Hơn 1/3 trẻ em và thanh thiếu niên trên toàn cầu đang mắc cận thị

Một nghiên cứu quy mô lớn nhất từ trước đến nay cho thấy, hơn 1/3 trẻ em và thanh thiếu niên trên toàn cầu đang mắc cận thị, và con số này được dự đoán sẽ vượt mốc 740 triệu người vào năm 2050.

Những con số đáng báo động này đã làm dấy lên lời kêu gọi hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử và tăng cường hoạt động thể chất cho trẻ.

Mối liên hệ giữa cận thị và thời gian sử dụng màn hình

Cận thị không chỉ là vấn đề về thị lực, nó còn phản ánh một lối sống hiện đại đang ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe của trẻ em.

Theo Bhavin Shah, chuyên gia về cận thị tại Phòng khám thị lực Central Vision Opticians (Vương quốc Anh), một trong những yếu tố then chốt thúc đẩy cận thị ở trẻ là việc làm việc ở khoảng cách gần trong thời gian dài.

Bhavin Shah cho biết: “Khi trẻ thường xuyên tập trung mắt vào các vật ở cự ly gần như sách vở hoặc màn hình thiết bị số, mắt buộc phải điều tiết liên tục. Chính việc tập trung kéo dài này đã được chứng minh là làm tăng tốc độ tiến triển của cận thị. Và khi trẻ giữ thiết bị quá gần mắt trong thời gian dài, tình trạng này càng trở nên nghiêm trọng hơn”.

Giáo sư Chris Hammond - bác sĩ nhãn khoa nhi và chuyên gia tư vấn tại Quỹ tín thác NHS Guy's and St Thomas (Vương quốc Anh) bổ sung thêm, ngoài yếu tố di truyền, 2 nguyên nhân chính thúc đẩy cận thị là thường xuyên làm việc ở cự ly gần và thiếu thời gian hoạt động ngoài trời.

Đáng lưu ý, "làm việc gần" không chỉ giới hạn ở việc dùng thiết bị điện tử, mà còn bao gồm cả các hoạt động học thuật truyền thống. Shah lưu ý: “Ngay cả việc đọc sách quá nhiều, đặc biệt là khi cầm sách quá sát mặt, cũng có thể là yếu tố khiến trẻ dễ bị cận thị hơn”.

Ngoài ra, nhiều nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng: “Giai đoạn phong tỏa do đại dịch Covid-19, kết hợp với thời gian sử dụng màn hình tăng đột biến và thiếu vận động ngoài trời, đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể các ca cận thị ở trẻ em”.

Giáo sư Hammond nhấn mạnh thêm rằng, cận thị đã là một vấn đề nghiêm trọng từ lâu ở khu vực đô thị Đông Á. Ông cho biết: “Tỷ lệ thanh thiếu niên bị cận thị lên đến 90%, ngay cả trước khi các thiết bị màn hình trở nên phổ biến. Điều này có thể liên quan đến hệ thống giáo dục học thuật quá tải từ sớm”.

Ông kết luận: “Mặc dù cần thêm các nghiên cứu sâu hơn, nhưng rõ ràng việc dành quá nhiều thời gian trong nhà, tập trung nhìn gần, và thiếu ánh sáng tự nhiên đã góp phần làm trầm trọng thêm vấn đề cận thị. Do đó, việc hạn chế thời gian sử dụng màn hình, đặc biệt với trẻ nhỏ, là một biện pháp hợp lý và cần thiết”.

Theo Shah: “Nhiều bậc cha mẹ vẫn coi cận thị đơn giản chỉ là "đeo kính là xong", mà không biết rằng cận thị tiến triển có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mắt nghiêm trọng khi trưởng thành, như bong võng mạc, tăng nhãn áp hay đục thủy tinh thể”.

Ngoài ra, Shah cho rằng ngành y tế cũng cần thay đổi tư duy từ "điều trị" sang "kiểm soát" cận thị. Ông nói: “Chúng ta cần phổ biến rộng rãi hơn về những lựa chọn điều trị hiện đại như kính điều tiết chậm, Ortho-K hay kính áp tròng đa tiêu cự, giúp làm chậm tốc độ tăng độ cận thay vì chỉ đơn thuần điều chỉnh thị lực”.

Tiến sĩ Annegret Dahlmann-Noor - bác sĩ nhãn khoa nhi tại Bệnh viện Mắt Moorfields (Vương quốc Anh) chỉ ra một thách thức sâu sắc hơn: “Lối sống đô thị hiện đại đang khiến trẻ em ngày càng ít tiếp xúc với không gian ngoài trời, một yếu tố rất quan trọng trong việc làm chậm sự khởi phát và tiến triển của cận thị”.

Với tình trạng cận thị đang gia tăng ở trẻ em, cha mẹ có thể làm gì để giúp ngăn ngừa con em mình mắc phải tình trạng này?

Khi nói về các biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để phòng ngừa và làm chậm tiến triển cận thị ở trẻ, Giáo sư Chris Hammond cho rằng: “Trẻ nhỏ cần được tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên, ít nhất 14 giờ mỗi tuần ở ngoài trời, dù là chơi thể thao, dạo chơi hay chỉ đơn giản là tận hưởng thiên nhiên”.

Ngoài ra, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát thời gian sử dụng màn hình, đặc biệt là trong những năm đầu đời:

- Trẻ dưới 2 tuổi: nên tránh hoàn toàn các thiết bị màn hình.

- Trẻ từ 2 đến 5 tuổi: không quá 1 giờ mỗi ngày.

- Từ 6 đến 12 tuổi: nên giới hạn 2 giờ mỗi ngày.

Song song với việc kiểm soát thời gian, thói quen sử dụng thiết bị cũng cần được hướng dẫn đúng cách, ông khuyên rằng: “Một nguyên tắc đơn giản mà phụ huynh có thể dạy con là quy tắc 20-20-20, tức là cứ sau 20 phút đọc sách hay nhìn màn hình, trẻ nên nhìn ra xa khoảng 6 mét trong ít nhất 20 giây để cho mắt được nghỉ”.

Giáo sư Hammond đặc biệt khuyến khích cha mẹ chủ động tạo ra những thói quen sống lành mạnh cùng con cái như hãy rời khỏi màn hình, tắt TV, cất điện thoại và cùng con ra ngoài dạo chơi, đạp xe hoặc chơi thể thao. Điều này không chỉ tốt cho thị lực của trẻ, mà còn giảm nguy cơ béo phì, tăng cường thể lực và cải thiện kết nối trong gia đình.

Cuối cùng, nếu gia đình có người thân bị cận thị, việc kiểm tra mắt định kỳ là rất quan trọng: “Trong những trường hợp có yếu tố di truyền, hãy cho trẻ kiểm tra thị lực ít nhất mỗi năm một lần để phát hiện sớm và can thiệp kịp thời”.