Trong 2 ngày 19-20/12, tại thành phố Vinh, Văn phòng chứng chỉ quản lý rừng bền vững phối hợp với Cục Lâm nghiệp, Trung tâm Khuyến nông quốc gia tổ chức Hội thảo Sản xuất hàng hoá không gây mất rừng theo quy định EUDR - cơ hội và thách thức.
TS. Vũ Tấn Phương - Giám đốc Văn phòng Chứng chỉ quản lý rừng bền vững và ông Nguyễn Danh Hùng - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nghệ An chủ trì Hội thảo. Tham dự, có đại diện Văn phòng chứng chỉ quản lý rừng bền vững, Cục Lâm nghiệp, các tổ chức liên quan quản lý, cấp chứng chỉ rừng; Đại diện các sở, ngành; lãnh đạo UBND và phòng Nông nghiệp tỉnh Nghệ An và một số tỉnh khu vực Bắc Trung bộ.
Nhiều tiềm năng khai thác tài nguyên rừng
Quy định chống phá rừng của Liên minh châu Âu (EUDR) mang tính bước ngoặt, có hiệu lực từ ngày 29/6/2023 và các quy định của EUDR được áp dụng kể từ ngày 30/12/2024.
Hội thảo giới thiệu quy định của Liên minh châu Âu về sản xuất hàng hoá không gây mất rừng, giới thiệu Khung kế hoạch hành động thích ứng với EUDR. Hội thảo cũng thông tin về Hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia (VFCS), các bước thực hiện chứng chỉ quản lý rừng bền vững; những khó khăn, thách thức và giải pháp thúc đẩy cấp chứng chỉ rừng, góp phần thực hiện mục tiêu chiến lược phát triển lâm nghiệp Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Hội thảo nhằm kết nối các nhà khoa học, chủ rừng và doanh nghiệp sản xuất, chế biến gỗ để phát triển vùng nguyên liệu rừng trồng có chứng chỉ quản lý rừng bền vững, sản xuất hàng hoá thích ứng với quy định EUDR trên địa bàn tỉnh Nghệ An và các tỉnh lân cận.
Để phát huy tiềm năng, lợi thế tài nguyên rừng, tỉnh Nghệ An đã xây dựng và triển khai, thực hiện Kế hoạch hành động tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 với nhiều nội dung: Phát triển rừng nguyên liệu có chứng chỉ rừng bền vững gắn với chế biến gỗ chất lượng cao giai đoạn 2017-2020; đẩy mạnh phát triển vùng nguyên liệu rừng trồng thâm canh chất lượng cao gắn với cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững và công nghiệp chế biến lâm sản giai đoạn 2021-2025; chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn giai đoạn 2022- 2025...
Qua đó, ngành Lâm nghiệp Nghệ An đã đạt nhiều kết quả trong công tác bảo vệ và phát triển rừng, độ che phủ rừng duy trì ổn định trên 58%, tính đa dạng sinh học được bảo tồn, khả năng phòng hộ đầu nguồn, phòng hộ môi trường; tạo việc làm, tăng thu nhập, xóa đói giảm nghèo cho đồng bào dân tộc miền núi, người làm nghề rừng. Cơ cấu kinh tế nội ngành có bước chuyển dịch tích cực, từng bước hình thành phát triển vùng nguyên liệu rừng trồng thâm canh chất lượng cao gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Ngành Lâm nghiệp có bước tăng trưởng mạnh về trồng, khoanh nuôi rừng và bảo vệ rừng, độ che phủ rừng đến năm 2022 đạt 58,36%.
Đến nay, Nghệ An có 16.884,0 ha rừng được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững VFCS/PEFC và FSC. Mục tiêu đến năm 2025, diện tích rừng được cấp chứng chỉ rừng là 50.000 ha; đến năm 2030 diện tích rừng được cấp chứng chỉ rừng là 100.000 ha.
Cơ hội và thách thức
Ngoài xác định các tiềm năng, cơ hội phát triển kinh tế, tăng doanh thu từ rừng, nhiều đại biểu tham dự hội thảo đã trình bày các ý kiến tham luận, thảo luận nhận định, đánh giá các cơ hội, thách thức, những định hướng chiến lược nhằm khai thác bền vững tài nguyên rừng, sản xuất không gây mất rừng.
Ông Vũ Tấn Phương - Giám đốc Văn phòng Chứng chỉ quản lý rừng bền vững thông tin tại hội thảo về hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia, chính sách thực hiện quản lý, bảo vệ rừng và chứng chỉ rừng cũng như các tiêu chuẩn liên quan; hiện trạng khai thác và sử dụng gỗ rừng trồng và chuỗi hành trình sản phẩm trong hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia.
Theo yêu cầu quy định chống phá rừng của Liên minh châu Âu, ngành công nghiệp chế biến xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ (SPG) của Việt Nam sang EU có nhiều cơ hội cũng như thách thức. Ví như: Hệ thống pháp luật quy định về tính hợp pháp của gỗ đầy đủ. Việt Nam đã cấm khai thác chính gỗ rừng tự nhiên từ năm 2014, nguồn nguyên liệu hiện chủ yếu từ rừng trồng trong nước. Sản phẩm gỗ xuất khẩu sang EU từ nguồn nhập khẩu cơ bản từ vùng địa lý tích cực và có chứng chỉ quản lý rừng bền vững.
Chương Thương mại và Phát triển bền vững của Hiệp định EVFTA bao gồm cam kết về quản lý rừng bền vững, bảo tồn đa dạng sinh học, chống khai thác, thương mại gỗ bất hợp pháp và không gây mất rừng. Do vậy, việc chuẩn bị và thực thi EUDR khẳng định cam kết phát triển bền vững của Việt Nam, góp phần thúc đẩy thực hiện Hiệp định EVFTA.
Bên cạnh những cơ hội lớn, cần nhận diện các thách thức, khó khăn trong lĩnh vực khai thác rừng trồng. Trong đó, Việt Nam là nước xuất khẩu nông sản vào châu Âu, nhiều nông sản Việt Nam sẽ nằm trong danh sách phải điều chỉnh để thích ứng với quy định mới.
Việc thông qua luật mới này là thách thức đòi hỏi các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu cần phải thay đổi mạnh mẽ hơn nữa, hướng tới xây dựng thương hiệu theo hướng trách nhiệm, minh bạch.
Hệ thống pháp luật nước ta hiện chưa quy định việc mô tả/xác định vị trí địa lý của tất cả các lô đất có liên quan hàng hóa đã được sản xuất tại Việt Nam. Gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam xuất khẩu sang EU có khoảng 50% từ nguồn nhập khẩu, do đó, cần xác định chỉ dẫn địa lý của nguồn gỗ này, đặc biệt đối với nguồn chưa có chứng chỉ quản lý rừng bền vững.
Trước những cơ hội và thách thức trong khai thác tiềm năng kinh tế bền vững từ trồng rừng, phát triển các ngành nghề liên quan đến rừng, không gây mất rừng, hội thảo gợi mở, định hướng nhiều thông tin quan trọng giúp cho các địa phương, đơn vị, doanh nghiệp phát huy các lợi thế, điều kiện và áp dụng các chính sách nhằm đạt kết quả cao trong phát triển sản xuất, kinh doanh gắn bảo vệ môi trường, tăng trưởng bền vững.
Hệ thống Chứng chỉ rừng quốc gia (Vietnam Forest Certification Scheme - VFCS) được thiết lập trên cơ sở Quyết định số 1288/QĐ-TTg ngày 1/10/2018 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng. Trong giai đoạn 2019-2021, Tổng cục Lâm nghiệp đóng vai trò là Cơ quan chứng chỉ rừng quốc gia (NGB) và Văn phòng Chứng chỉ quản lý rừng bền vững (VFCO) trực thuộc Tổng cục Lâm nghiệp. Trong giai đoạn này, Việt Nam đã trở thành thành viên thứ 51 của Chương trình chứng nhận chứng chỉ rừng quốc tế (PEFC) ngày 30/5/2019 và VFCS chính thức được PEFC chứng thực ngày 29/10/2020. Tháng 10/2021, vai trò NGB được giao cho Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam (VAFS) và VFCO được chuyển giao về trực thuộc Viện theo các Quyết định số 3924/QĐ-BNN-TCCB và Quyết định số 3925/QĐ-BNN-TCCB ngày 4/10/2021 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn.
