ngôi nhà 6m² được tái hiện và mở ra trên sân khấu. Ở đó, chẳng có gì ngoài sách. Tình yêu của Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ bao trùm lên không gian Nhà hát Lớn khi NSND Lan Hương và NSƯT Đỗ Kỷ đọc lại những lá thư của họ.

Tiếp nối ngay sau đó, ca sĩ Hồng Nhung và ca sĩ Vũ song ca ca khúc "Tình yêu ở lại" (sáng tác của nhạc sĩ Quốc Trung) - như lời khẳng định rằng, dù họ đã ra đi, tình yêu họ để lại nhân gian là bất diệt.

Vở kịch ngắn "Ai đã lấp cái đầm lầy mãi mãi" mở đầu cho chương IV của đêm nghệ thuật, lấy ý tưởng từ bài thơ "Hoa cúc xanh" của nữ sĩ Xuân Quỳnh, cũng như vở kịch "Hoa cúc xanh trên đầm lầy" của nhà biên kịch Lưu Quang Vũ. Có thể nói, hoa cúc xanh không chỉ là sợi dây kết nối cho mối tình thiêng liêng của hai tài năng lớn, mà đó còn là biểu tượng của những điều tốt đẹp, những giá trị nhân văn luôn cần hiện diện trong cuộc sống này.

"Hoa cúc xanh" – bài hát nữ ca sĩ Bùi Lan Hương sáng tác riêng cho chương trình cũng là một điểm sáng cần nhắc tới. Ca khúc này lấy cảm hứng từ bài thơ cùng tên, được Xuân Quỳnh viết từ tháng 4/1987 để gửi tặng chồng là nhà viết kịch Lưu Quang Vũ nhân dịp sinh nhật ông, khi ông đang đi công tác ở TP. Hồ Chí Minh. Với giai điệu bay bổng, Bùi Lan Hương mang vào đó chất phiêu lãng rất riêng của cô, tạo thành cái kết đẹp và đầy dư âm cho chương trình.