Hồi sinh vùng chiến địa

(Baonghean) - Bản Kẻ May, xã Cẩm Sơn (Anh Sơn) từng phải hứng chịu những loạt bom hủy diệt dội xuống từ máy bay Mỹ, đặc biệt là trận bom giữa tháng 10/1968 đã thiêu rụi hơn 20 ngôi nhà, khiến hơn 10 người chết. Gần nửa thế kỷ đã qua, vùng chiến địa ác liệt nay đang thay da đổi thịt từng ngày, cuộc sống mới đang hồi sinh với những mô hình hay, những cách làm hiệu quả, với sự sáng tạo, dám nghĩ, dám làm của người dân nơi đây.

Trên đất nước Việt Nam, gần như làng quê nào cũng có dấu tích của chiến tranh, nếu không là những nấm mộ trong nghĩa trang hay nằm dọc sườn đồi thì những hố bom trong vườn nhà hoặc bãi bồi, mé sông. Bản Kẻ May cũng vậy, chiến tranh đã lùi xa, tiếng bom rền, đạn nổ đã dứt nhưng ẩn trong bãi mía, nương ngô vẫn còn dày đặc những hố bom gợi nhớ một thời đau thương và khốc liệt. Về đây vào một ngày cuối năm, khi những cơn gió mang theo cái lạnh tê buốt, chúng tôi được nghe kể về câu chuyện đau thương đã diễn ra hơn 49 năm, khi giặc Mỹ ồ ạt trút bom xuống bầu trời miền Bắc.

Một góc thôn Kẻ May, xã Cẩm Sơn (Anh Sơn) hôm nay. Ảnh: Công Kiên
Một góc thôn Kẻ May, xã Cẩm Sơn (Anh Sơn) hôm nay. Ảnh: Công Kiên

Mỗi lần nói đến hai chữ “chiến tranh”, người dân Kẻ May từ già đến trẻ đều không quên nhắc đến trận bom hủy diệt của máy bay Mỹ trút xuống bản vào năm 1968. Khoảng 10 giờ sáng một ngày giữa tháng 10/1968, tốp máy bay gồm hàng chục chiếc B-52 của Mỹ ập đến từ phía biên giới Việt - Lào rải loạt 36 quả bom xuống bản làm cháy 22 căn nhà, 11 người bị chết (gồm 10 người thuộc 3 gia đình trong bản và 1 công nhân làm đường). Bom Mỹ đã khiến gia đình bà Lương Thị Thịnh mất 7 người, gia đình bà Lương Thị Bình mất 2 người con và ông Hà Văn Ích mất 1 con trai. Sau trận bom hủy diệt ấy, toàn bộ dân bản phải sơ tán vào rừng...

Ông Lương Văn Mỹ (80 tuổi) - anh trai của bà Lương Thị Thịnh, là một trong những nhân chứng của trận bom hủy diệt năm ấy kể lại: “Hôm đó, khoảng 10 giờ, tôi cùng đội dân quân của bản đang diễn tập trong rừng thì nghe tiếng máy bay ào ào xông đến, rồi một loạt tiếng nổ vang lên, mặt đất rung chuyển. Cả bản bị lấp trong những đám khói đen ngòm, lửa cháy rần rật. Biết chắc bản đã bị dội bom, chúng tôi chạy về, toàn bộ 22 ngôi nhà đã bị cháy rụi và đất đá vùi lấp, người già và trẻ nhỏ chạy tán loạn, tiếng kêu khóc thảm thiết không ngừng...”.

Bản Kẻ May được bao quanh bởi những dãy núi, có quốc lộ 7A đi qua, lại tiếp giáp với địa bàn xã Tường Sơn - nơi có sân bay dã chiến Dừa đang được Bộ Quốc Phòng sử dụng cho hoạt động xuất kích đánh chặn máy bay Mỹ trên bầu trời miền Bắc. Thời điểm ấy, ở Kẻ May có đại đội pháo cao xạ đóng quân thực hiện nhiệm vụ canh giữ “cửa ngõ” phía Tây của sân bay Dừa, ngăn chặn máy bay Mỹ từ Lào và Thái Lan sang ném bom. Vì thế, địch thường dò tìm trận địa pháo để dội bom, địa bàn này thường hứng chịu những trận bom ác liệt, điển hình là trận vừa kể ở trên. 

Trở lại với trận bom khốc liệt giữa tháng 10/1968, khi chạy về bản, việc trước tiên của ông Lương Văn Mỹ là xác định vị trí ngôi nhà của mình trong làn khói bụi và giữa những hố bom ngổn ngang với bao nỗi lo âu, thấp thỏm. Thật may, vợ và các con ông đã kịp xuống hầm, bom không rơi trúng nhà, mái tranh bị cháy có lẽ do bén tàn lửa từ ngôi nhà hàng xóm. Nhìn sang nhà của gia đình em gái, ông Mỹ thất thần khi thấy ngôi nhà sàn 4 gian không còn vết tích, thay vào đó là một hố bom sâu hoắm, khói vẫn còn bốc lên từ lòng đất.

Chạy vội sang, thấy Hà Văn Cường - người con trai cả của vợ chồng bà Lương Thị Thịnh (em gái ông Mỹ) đang đứng bên miệng hố thảm thiết gọi “Bố mẹ ơi!”, rồi “Các em ơi!”. Hay tin nhà bà Thịnh bị trúng bom, toàn bộ dân bản lập tức chạy đến ứng cứu, dùng tất cả các loại vật dụng sẵn có để đào bới lớp đất vung vãi để tìm kiếm nhưng chỉ tìm thấy 3 người đã chết, còn 4 người thân xác đã hòa tan vào lòng đất quê hương. Ông Mỹ và bà con gom những phần thi thể tìm được vào một chiếc chiếu rồi mai táng trong một ngôi mộ chung. 

Các tuyến đường giao thông nội thôn ở thôn Kẻ May xã Cẩm Sơn (Anh Sơn) đã được bê tông hóa. Ảnh: Công Kiên
Các tuyến đường giao thông nội thôn ở thôn Kẻ May xã Cẩm Sơn (Anh Sơn) đã được bê tông hóa. Ảnh: Công Kiên

Chắc hẳn không ai hình dung hết nỗi đau đớn tột cùng của anh Hà Văn Cường khi trận bom đã cướp đi toàn bộ những người ruột thịt trong gia đình, khi bố mẹ và 5 người em bị bom Mỹ giết hại. Lúc máy bay Mỹ đến ném bom, anh cùng đội dân quân của bản đang huấn luyện, chạy về bản thì nhà cửa đã tan hoang, bố mẹ và các em bị bom dội trúng hầm trú ẩn...

Nỗi căm thù dâng lên tột đỉnh, anh đã viết đơn bằng máu xin được gia nhập quân ngũ để trực tiếp chiến đấu trả thù nhà, đền nợ nước. Vào chiến trường miền Nam được một thời gian, Hà Văn Cường tích cực chiến đấu và hy sinh anh dũng, anh ngã xuống khi mới bước vào độ tuổi đôi mươi. Vậy là tất cả các thành viên của gia đình anh đã bị giết hại bởi bom đạn của đế quốc Mỹ...

Gần 50 năm qua, việc chăm sóc hương khói cho các thành viên gia đình Bà mẹ Việt Nam anh hùng Lương Thị Thịnh do người anh trai đảm trách. Hương hồn của vợ chồng bà Thịnh, liệt sỹ Hà Văn Cường và 5 người em được ông Lương Văn Mỹ rước về thờ cúng tại nhà, có điều không hề có một tấm di ảnh. Mảnh vườn năm xưa gia đình ông Mỹ đang canh tác, hố bom vẫn còn nguyên, phía trên là một ngôi mộ nhỏ đã được xây gạch, vào ngày lễ, tết dân bản vẫn thường qua lại thắp một nén hương lòng và để nhắc nhớ về một thời đau thương và ác liệt...

Ông Lương Văn Mỹ bên hố bom và ngôi mộ chung của gia đình người em gái (bà Lương Thị Thịnh) sau trận bom giữa tháng 10/1968. Ảnh: Công Kiên
Ông Lương Văn Mỹ bên hố bom và ngôi mộ chung của gia đình người em gái (bà Lương Thị Thịnh) sau trận bom giữa tháng 10/1968. Ảnh: Công Kiên

Kẻ May hôm nay được đổi thành thôn, ai có dịp ngược xuôi Quốc lộ 7, đi qua sẽ không thể hình dung nơi đây một thời từng là chiến địa, hàng chục mạng người đã bị vùi lấp bởi đạn bom. Bởi thôn Kẻ May bây giờ mướt mát một màu xanh, màu xanh của núi đồi, đồng bãi, của cây ngô, cây lúa, cây mía và các loại rau màu. Từ 22 hộ năm xưa, nay Kẻ May có tới 168 hộ (77 hộ dân tộc Thái), bà con luôn đồng sức, đồng lòng ra sức phát triển kinh tế, góp phần xây dựng quê hương giàu đẹp.

Ông Lê Văn Cường - Trưởng thôn cho hay: “Bà con ở đây luôn đoàn kết và chăm chỉ làm ăn nên đời sống mọi mặt luôn được cải thiện, trở thành thôn kiểu mẫu của toàn xã. Kẻ May được công nhận danh hiệu Làng văn hóa từ năm 2001, là thôn đầu tiên của xã đạt chuẩn nông thôn mới...”. Hiện toàn thôn chỉ còn 6 hộ nghèo

Dạo bước giữa Kẻ May, chúng tôi thực sự ngỡ ngàng trước sự hồi sinh của một làng quê từng phải hứng chịu đạn bom khốc liệt. Những ngôi nhà khang trang, những con đường được đổ bê tông sạch đẹp và những bức tường rào ngay lối, thẳng hàng đã nói lên tất cả giá trị của sự hồi sinh. Về đây, được nghe những câu chuyện làm ăn, về những người nông dân bám đất, bám rừng để làm giàu, có hộ nuôi tới hơn 200 con bò hàng hóa, mỗi năm thu nhập hàng trăm triệu đồng. Đàn gia trâu, bò của bản luôn ở mức trên 1.000 con, phần lớn các hộ gia đình đều nhận đất rừng trồng gỗ nguyên liệu, mở rộng diện tích cây chè để tăng thu nhập. Diện tích đất màu thường xuyên được luân canh, mùa nào thức ấy, gần như thời điểm nào bà con nông dân cũng có nguồn thu nhập. Tỷ lệ hộ nghèo của thôn hiện chỉ ở mức 0,35% (6/178 hộ), hầu hết rơi vào những gia đình già cả neo đơn và gặp cảnh ốm đau, bệnh tật. 

Ông Hoàng Bá Nhị - Bí thư Đảng ủy xã Cẩm Sơn chia sẻ: “Trong những năm qua, kinh tế - xã hội của thôn Kẻ May có nhiều khởi sắc, là thôn kiểu mẫu của toàn xã. Bộ mặt đời sống có nhiều đổi thay nhưng bà con vẫn không quên những năm tháng chiến tranh ác liệt. Vào những ngày lễ, tết và ngày hội Đại đoàn kết hàng năm, bà con luôn dành phút mặc niệm và bùi ngùi tưởng nhớ những người mãi mãi ra đi vì bom đạn của kẻ thù...”. 

Công Kiên

tin mới

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.

Du lịch

Khát vọng phát triển du lịch miền Tây

(Baonghean.vn) - Miền Tây Nghệ An tiếp tục được quan tâm định hướng phát triển du lịch với các chương trình, dự án nhằm mang lại thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân theo tinh thần Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

(Baonghean.vn) - Ngày Tết càng đến gần cũng là dịp người Mông ở Nghệ An bắt đầu vào mùa làm bánh "lua dúa". Những chiếc bánh dẻo của cộng đồng này chủ yếu dùng để ăn trong gia đình và cũng là vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng của một số dòng họ.